Πέμπτη 31 Μαΐου 2012

Δεν είμαστε ελεύθεροι όταν φοβόμαστε.Της Τασούλας Βερβενιώτη

Πέμπτη, Μαΐου 31, 2012
Τούτη τη στιγμή αυτό που υπάρχει στην κοινωνία είναι ένας τεράστιος φόβος, από όλες τις μεριές. Οι αγορές από τη μία πλευρά φοβούνται για το τι θα ψηφίσει ο ελληνικός λαός, και ο λαός φοβάται τις αγορές. Είναι ένα δίπολο. Και στην ουσία, ο φόβος, είναι το αντίθετο της ελευθερίας: Δεν είμαστε ελεύθεροι όταν φοβόμαστε [...] Αλλα αυτό που είμαστε, αυτό θα κάνουμε. Αν είμαστε αποφασισμένοι να αλλάξουμε προς το καλύτερο τον κόσμο και τη ζωή μας, θα το κάνουμε. Θα νικήσουμε και τους δισταγμούς και τους φόβους…" η Ιστορικός - Ερευνήτρια, και Καθηγήτρια στο Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο Τασούλα Βερβενιώτη συμμετέχοντας στον δημόσιο διάλογο που έχει ξεκινήσει η Κρυσταλία Πατούλη στο tvxs.gr, μιλά για την σημασία της ιστορικής μνήμης στο κρίσιμο πολιτικό παρόν και μέλλον της χώρας μας.
...Γι αυτό το λόγο, χρειάζεται να έχουμε μνήμη, να γνωρίζουμε την ιστορία μας, και να… μην τα παρατάμε. Μου έρχεται στο νου το παράδειγμα της Κούλας Ξηραδάκη . Ήταν μία εξαιρετική γυναίκα, μια αυτοδίδακτη ιστορικός... Είναι χαρακτηριστικός και ο υπότιτλος στην αυτοβιογραφία της που εκδόθηκε πρόσφατα: «Εγώ δεν τα παράτησα» . Η ίδια, αγωνίστηκε στην Αντίσταση, και μετά επειδή έπρεπε να δουλέψει, δεν μπορούσε να σπουδάσει Ιστορία, γιατί τα μαθήματα γίνονταν το πρωί, και όμως τα κατάφερε να γίνει αυτό που ήθελε: μία ιστορικός με σημαντικό έργο.
- Tι σημασία έχει στην σημερινή συγκυρία της κρίσης στην Ελλάδα και την Ευρώπη, η ιστορία και η ιστορική μνήμη; Τώρα που τα πάντα αλλάζουν και επαναπροσδιορίζονται, πόσο ανάγκη έχουμε να... γνωρίζουμε;

Θα αναφέρω αυτό που λέει ο Σαββόπουλος στους στίχους του, και έχει απόλυτο δίκιο:
«Άμα κάνεις μια βουτιά στον εαυτό σου
δεν θα βρεις τον εαυτό σου
αλλά όλους τους άλλους
τους μικρούς και τους μεγάλους
Γιατί ο χρόνος είναι ένας και δεν πέθανε κανένας»

Είμαστε γεννήματα της εποχής μας αλλά κουβαλάμε και την ιστορία των παλιότερων γενιών, γιατί «δεν πέθανε κανένας». Τούτες τις μέρες όλοι μιλούν για το πώς βγήκε η Χρυσή Αυγή με τόσο μεγάλο ποσοστό.
Ξεχνούν όμως, ένα πράγμα: η γενιά των πατεράδων μας, και για τους νεώτερους των παππούδων τους, είχε ανθρώπους της Δεξιάς, οι οποίοι έπαιρναν λεφτά κόβοντας κεφάλια. Υπήρχαν συμμορίες που σκότωναν ανθρώπους για χρήματα, κόβανε τα κεφάλια των αριστερών και τα έβαζαν σε ένα σακούλι… Μιλάμε για μεγάλη αγριότητα στη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου. Είχαμε δηλαδή κυνηγούς κεφαλών. Αυτό σίγουρα, μπορούμε να το ξεπεράσουμε μόνο με τον πολιτισμό, μόνο με τη γνώση. Αλλά ωστόσο, αυτά είναι τα φαντάσματα του παρελθόντος που επιβιώνουν ακόμη.
Και είναι πολύ αρνητικό όταν δεν θέλουμε να δούμε αυτό το παρελθόν. Γι αυτό, θεωρώ ότι το χειρότερο το πράγμα που έκαναν στην διάρκεια της συγκυβέρνησης, το 1989, ήταν που έκαψαν τα αρχεία της Αστυνομίας.
Διότι, στην πραγματικότητα, ακόμα και το πώς είναι διαμορφωμένες σήμερα οι νοοτροπίες μας, οι απόψεις μας και οι αντιλήψεις μας, έχει πάρα πολύ να κάνει με τις προηγούμενες γενιές και όχι μόνο με τους κυνηγούς κεφαλών, 60τόσα χρόνια πριν, αλλά, έχει να κάνει και με άλλα πράγματα.
Στη διάρκεια της Κατοχής ριζοσπαστικοποιήθηκαν μεγάλες κοινωνικές ομάδες και οραματίστηκαν να φτιάξουν μια κοινωνία, πιο σωστή, πιο δίκαιη, μετά το τέλος του πολέμου. Και αυτό δεν συνέβη μόνο στην Ελλάδα. Ήταν γενικότερο. Εδώ όμως η «αντίσταση» αυτών που δεν ήθελαν αυτή τη νέα κοινωνία (είχαμε και το παλάτι τότε) ήταν πολλή μεγάλη και η κοινωνία διχάστηκε, έγινε ο εμφύλιος. Όταν μοιράζεται η κοινωνία στα δύο, αυτό είναι πάρα πολύ αρνητικό όχι μόνο για τα άτομα αλλά για όλη την κοινωνία.
Επικράτησαν οι συντηρητικές δυνάμεις και κατά τη γνώμη μου το χειρότερο από όλα (ακόμα και από τις εκτελέσεις) ήταν ότι ζητούσαν από τους ανθρώπους της Αριστεράς να υπογράψουν δηλώσεις μετανοίας. Δηλαδή, στην ουσία τους εξευτέλιζαν, τους έκαναν να χάνουν την αξιοπρέπειά τους και όποιος δεν το έκανε του στερούσαν πολλά «καθημερινά» δικαιώματα, όπως το να στείλει τα παιδιά του στο Πανεπιστήμιο, να βγάλει άδεια οδήγησης, κλπ.
Η υπογραφή της δήλωσης λειτούργησε ως οδοστρωτήρας πάνω στο πιο ζωντανό κομμάτι της κοινωνίας μας, αυτό που ονειρεύτηκε μια «άλλη», μια καλύτερη κοινωνία. Υποχρεώθηκε να υπογράψει δηλώσεις μετανοίας για να αποκτήσει κάποια στοιχειώδη ανθρώπινα δικαιώματα, τα οποία τα έχει ο καθένας σε κάθε δημοκρατία, π.χ. να βγάλεις μια ταυτότητα ή ένα διαβατήριο. Για να επιτύχει ένας πολίτης «δεύτερης κατηγορίας» αυτούς τους «απλούς» στόχους έπρεπε να κάνει αυτό που λέγεται στα απλά ελληνικά: «να φιλήσει κατουρημένες ποδιές».
Όταν λοιπόν μετά τον πόλεμο φτιάξαμε μια κοινωνία στην οποία υπήρχε από τη μία το Σύνταγμα και από την άλλη ένα παρασύνταγμα, κι όταν υπήρχαν πολίτες πρώτης και δεύτερης κατηγορίας, όπου οι της δεύτερης κατηγορίας, δηλ. οι αριστεροί, ακόμα και για όσους υπήρχε υπόνοια για Αριστερή δράση, τους «συνοδοιπόρους» όπως τους έλεγαν, που δεν μπορούσαν να έχουν στοιχειώδη δικαιώματα και έπρεπε για να τα αποκτήσουν να φιλήσουν κατουρημένες ποδιές, οδήγησαν έναν λαό, κυριολεκτικά μέσα στον φόβο!
Στην ουσία, τυπικά ο εμφύλιος τελείωσε το 1989, με το τέλος του Ψυχρού Πολέμου και το νόμο «για την άρση των συνεπειών του εμφυλίου», αλλά για να τελειώσει, κάψανε τους φακέλους της Αστυνομίας. Πιθανόν εκεί θα είχαμε μια καλύτερη εικόνα για το πώς στήθηκε ένας κράτος με ένα τεράστιο δίκτυο χαφιέδων και πιθανόν να γνωρίζαμε ποιοι ακριβώς έδιναν λεφτά π.χ στους κυνηγούς κεφαλών.
Και επιπλέον, αυτό που έγινε μετά τον εμφύλιο από τους νικητές, ήταν να ταπεινώσουνε τους ηττημένους, σε βαθμό να χάσουν την αξιοπρέπειά τους, να μην έχουνε δικαιώματα, και τελικά οδήγησαν έναν λαό στην υποταγή, και στο φόβο για την εξουσία. Να πηγαίνεις στο Αστυνομικό Τμήμα και να μην «βλέπεις» τους αστυνομικούς ως υπαλλήλους που είναι υποχρεωμένοι να σε εξυπηρετήσουν –εμείς τους πληρώνουμε- αλλά με φόβο. Ωστόσο, οι άνθρωποι  ξεσηκώνονται, αντιστέκονται σε όλες αυτές τις αυθαιρεσίες, συνήθως μαζί με τους φόβους τους, γιατί έχουν προβλήματα και γιατί έχουν και δικαιώματα κατακτημένα με αγώνες, από την εποχή του Σπάρτακου.
Και τούτη την ώρα, είναι χαρακτηριστικό ότι υπάρχει ένας φόβος πολύ μεγάλος. Βέβαια, ο φόβος είναι διπλός: από τη μία μεριά οι αγορές φοβούνται τι θα ψηφίσει ο ελληνικός λαός, μήπως δεν είναι υπέρ τους, και από την άλλη μεριά ο ελληνικός λαός φοβάται τη δύναμη που έχουν οι αγορές εναντίον του, μήπως δεν του επιτρέψουν να κάνει αυτά τα οποία δικαιούται, και να έχει ένα κοινωνικό κράτος: παιδεία, υγεία, περίθαλψη, συνταξιοδότηση, εργασία, αξιοκρατία, και τόσα άλλα.

- Τι δεν θα πρέπει, λοιπόν, να... ξεχάσουν οι έλληνες όταν θα βρίσκονται πάνω από την κάλπη στις 17 Ιουνίου;

Είναι κοινός τόπος ότι η ανθρωπότητα βαδίζει σε μια καινούργια εποχή, πολύ διαφορετική και στο κοινωνικό επίπεδο (θα διαμορφωθούν αλλιώς οι κοινωνικές τάξεις) και το πολιτικό (θα αλλάξει ο τρόπος αντιπροσώπευσης) και στο οικονομικό. Το εάν θα νικήσουν οι αγορές ή οι «απλές» ανθρώπινες ανάγκες θα κριθεί στα χρόνια που έρχονται.
Γι αυτό οι άνθρωποι χρειάζεται να θυμηθούν την Ιστορία. Χωρίς τη μνήμη δεν είμαστε τίποτα.
Είναι αλήθεια πως τη μνήμη την κατασκευάζουμε κατά πώς μας βολεύει. Νομίζω, ότι τούτη τη στιγμή, μέσα στην πολυδαίδαλη κρίση που ταλανίζει την ελληνική κοινωνία, στην προσπάθειά της να σχηματίσει μια νέα ταυτότητα θα φτιάξει και ένα νέο αφήγημα. Ελπίζω και εύχομαι να είναι όσο γίνεται πιο κοντά στην πραγματικότητα, χωρίς τόσους πολλούς ζωτικούς μύθους.
Γιατί η μυθολογία δεν μας βοηθάει σε τέτοιες κρίσιμες στιγμές όπως αυτές που ζούμε τώρα.
Πρέπει να ξέρουμε πραγματικά τι έχει γίνει, πώς φτιάχτηκε το ελληνικό κράτος, τι είναι οι πελατειακές σχέσεις, πώς ακριβώς εμπλακήκαμε σε αυτές σαν λαός, γιατί εμπλακήκαμε, και γνωρίζοντας όλα αυτά, θα μπορέσουμε να προχωρήσουμε.
Διότι, σε αυτή την καινούργια κοινωνία που έρχεται, δεν μπορεί να σταθεί ένα σύστημα πελατειακών σχέσεων. Είναι πολύ παλιό, ξεπερασμένο και αποτελεί τροχοπέδη για την κοινωνία. Τούτη την ώρα η ανάγκη αυτής της αλλαγής εκφράζεται κοινωνικά μέσα από το ΣΥΡΙΖΑ και γι αυτό τον χτυπάνε.
Πάντως αυτήν την αλλαγή δεν μπορούμε να την «αναθέσουμε» σε ένα κόμμα, γιατί δεν μπορεί να γίνει από ένα κόμμα. Πρέπει να γίνει από όλο τον κόσμο, ο οποίος θα αποκτήσει συνείδηση αυτής της ανάγκης και θα τη διεκδικήσει. Και κυρίως πιστεύω ότι αυτό θα γίνει από τους νέους, από τα παιδιά που γεννήθηκαν μετά το 1974. Σε αυτούς έχω τις ελπίδες μου.
Οι πιο μεγάλες ηλικίες, η γενιά της Αντίστασης -όπως τους λέμε- κοντεύει να εκλείψει, στη διάρκεια της Χούντας έχουμε μια κάποια μικρή παρακαταθήκη αγώνων και οι ηλικίες 40 με 50 δεν μπορούν και πολύ να βοηθήσουν, γιατί έχουν κοινωνικοποιηθεί σε μία κοινωνία ευμάρειας όπου επικράτησαν πολλοί ζωτικοί μύθοι για το παρελθόν μας.
Αυτές τις στιγμές, είναι απαραίτητο να ξεφύγουμε από αυτούς, να δούμε τους ανθρώπους που αγωνίστηκαν στις πραγματικές τους διαστάσεις, να δούμε τους ανθρώπους όχι σαν ήρωες αλλά σαν ανθρώπους. Όχι ως υπερφυσικά όντα, αλλά ως καθημερινούς, απλούς άνθρωποι.
Γιατί μετά το 1974 φτιάχτηκε ένα πάρα πολύ ηρωοποιημένο παρελθόν και ξεχάσαμε πολλά σημεία της πραγματικότητας, ειδικά για την Αντίσταση. Ξεχάσαμε, για παράδειγμα, ότι ένα σημαντικό μέρος της ελληνικής κοινωνίας ήτανε δοσίλογοι, ήταν συνεργάτες των Γερμανών, είχαν πάρει όπλα από τους Γερμανούς, και ότι οι Έλληνες πολέμησαν εναντίον Ελλήνων. Δεν το είπαμε αυτό δυνατά. Επιμείναμε ότι η Αντίσταση ήταν «παλλαϊκή», ότι συμμετείχαν όλοι οι Έλληνες.
Δεν μιλήσαμε αρκετά για το φόβο των ανθρώπων. Ο φόβος είναι ένα συναίσθημα φυσιολογικό, μεν, αλλά όταν σε πιάνει σε μεγάλο βαθμό, και κυρίως όταν ασκείται τρομοκρατία από την εξουσία, ο άνθρωπος βρίσκεται σε πολύ δύσκολη κατάσταση.
Στη διάρκεια της Κατοχής, για παράδειγμα, οι γερμανοί, ανακοίνωναν κάθε μέρα από το ραδιόφωνο, πόσους εκτέλεσαν στο Χαϊδάρι, και πόσους επρόκειτο να εκτελέσουν. Δηλαδή, διακήρυσσαν τις εκτελέσεις και τις χρησιμοποιούσαν για να τρομοκρατήσουν τον υπόλοιπο πληθυσμό.
Σήμερα λοιπόν, που κάθε μέρα ανακοινώνεται και κάτι δυσάρεστο για το λαό, βρισκόμαστε κάτω από ένα καθεστώς τρομοκρατίας. Αναρωτιόμαστε: να κάνουμε αυτό; Αλλά αν συμβεί το χειρότερο; Και τι θα γίνει σε αυτή την περίπτωση;
Αυτό που έχει αποδειχτεί από την έρευνα που έχω κάνει, είναι ότι οι άνθρωποι φοβούνται κυρίως πριν συμβεί κάτι. Όταν το γεγονός συμβαίνει, τότε οι άνθρωποι πραγματικά το αντιμετωπίζουν. Άλλοι με μεγαλύτερη ψυχραιμία, και άλλοι με μικρότερη. 
- Φοβούνται το άγνωστο δηλαδή;  
Φοβούνται αυτό που… μπορεί να τους συμβεί. Αλλά όταν αυτό το άγνωστο συμβεί, τότε βλέπουν ότι είναι διαχειρίσιμο. Δεν υπάρχουν καταστάσεις στη ζωή που δεν είναι διαχειρίσιμες. Οι άνθρωποι δεν βάζουν προβλήματα στα οποία δεν μπορούν να απαντήσουν. Από τη στιγμή που θέτουν ένα πρόβλημα, ήδη βρίσκονται στην πορεία για τη λύση του.
Το θέμα είναι πόσο οι άνθρωποι, είναι αποφασισμένοι να κάνουν κάτι, να αλλάξουν κάτι, να αλλάξουνε τη ζωή τους. Και εκεί θα χρειαστεί να ενώσουν τις δυνάμεις τους με άλλους.
- Από τις γνώσεις που έχεις που έχεις, ως ιστορικός, πόσο πιστεύεις ότι έχουν αλλάξει οι έλληνες από τον εμφύλιο και μετά; 
Νομίζω ότι, η Μεταπολίτευση έδωσε τη δυνατότητα για πρώτη φορά στην ιστορία του Νεοελληνικού κράτους, να υπάρξει μια ήρεμη περίοδος, και να γεννηθεί μια γενιά η οποία μεγάλωσε με λιγότερο φόβο, σε καλύτερες συνθήκες, και αυτό είναι πολύ παρήγορο. Δεν μπορείς δηλαδή να αποτινάξεις το φόβο όταν δεν έχεις αυτή τη δύναμη που σου δίνουν οι ειρηνικές συνθήκες διαβίωσης.
- Την περίοδο της μεταπολίτευσης όμως, όπως αποδείχθηκε, αναπτύχθηκε η διαφθορά, θα λέγαμε ένα παρακράτος που δούλευε κάτω από τα τραπέζια… με τις πελατειακές σχέσεις και τη διαπλοκή…
Η κοινωνία έτσι ήταν. Υπήρχε αυτό από πριν. Δεν ήταν κάτι καινούργιο. Γινόταν σε μικρές κοινωνικές ομάδες, και στη μεταπολίτευση, επεκτάθηκε και σε μεγαλύτερες. Από την άλλη μεριά δεν νομίζω ότι το έκαναν όλοι με ελαφριά συνείδηση. Για πολλούς ανθρώπους στοίχιζε ψυχολογικά. Ξέρανε, ότι δεν πρέπει να πάνε να παρακαλέσουν τον βουλευτή, αλλά το έκαναν γιατί δεν έβλεπαν άλλη δυνατότητα.
Μπορεί κάποιος να είχε όλα τα προσόντα και παρόλα αυτά να έπρεπε να παρακαλέσει, να «φιλήσει τις κατουρημένες ποδιές» που λέγαμε για να πάρει τη θέση… Πάντως, επειδή η εξουσία του «βουλευτή» τελείωσε –και λόγω της κρίσης-  έχει περισσότερες δυνατότητες να τελειώσουμε και με το πελατειακό κράτος και να εμποδίσουμε τη διαφθορά και τη διαπλοκή με θεσμικούς τρόπους. Μπορούμε για παράδειγμα, να φτιάξουμε κάποιους κανόνες, κάποιες αξίες, κάποιες αρχές και να τις σεβαστούμε.
- Επειδή σε περιόδους κρίσεων και αλλαγών,  το θέμα της συνεργασίας και της αλληλεγγύης είναι πολύ σημαντικό… Τί βάσεις, πιστεύεις, έχει στην ελληνική κοινωνία; Πότε συνεργαστήκαμε εμείς οι έλληνες;  
Νομίζω ότι δεν το γνωρίζουμε αυτό. Ποτέ δεν συνεργαστήκαμε. Ούτε στο σχολείο το διδαχτήκαμε. Είμαστε πάρα πολύ έξυπνοι άνθρωποι, θα έλεγα, σε μια μικρή χώρα. Και για να επιπλεύσουμε, γιατί πέρασε πάρα πολλά αυτή η χώρα, υπήρχε ένας μεγάλος ανταγωνισμός. Ωστόσο αυτή τη στιγμή, δεν έχουμε παρά να συνεργαστούμε. Κι ύστερα αυτό που βγαίνει από τις συλλογικότητες είναι πάντα μεγαλύτερο, σημαντικότερο και με μεγαλύτερη ικανοποίηση.
Ένα πρόσφατο παράδειγμα, έχω από την Ομάδα Προφορικής Ιστορίας Κυψέλης . Στην Ημερίδα που οργανώσαμε, οι ομάδες που απόκτησαν μεγαλύτερη συλλογικότητα, παρουσίασαν και το πιο αξιόλογο έργο. Το να στήνουμε συλλογικότητες, είναι κάτι που πρέπει να το μάθουμε…
- Η συνεργασία και η συλλογικότητα δεν υπήρχε στο ΕΑΜ; 
Δούλεψαν τότε, αλλά κάτω από μια καθοδήγηση, μια ηγεσία. Αντίθετα, η συνεργασία προϋποθέτει την ισοτιμία. Αν συνεργάζεσαι σε μία οργάνωση που είναι πυραμιδωτή, δηλ. έχει αρχηγό, ηγεσία που μάλιστα έχει πείσει τους από κάτω, ότι «το κόμμα πάντα ξέρει καλύτερα», όπου δεν μπορεί κάποιος να εκφράσει τις αντιρρήσεις τους γιατί γίνεται ύποπτος, αυτό είναι μία άλλου είδους εμπειρία.
Στη σημερινή κοινωνία, με την τεχνολογία που διαθέτουμε, η δομή της οργάνωσης μπορεί να είναι οριζόντια και να υπάρχει συνεργασία με ισοτιμία. Στην πραγματικότητα για να επιτύχουμε τις αναγκαίες κοινωνικές αλλαγές πρέπει να βρούμε νέους τρόπους για να συνεργαστούμε. Να αποδεχτούμε ο ένας τον άλλον. Και κυρίως να ακούμε ο ένας τον άλλον!
Και δεν τον ακούμε τον άλλον, διότι η σκέψη μας έχει δύο πόλους, γιατί έχουμε περάσει από έναν εμφύλιο (ή ο δικός μας, ή ο εχθρός μας).
- Αυτό συνέβη πέρυσι στην πλατεία Συντάγματος με το κίνημα της Άμεσης Δημοκρατίας… Εφόσον όμως, δεν έχουμε διαχειριστεί ακόμα τον εμφύλιο, ίσως αυτή την ώρα τον διαχειριζόμαστε, γι αυτό και μιλάμε και για συνεργασία; 
Ναι, γιατί ο εμφύλιος και ο ψυχρός πόλεμος, δεν χώρισαν μόνο όλη την ανθρωπότητα και κατά συνέπεια όλη την Ελλάδα στα δύο, αλλά δημιούργησαν στη σκέψη μας δύο πόλους: Οι δικοί μας και οι εχθροί μας. Οι δικοί μας είναι πάντα καλοί, οι εχθροί μας είναι πάντα κακοί. Και βέβαια, δαιμονοποιούμε τον αντίπαλο. Αν δούμε όμως τον άλλον άνθρωπο, τον… αντίπαλο, ως άνθρωπο με άλλη άποψη, τότε τα πράγματα θα είναι πολύ διαφορετικά. Στην ουσία, δηλαδή, αν διαχειριστούμε σωστά τον εμφύλιο, όπως λες.
- Εσύ τι πιστεύεις ότι θα γίνει στις εκλογές που θα γίνουν σε λίγο, στις 17 Ιουνίου; 
Νομίζω ότι ο κόσμος είναι έτοιμος να αλλάξει λίγο τα πράγματα. Λίγο. Δεν ξέρω αν έχει πάρει απόφαση να τα αλλάξει όλα. Θέλει να τα αλλάξει, δεν τον παίρνει άλλο, αλλά δεν ξέρω αν έχει πάρει την απόφαση μέσα του.
- Μήπως είναι αυτός ο φόβος που έλεγες; 
Μα, ναι! Είναι ο φόβος μπροστά την ελευθερία! Είναι ο φόβος γιατί δεν το έχει ξανακάνει. Είναι ο φόβος για το καινούργιο. Είναι αυτό που ονομάζουμε κοινωνική αδράνεια, να μην θέλεις να αλλάξεις μια κατάσταση παρόλο που δεν ζεις καλά μέσα σε αυτήν. Αυτό είναι δεδομένο. Αλλά φτάνει μια στιγμή, όπου υπερτερεί η ανάγκη της αλλαγής απέναντι στο φόβο για το καινούργιο.
- Μέχρι στιγμής, οι δημοσκοπήσεις συνεχίζουν να βγάζουν και πάλι πρώτο κόμμα τη ΝΔ. 
Βέβαια, όχι με μεγάλη διαφορά από τον ΣΥΡΙΖΑ… Ζούμε μία περίοδο που είναι πολύ φορτισμένη με γεγονότα και νομίζω ότι ως έλληνες, ως έθνος, ως κοινωνία, φτιάχνουμε μια καινούργια ταυτότητα. Είναι η εποχή, ακριβώς, που φτιάχνεται η καινούργια ταυτότητα, και βασικά θα στηριχτεί πάνω στο παρελθόν, για να φτιαχτεί αυτό το καινούργιο.
Είναι μια περίοδος μεγάλων ανατροπών. Θα αλλάξει ο κοινωνικός χάρτης, θα φτιάξουμε στην πραγματικότητα μια νέα ταυτότητα, παρ’ όλους τους υπαρκτούς φόβους μας. Είναι απαραίτητο, δηλαδή, να κοιτάξουμε το παρελθόν, όλους αυτούς που έζησαν πίσω μας για να προχωρήσουμε στο μέλλον.
Η παράδοση όλων των νεκρών γενεών βαραίνει σα βραχνάς στο  μυαλό των ζωντανών. Και όταν ακόμα οι ζωντανοί φαίνονται ν'  ασχολούνται ν' ανατρέψουν τους εαυτούς τους και τα πράγματα  και να δημιουργήσουν κάτι που δεν έχει προϋπάρξει, σ' αυτές  ακριβώς τις εποχές της επαναστατικής κρίσης επικαλούνται  φοβισμένοι τα πνεύματα του παρελθόντος στην υπηρεσία τους,  δανείζονται τα ονόματά τους, τα μαχητικά συνθήματά τους, τις  στολές τους για να παραστήσουν με την αρχαιοπρεπή αυτή  σεβάσμια μεταμφίεση και μ' αυτή τη δανεισμένη γλώσσα τη νέα  σκηνή της παγκόσμιας ιστορίας. [...]
Σ' αυτές λοιπόν τις επαναστάσεις, η ανάσταση των νεκρών  χρησίμευε για να λαμπρύνει τους καινούργιους αγώνες κι όχι  για να παρωδήσει τους παλιούς, για να υπερβάλλει στη  φαντασία το καθήκον που είχε μπει και όχι για να αποφύγει την εκπλήρωσή του στην πράξη, για να ξαναβρεί το πνεύμα της  επανάστασης και όχι για να κάνει να πλανιέται το φάντασμά  της» Καρλ Μαρξ, Η 18 Μπρυμαίρ του Λουδοβίκου Βοναπάρτη.
- Τι νομίζεις ότι πρέπει να κρατήσουμε από το παρελθόν για να το πάρουμε μαζί στη νέα μας ταυτότητα; 
Να κρατήσουμε το γεγονός ότι υπάρχει μια υπερηφάνεια σε αυτό το λαό, και στο επίπεδο αυτό που λέμε: του απλού ανθρώπου, υπάρχουνε πάρα πολύ σημαντικές αξίες, σε αντίθεση με το επίπεδο των ελίτ… Υπάρχει δοτικότητα για παράδειγμα στον απλό κόσμο (κυρίως μέσα στην οικογένεια, αλλά μπορεί να γίνει και στην κοινωνία…), όπως υπάρχει βέβαια και κρυψίνοια και καχυποψία - ως συνέπειες του εμφυλίου.
Αλλά, επειδή, ποτέ δεν είχαμε ένα κράτος πρόνοιας, ένα κράτος «προστάτη», έχουμε μάθει να είμαστε ευέλικτοι, επινοητικοί, να μπορούμε να διαχειριζόμαστε δύσκολες καταστάσεις, να τα βγάζουμε πέρα. Και αυτό είναι θετικό.
Και, βέβαια, να κρατήσουμε τους αγώνες μας! Και οι αγώνες δεν είναι ατομικοί, είναι συλλογικοί. Να κρατήσουμε τη μνήμη π.χ. της Μαρίας Μπέικου … τη μνήμη της Κούλας Ξηραδάκη που παρόλο που δεν μπόρεσε να σπουδάσει Ιστορία, έγινε ιστορικός… Να κρατήσουμε τις αγώνες των ανθρώπων που έκαναν για να καλυτερεύσουν την καθημερινότητά τους και όχι μόνο τους ήρωες.
Αυτό που είμαστε, αυτό θα κάνουμε. Αν είμαστε αποφασισμένοι να αλλάξουμε προς το καλύτερο τον κόσμο και τη ζωή μας, θα το κάνουμε. Θα νικήσουμε και τους δισταγμούς και τους φόβους… Υπάρχει δισταγμός και φόβος, γιατί υπάρχει το άγνωστο και κανείς δεν θέλει να χάσει όσα είχε… 
- Κάθε αλλαγή όμως, έχει ένα τίμημα. Δεν γίνεται να αλλάξεις για να κερδίσεις κάτι, αν δεν χάσεις κάτι άλλο… 
Υπάρχει ένας ωραίος στίχος του Ευρυπίδη, που σε ελεύθερη μετάφραση, λέει, ότι οι άνθρωποι στεναχωριούνται όταν χάνουνε αυτά που είχανε κι όχι  εκείνα που δεν είχανε, που δεν είχανε βιώσει...
«το μετ’ ευτυχίας κακού-
σθαι θνατοίς βαρύς αιών
(για τους θνητούς είναι πολύ βαρύ
να κακοπαθαίνουν μετά από μια ευτυχία)»
Ευριπίδης, Ιφιγένεια εν Ταύροις
--------------------------------------
(Πηγή: TVXS -

Σχετικά Άρθρα: 
Η Ελλάδα επιστρέφει σε εκλογές! Toυ Jose Manuel Lamarque

Τετάρτη 30 Μαΐου 2012

"Σώστε μας από τους σωτήρες": Ο Σλάβοϊ Ζίζεκ για την Ευρώπη και τους Έλληνες

Τετάρτη, Μαΐου 30, 2012
Φανταστείτε μια σκηνή δυστοπικής ταινίας που περιγράφει την κοινωνία μας στο κοντινό μέλλον. Φύλακες με στολές περιπολούν μισο-ερειπωμένους δρόμους του κέντρου την νύχτα, για κυνήγι μεταναστών, εγκληματιών και αλητών. Αυτοί που βρίσκουν είναι άγρια κακοποιημένοι. Αυτό που μοιάζει με ευφάνταστη Χολιγουντιανή εικόνα είναι πραγματικότητα στην Ελλάδα του σήμερα. Την νύχτα, αυτόκλητοι προστάτες με μαύρες μπλούζες της νέο-φασιστικής Χρυσής Αυγής που αρνείται το Ολοκαύτωμα – η οποία κέρδισε το 7% των ψήφων στον τελευταίο γύρο των εκλογών, και είχε την στήριξη, όπως λέγεται, από το 50% της αστυνομίας της Αθήνας – περιπολούν τους δρόμους και ξυλοκοπούν κάθε μετανάστη που βρίσκουν μπροστά τους: Aφγανούς, Πακιστανούς, Αλγερινούς. Οπότε, κάπως έτσι αμύνεται η Ευρώπη την άνοιξη του 2012.

Το πρόβλημα με την υπεράσπιση του Ευρωπαϊκού πολιτισμού ενάντια στην απειλή της μετανάστευσης έγκειται στο ότι η θηριωδία της υπεράσπισής αποτελεί μεγαλύτερη απειλή στον «πολιτισμό» από όποιον αριθμό Μουσουλμάνων. Με τέτοιους υπερασπιστές και φίλους, η Ευρώπη δεν χρειάζεται εχθρούς. Πριν από 100 χρόνια, ο G. K. Chesterton όρισε το αδιέξοδο στο οποίο παγιδεύονται οι επικριτές της θρησκείας: “Oι άνθρωποι που ξεκινούν να πολεμούν την Εκκλησία για το καλό της ελευθερίας και της ανθρωπότητας καταλήγουν να παραμερίζουν την ελευθερία και την ανθρωπότητα αρκεί να μπορούν να πολεμήσουν την Εκκλησία… Οι αντικληρικοί δεν έχουν καταστρέψει θεία αντικείμενα, έχουν όμως καταστρέψει εγκόσμια αντικείμενα, αν αυτό τους παρέχει κάποια ικανοποίηση.» Πολλοί φιλελεύθεροι πολεμιστές είναι τόσο πρόθυμοι να παλέψουν τον αντιδημοκρατικό φονταμεταλισμό που καταλήγουν να καθιστούν περιττές την ελευθερία και την δημοκρατία αρκεί να μπορούν να πολεμήσουν τον τρόμο. Αν οι «τρομοκράτες» είναι έτοιμοι να καταστρέψουν αυτόν τον κόσμο επειδή αγαπούν κάποιον άλλον, οι πολεμιστές μας κατά του τρόμου είναι έτοιμοι να καταστρέψουν την δημοκρατία επειδή μισούν τον Μουσουλμάνο άλλο. Κάποιοι από αυτούς αγαπούν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια τόσο πολύ που είναι έτοιμοι να νομιμοποιήσουν τον βασανισμό για να την υπερασπιστούν. Είναι μια αντιστροφή της διαδικασίας μέσω της οποίας οι φανατικοί υπερασπιστές της θρησκείας ξεκινούν με επιθέσεις κατά της σύγχρονης κοσμικής κουλτούρας και καταλήγουν να θυσιάζουν τα ίδια τους τα θρησκευτικά διαπιστευτήρια μέσα στην προθυμία τους να εξαλείψουν τις πτυχές της κοσμικότητας που μισούν.

Αλλά οι υπερασπιστές της Ελλάδας από τους μετανάστες δεν είναι ο πρωταρχικός κίνδυνος: είναι απλά υπο-προϊόν της αληθινής απειλής, των πολιτικών λιτότητας δηλαδή που έχουν προκαλέσει την τραγική κατάσταση στην χώρα. Ο επόμενος γύρος των Ελληνικών εκλογών θα λάβει χώρα στις 17 Ιουνίου. Το ευρωπαϊκό κατεστημένο μας προειδοποιεί πως αυτές οι εκλογές είναι ζωτικής σημασίας: όχι μόνο η μοίρα της Ελλάδας, αλλά ίσως και η μοίρα ολόκληρης της Ευρώπης διακυβεύεται. Το ένα αποτέλεσμα – το σωστό όπως ισχυρίζονται – θα επιτρέψει στην επίπονη αλλά απαραίτητη διαδικασία της ανάκαμψης μέσω της λιτότητας να συνεχιστεί. Το εναλλακτικό αποτέλεσμα – αν το «ακραίο αριστερό» κόμμα ΣΥΡΙΖΑ νικήσει – θα είναι μία ψήφος υπέρ του χάους και θα επιφέρει το τέλος του (Ευρωπαϊκού) κόσμου όπως τον ξέρουμε.

Οι προφήτες του ολέθρου έχουν δίκιο, αλλά όχι όπως το εννοούν. Οι επικριτές των δημοκρατικών διαδικασιών που ήδη υπάρχουν παραπονιούνται πως οι εκλογές δεν προσφέρουν πραγματική επιλογή καθώς καλούμαστε να επιλέξουμε ανάμεσα σε ένα κεντροδεξιό και ένα κεντροαριστερό κόμμα, τα προγράμματα των οποίων είναι σχεδόν ταυτόσημα. Στις 17 Ιουνίου, η επιλογή θα είναι πραγματική: το κατεστημένο (Νέα Δημοκρατία και ΠΑΣΟΚ) από τη μία, ο ΣΥΡΙΖΑ από την άλλη. Και, όπως γίνεται συνήθως όταν τίθεται θέμα πραγματικής επιλογής, το κατεστημένο είναι σε πανικό: λένε πως θα ακολουθήσει το χάος, η φτώχεια και η βία αν κάνει ο κόσμος την λάθος επιλογή. Μόνο η πιθανότητα μιας νίκης του ΣΥΡΙΖΑ λέγεται πως προκαλεί ρίγη φόβου στις παγκόσμιες αγορές. Η ιδεολογική «προσωποποιία» έχει την τιμητική της: oι αγορές μιλούν λες και είναι άνθρωποι, εκφράζοντας την «ανησυχία» τους για το τι θα συμβεί αν οι εκλογές αποτύχουν να σχηματίσουν μια κυβέρνηση με εντολή να συνεχίσει το πρόγραμμα δημοσιονομικής λιτότητας της Ε.Ε και του ΔΝΤ καθώς και τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις. Οι πολίτες της Ελλάδας δεν έχουν χρόνο να ανησυχούν για αυτές τις προοπτικές: έχουν αρκετά για να ανησυχούν στην καθημερινότητα τους που γίνεται ολοένα πιο άθλια, σε βαθμό που δεν έχουμε δει στην Ευρώπη εδώ και δεκαετίες.

Τέτοιες προβλέψεις είναι αυτό-εκπληρούμενες, προκαλούν πανικό και κατά συνέπεια οδηγούν στις πιθανότητες κατά των οποίων προειδοποιούν. Αν ο ΣΥΡΙΖΑ νικήσει, το Ευρωπαϊκό κατεστημένο θα ελπίζει πως θα μάθουμε με τον δύσκολο τρόπο τι συμβαίνει όταν γίνεται μια απόπειρα με στόχο να διαταράξει τον φαύλο κύκλο της αμοιβαίας συνενοχής ανάμεσα στους τεχνοκράτες των Βρυξελλών και τον αντιμεταναστευτικό λαϊκισμό. Γι’ αυτό το λόγο, ο Αλέξης Τσίπρας, αρχηγός του ΣΥΡΙΖΑ, διευκρίνισε σε πρόσφατη συνέντευξη του πως πρώτη του προτεραιότητα, στην περίπτωση που κερδίσει ο ΣΥΡΙΖΑ, θα είναι να αντισταθμίσει τον πανικό: “Oι άνθρωποι θα υπερνικήσουν τον φόβο. Δεν θα υποκύψουν, δεν θα εκβιαστούν». Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει ένα σχεδόν ακατόρθωτο έργο. Η φωνή τους δεν είναι η φωνή της «τρέλας» της άκρας αριστεράς, αλλά της λογικής που ορθώνει το ανάστημα της ενάντια στην τρέλα της ιδεολογίας της αγοράς. Στην ετοιμότητα τους να αναλάβουν, έχουν εξοβελίσει τον φόβο που έχει η αριστερά να αναλάβει την εξουσία, έχουν το κουράγιο να καθαρίσουν το χάος που άλλοι δημιούργησαν. Θα χρειαστεί να ασκήσουν έναν τρομερό συνδυασμό αρχών και πραγματισμού, δημοκρατικής δέσμευσης και ετοιμότητας να δράσουν γρήγορα και αποφασιστικά όπου χρειάζεται. Αν είναι να έχουν έστω και μία ελάχιστη ευκαιρία να πετύχουν, θα χρειαστούν μια παν-Ευρωπαϊκή εκδήλωση αλληλεγγύης: όχι μόνο αξιοπρεπή μεταχείριση από μέρους κάθε ευρωπαϊκής χώρας, αλλά ακόμη πιο δημιουργικές ιδέες, όπως την προώθηση του τουρισμού αλληλεγγύης φέτος το καλοκαίρι.

Στις Σημειώσεις για τον ορισμό της Κουλτούρας, ο Τ. Στ. Έλιοτ επεσήμανε πως υπάρχουν στιγμές που η μόνη επιλογή βρίσκεται ανάμεσα στην αίρεση και την μη-πίστη – π.χ όταν ο μόνος τρόπος να κρατηθεί μια θρησκεία ζωντανή είναι να συντελεστεί ένας κοσμικός διχασμός. Αυτή είναι κατάσταση σήμερα στην Ευρώπη. Μόνο μια νέα «αίρεση» – που αυτή την στιγμή εκπροσωπείται από τον ΣΥΡΙΖΑ- μπορεί να σώσει ότι αξίζει να σωθεί από την Ευρωπαϊκή κληρονομία: την δημοκρατία, την πίστη στους ανθρώπους, την ισότητα , την αλληλεγγύη, κλπ. Η Ευρώπη με την οποία θα καταλήξουμε αν ο ΣΥΡΙΖΑ ηττηθεί είναι μια «Ευρώπη με Ασιατικές αρχές» – οι οποίες βέβαια δεν έχουν καμία σχέση με την Ασία αλλά κάθε ομοιότητα με την τάση του σύγχρονου καπιταλισμού να αναστέλλει την δημοκρατία.

Ιδού το παράδοξο που συγκρατεί την «ελεύθερη ψήφο» στις δημοκρατικές κοινωνίες: κάποιος είναι ελεύθερος να επιλέξει με τον όρο πως κάνει την σωστή επιλογή. Να γιατί, όταν γίνεται η λάθος επιλογή (όπως έγινε όταν η Ιρλανδία απέρριψε το Ευρωσύνταγμα), η επιλογή αντιμετωπίζεται ως λάθος και το κατεστημένο ζητά άμεσα την επανάληψη της «δημοκρατικής» διαδικασίας ώστε το λάθος να διορθωθεί. Όταν ο Γιώργος Παπανδρέου, ο Έλληνας πρωθυπουργός, πρότεινε την διεξαγωγή δημοψηφίσματος για το πακέτο διάσωσης της ευρωζώνης στα τέλη του περασμένου έτους, το ίδιο το δημοψήφισμα απορρίφθηκε ως λανθασμένη επιλογή.

Είναι δύο οι βασικές ιστορίες αναφορικά με την Ελληνική κρίση στα ΜΜΕ: η Γερμανο- ευρωπαϊκή ιστορία (οι ‘Έλληνες είναι ανεύθυνοι , τεμπέληδες, σπάταλοι, φοροφυγάδες κλπ και πρέπει να τεθούν υπό έλεγχο και να διδαχθούν δημοσιονομική πειθαρχία) και η Ελληνική ιστορία ( η εθνική μας κυριαρχία απειλείται από τους νεοφιλελεύθερους τεχνοκράτες του κέντρου αποφάσεων των Βρυξελλών). Όταν κατέστη δυνατό να αγνοηθεί η δεινή κατάσταση των Ελλήνων, μια τρίτη ιστορία έκανε την εμφάνιση της: οι Έλληνες πλέον απεικονίζονται ως τα θύματα μιας ανθρωπιστικής καταστροφής που χρειάζονται βοήθεια, λες και ένας πόλεμος ή μια φυσική καταστροφή χτύπησε την χώρα. Ενώ και οι τρεις ιστορίες είναι λανθασμένες, η τρίτη είναι ενδεχομένως η πιο αηδιαστική. Οι Έλληνες δεν είναι παθητικά θύματα: βρίσκονται σε πόλεμο με το Ευρωπαϊκό οικονομικό κατεστημένο, και αυτό που χρειάζονται είναι αλληλεγγύη στον αγώνα τους, γιατί είναι και δικός μας αγώνας.

Η Ελλάδα δεν είναι η εξαίρεση. Αποτελεί ένα από τα κύρια πεδία δοκιμών ενός νέου κοινωνικό-οικονομικού μοντέλου μιας δυνητικά καθολικής εφαρμογής: μιας από-πολιτικοποιημένες τεχνοκρατίας στην οποία οι τραπεζίτες και άλλοι ειδήμονες θα δύνανται να κατεδαφίσουν την δημοκρατία. Σώζοντας την Ελλάδα από τους φερόμενους διασώστες της, σώζουμε και την ίδια την Ευρώπη.

-----------------------------------
25 Μαϊου
(Μετάφραση Αναστασία Γιάμαλη)
Προδημοσίευση από την εφημερίδα «η ΑΥΓΗ».

Παρ΄ ολα όσα : Ψήφο στην Αριστερά - του Ευτύχη Μπιτσάκη

Τετάρτη, Μαΐου 30, 2012
bitsakis-300x215
Η ελπίδα για έξοδο από την κρίση, το πρόγραμμα και η διαλεκτική στρατηγικής και τακτικής
Το «αόρατο χέρι της Αγοράς», οδηγημένο από τα δόγματα του «νεοφιλελευθερισμού», προκάλεσε τη σημερινή παγκόσμια κρίση. Η Ελλάδα ήταν ένας από τους «αδύναμους κρίκους». Εντούτοις, η κρίση ήταν δυνατόν να αντιμετωπιστεί με αξιοποίηση εγχώριων πηγών. (Βλ. σχετικό άρθρο μου, Ουτοπία, τ. 95, 2011). Αλλά ο Παπανδρέου, οι συν αυτώ και οι μετά απ' αυτόν, δεν θέλησαν: παρέδωσαν αμαχητί τη χώρα στα όρνεα του ΔΝΤ. Αναίσθητοι, θρασείς και ανήθικοι, τολμούν τώρα να ισχυρίζονται ότι θα σώσουν την Ελλάδα! Απειλούν και υβρίζουν. Την ίδια στιγμή επιχειρούν να ανασυγκροτήσουν το αστικό μπλοκ εξουσίας: την υποτελειακή Δεξιά! Μιλάν για τέλος της «μεταπολίτευσης».


Άλλη διαστροφή εννοιών: Κανένα τέλος και καμιά μεταπολίτευση. Πρόκειται για τη χρεοκοπία της χώρας, και την αντίστοιχη χρεοκοπία των αστικών κομμάτων: Οικονομική κρίση, κρίση εξουσίας, άνοδος της Αριστεράς. Αφύπνιση και κίνηση του λαϊκού παράγοντα. Μιλούσαμε για εργασιακό μεσαίωνα. Αλλά τον Μεσαίωνα υπήρχε σχετική σιγουριά: συντεχνίες, κοινοτική γη, αγρότες ελεύθεροι παραγωγοί. Ο Μεσαίωνας προετοίμασε την Αναγέννηση και μ' αυτή, την προλεταριοποίηση των αγροτικών πληθυσμών. Και σήμερα; Κατακτήσεις αιώνων πρέπει να ακυρωθούν. Ειδικά σε μας: Οι Έλληνες πρέπει να μετατραπούν σε εξουθενωμένο, ταπεινωμένο, ανέστιο λαό, με σκυμμένο κεφάλι.


Υπάρχει ελπίδα; Η μόνη δύναμη η οποία μπορεί να αγωνιστεί για έξοδο από την κρίση και για την προοδευτική ανασυγκρότηση της χώρας είναι η Αριστερά. Ποιά Αριστερά; Και με ποιό πρόγραμμα; Με ποιά διαλεκτική της στρατηγικής και της ταχτικής;
Το ΚΚΕ συνεχίζει το μοναχικό του δρόμο. Ο πολυφασικός ΣΥΡΙΖΑ ξεπέρασε τη νεκρή πλέον ιδεολογία του Ευρωκομμουνισμού, αλλά δεν έχει επεξεργαστεί μια συγκεκριμένη στρατηγική απέναντι στην Ευρώπη του Κεφαλαίου. Η έννοια «Ευρώπη των Λαών» είναι ψευδοέννοια: δεν επιστρέφει στη γη του συγκεκριμένου. Ως προς την «εξωκοινοβουλευτική» Αριστερά: Κράτησε την ταξική της όραση αυτά τα χρόνια της καταστροφής. Μετέχει στους κοινωνικούς αγώνες. Όμως, δεν κατόρθωσε να υπερβεί τις καταγωγικές αγκυλώσεις της.


Λοιπόν; «Ενότητα μέσα στη διαφορά» (Λένιν). Η σημερινή κρίση αποτελεί μια ιστορική ευκαιρία για την Αριστερά. Αλλά, πολυδιασπασμένη, θα βρει τη δύναμη να υπερβεί τον σημερινό εαυτό της; Η δική μας Αριστερά καταφέρνει να κερδίζει τις μάχες και να χάνει τον πόλεμο: 1944,1974. Και σήμερα; Το ΚΚΕ, χωρίς στρατηγική, χωρίς πολιτική συμμαχιών, μόνο, άσπιλο και αμόλυντο, ονειρεύεται ένα άλμα στο κενό: από το σήμερα, στη λαϊκή οικονομία και εξουσία. Επανάσταση, λοιπόν, χωρίς συμμάχους, με στόχο δύο ψευδοέννοιες: λαϊκή οικονομία και λαϊκή εξουσία. Φυσικά ακούγεται και η λέξη σοσιαλισμός, αλλά κάτι, σαν «τον σοσιαλισμό που γνωρίσαμε»!


Ο ΣΥΡΙΖΑ προτείνει μια ενωτική πολιτική χωρίς επεξεργασμένη στρατηγική και χωρίς μια ριζική τομή από τη σοσιαλδημοκρατική παράδοση. Η ανένδοτη στάση της «εξωκοινοβουλευτικής» Αριστεράς είναι άξια σεβασμού, αλλά επικαλούμενη συνεχώς την «ανατροπή, την επανάσταση και την κομμουνιστική απελευθέρωση» δεν κάνει πολιτική. Δεν γίνεται δημιουργός γεγονότων. Δεν συμβάλλει στο ξεπέρασμα του σημερινού κατακερματισμού.

Λοιπόν; Ας θυμηθούμε τον Μαρξ, τον Λένιν, τον Γκράμσι, τη θεωρητική και πρακτική παράδοση της οργανικής συσχέτισης της στρατηγικής με την τακτική: επιμονή στο συγκεκριμένο στρατηγικό στόχο (στην περίπτωση μας, στον σοσιαλισμό) και ευλυγισία στην κοινή δράση, στις ουσιαστικότερες συγκλίσεις, στην κατάκτηση της οργανικής ενότητας της Αριστεράς, η οποία δεν θα αποκλείει την ποιοτική πολυμορφία. Τι έλεγε ο Λένιν: Συνεργαστείτε σε ένα, σε δύο, σε τρία σημεία. Συνεργαστείτε μ' αυτούς που θα σας εγκαταλείψουν στην πορεία. Συνεργαστείτε με τους ρεφορμιστές. Συνεργασίες στις «κορυφές», σε αντιστοιχία με την κίνηση των μαζών.


Ακόμα: Ας θυμηθούμε τις γκραμσιανές έννοιες της πολιτικής, ιδεολογικής, πολιτισμικής και ηθικής ηγεμονίας ή το κλασικό απόφθεγμα: χωρίς επαναστατική θεωρία η επαναστατική πράξη είναι τυφλή. Τί κάνουμε λοιπόν;Πρώτος, άμεσος, και δυνάμει εφικτός στόχος: Μέτρα για να αποφύγουμε τη μαζική πείνα και την εξαθλίωση. Καταγγελία της δανειακής σύμβασης. Στάση πληρωμών. Εκδίωξη της Τρόικας. Ποιος όμως θα τα κάνει αυτά; Μια κυβέρνηση της Αριστεράς. Το σύνθημα είναι καλό και απέδωσε προ ημερών. Όμως: Το υπηρετικό προσωπικό της αστικής τάξης είχε βρει προσωρινή λύση και τώρα προετοιμάζει τη δεξιά - υποτελειακή ανασυγκρότηση του. Λένε: Αν δεν σκύψουμε το κεφάλι, «θα μας διώξουν». Θα μας διώξουν; Το πρόβλημα δεν είναι η Ελλάδα. Η «Ευρώπη» είναι το πρόβλημα. Συνεπώς: Σήμερα, το ελάχιστο εφικτό, δηλαδή η κοινή δράση της Αριστεράς να αποτελέσει ισχυρό ανάχωμα στην καταστροφική πολιτική των κομμάτων της υποτέλειας.


Σταματάμε στο ελάχιστο; Προφανώς όχι! Την ίδια στιγμή επιχειρούμε την οργανωτική, ιδεολογική και πολιτική ανασυγκρότηση της Αριστεράς, ώστε, μαζί με την ανάπτυξη του λαϊκού κινήματος, να διεκδικήσει ρεαλιστικά την εξουσία. Εξουσία μέσα ή έξω από την Ε.Ε.; Εδώ αρχίζουν τα δύσκολα. Ούτε οι «ευρωπαϊστές», ούτε οι αντίθετοι, έχουν επί του παρόντος, επιστημονικά και πολιτικά συγκεκριμένη απάντηση. Ας αφήσουν λοιπόν οι καθοδηγητές μας τις κλειστές συναντήσεις και την ανταλλαγή επιστολών, και ας ξεκινήσουν έναν ανοιχτό διάλογο μπροστά στο λαό και με το λαό, γι' αυτόν τον ενδιάμεσο στόχο.
Δηλαδή: Στην εποχή της παγκοσμιοποίησης της τεχνολογίας και της οικονομίας, είναι η οικονομία μας βιώσιμη έξω από την Ε.Ε.;
Γενικότερα: με τη διάλυση της Ε.Ε. του Κεφαλαίου, επιστρέφουμε στην ιστορικά ξεπερασμένη μορφή του 'Εθνους-Κράτους;


Μήπως λοιπόν η Αριστερά πρέπει να θέσει έναν ευρύτερο στόχο, σύμφωνο με το κλασικό: «Προλετάριοι όλων των χωρών ενωθείτε»;
Μήπως η ανάπτυξη και ο συντονισμός του εργατικού και του κομμουνιστικού ευρωπαϊκού κινήματος πρέπει να θέσει ως στρα¬τηγικό σχέδιο τις Ενωμένες Σοσιαλιστικές Δημοκρατίες της Ευρώπης;
Τούτη τη στιγμή: Κοινή δράση, ανοιχτό διάλογο, θεωρητική και οργανωτική σύγκλιση των δυνάμεων της Αριστεράς με στόχο την ανασυγκρότηση της οικονομίας μέσα από μια ενιαία επαναστατική διαδικασία με τελικό στόχο τον σοσιαλισμό. Ας είμαστε προσγειωμένοι: Η κρίση δεν οδηγεί νομοτελειακά στην επανάσταση. Στη χώρα μας έχει ήδη αναπτυχθεί ένας αντιδραστικός εθνικισμός, ένας τυφλός ρατσισμός και ένα ρεύμα νεοναζιστικό. Πώς θα αντιπαλέψουμε αυτές τις τάσεις; Έχοντας ως βασική αρχή έναν υγιή διεθνικό πατριωτισμό. Η Αριστερά, εξ ορισμού πατριωτική, δεν μπόρεσε σε κρίσιμες στιγμές να συνδυάσει διαλεκτικά το ταξικό με το εθνικό. Στην κατοχή, το εθνικό επικάλυψε το ταξικό. Σήμερα πολλοί μιλούν για νέα κατοχή και για νέο ΕΑΜ.


Αλλά η βασική, θεμελιακή αντίθεση σήμερα είναι η αντίθεση εργασίας και κεφαλαίου. Το εθνικό αναδύεται ως παράγωγη αντίθεση, εξαιτίας της υποτελειακής και προδοτικής πολιτικής των αστών. Ας μην υποτιμήσουμε συνεπώς το εθνικό. Ας μην αφήσουμε τον πατριωτισμό, λάφυρο στην αντιδραστική ιδεολογία: Ο Παπαδήμος χτες και ίσως ο Σαμαράς αύριο, δεν δρουν «ως εντολοδόχοι των ξένων». Είναι, πριν απ' όλα, εντολοδόχοι της εγχώριας αστικής τάξης. Οι ξένοι καλούνται κάθε φορά να υπηρετήσουν, μαζί με τα δικά τους, και τα συμφέροντα του εγχώριου κεφαλαίου το οποίο, αν και «εγχώριο», δεν έχει ούτε πατρίδα, ούτε πατριωτισμό, ούτε ηθική.

Και στην 17η Ιουνίου; Ούτε αποχή, ούτε λευκό. Κριτική, αγωνιστική ψήφο στην Αριστερά. Ο πόλεμος θα συνεχιστεί.

--------------------------------------
(Πηγή: Δημοσιεύθηκε στο ΔΡΟΜΟ ΤΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ το Σάββατο 26/5/2012)

Τρίτη 22 Μαΐου 2012

Τι σημαίνει αριστερή κυβέρνηση; του Νίκου Γιαννόπουλου

Τρίτη, Μαΐου 22, 2012
Το αποτέλεσμα των εκλογών, και ως προς τον αιφνιδιαστικό του χαρακτήρα, αλλά και ως προς τα δεδομένα του, είναι συγκλονιστικό. Την καλύτερη εικόνα τη δίνει η δήλωση του Μελανσόν, όταν του ζήτησαν να σχολιάσει το δικό του αποτέλεσμα. «Είμαι ευτυχής», είπε, και, καθώς ο δημοσιογράφος κοντοστάθηκε, συνέχισε: «Για τα αποτελέσματα των συντρόφων στην Ελλάδα».
Το παιχνίδι έχει ανοίξει. Και είναι πολύ καλό, σε οποιαδήποτε συνθήκη κοινωνικού ανταγωνισμού, το παιχνίδι να ανοίγει, παρά να προσβλέπουμε σε μικρές σωρεύσεις, σε ένα μικρό παιχνίδι. Είναι πολύ προτιμότερη η αμηχανία της νίκης από την αμηχανία της ήττας. Η δεύτερη οδηγεί, στην καλύτερη περίπτωση, στην αναπόληση του ένδοξου παρελθόντος, ενώ η πρώτη είναι δυνατόν να επινοήσει το μέλλον.
Η ψήφος στον ΣΥΡΙΖΑ ήταν, κατά κύριο λόγο, ταξική ψήφος. Ταξική ψήφος, βέβαια, δεν σημαίνει και ταξικά συνειδητοποιημένη· σημαίνει μια ψήφο με βάση τις συνθήκες ζωής των ανθρώπων. Στα νοσοκομεία, στους εργαζόμενους στις δομές τοξικοεξαρτημένων, στους επισφαλείς, στην εφεδρεία, τα ποσοστά του ΣΥΡΙΖΑ αγγίζουν… τσαουσεσκικά όρια. Ο ΣΥΡΙΖΑ, γενικότερα, τα πήγε πολύ καλά, για τρεις λόγους.
Ο πρώτος είναι ότι ήταν στην ουσία η μόνη δύναμη αντιπολίτευσης, με μια πολύ αξιοπρεπή υποστήριξη στα κινήματα. Ο δεύτερος είναι ότι στοχοποιήθηκε από τον αντίπαλο, και αυτό μπόρεσε να το αξιοποιήσει θετικά. Ο τρίτος λόγος, με όλη την αντιφατικότητα, είναι ότι μίλησε για αριστερή κυβέρνηση· για αριστερή κυβέρνηση της Αριστεράς, όχι της κεντροαριστεράς. Η στάση του ΣΥΡΙΖΑ, μια βδομάδα μετά τις εκλογές, είναι άρτια· υπάρχουν αδυναμίες, παραφωνίες, φοβίες, ας μη στεκόμαστε όμως στη λεπτομέρεια και τη μικρή εικόνα. Στην πορεία προς τις νέες εκλογές, οι εκβιασμοί και η τρομοκρατία που θα ασκηθούν θα κάνουν όσα βλέπουμε τούτες τις μέρες να μοιάζουν με νηπιαγωγείο.
Πριν προχωρήσω, ένα σχόλιο για το ΚΚΕ. Το ΚΚΕ είχε μια στάση εξαιρετικά σεχταριστική και ψοφοδεή. Νομίζω ότι έχει αποφασίσει πως αν ανακατευτεί με οτιδήποτε άλλο θα βάλει σε κίνδυνο την ίδια την κομματική του υπόσταση. Εσωτερικά βράζει, θα έχει και πτώση, αλλά ας είμαστε επιφυλακτικοί: διαθέτει και παραδόσεις και μηχανισμό και εσωτερική συνοχή πολύ βαθιά. Έτσι, όλα αυτά μπορεί να μη βγάλουν σχίσμα, σίγουρα όμως θα βγάλουν στελέχη και δυνάμεις που την επόμενη περίοδο, ανάλογα και με τις συνθήκες, θα παίξουν τον ρόλο τους.
Τώρα, για την κατάσταση που διαμορφώνεται στον ΣΥΡΙΖΑ, στην κοινωνία, στο κίνημα. Ο ΣΥΡΙΖΑ αφενός βρίσκεται σε μια πορεία αριστερόστροφη, ενώ παράλληλα εξακολουθεί να έχει αρκετά από τα προγενέστερα προβλήματα: συγκεκριμένη συνοχή και αντοχές, συγκεκριμένο πολιτικό προσωπικό, συγκεκριμένες φοβίες και αυταπάτες για το εθνικό ακροατήριο κλπ. Έχει όμως αυτή τη στιγμή πολλές προϋποθέσεις να τραβήξει κι άλλο αριστερά — δεν εννοώ να βγάζει κραυγές, αλλά να βρει το σωστό μείγμα μαζικολαϊκής απεύθυνσης και στέρεου πλαισίου που να συγκροτεί τον κόσμο που απευθύνεται σ’ αυτόν, ενώ παράλληλα να φτιάχνει ένα μέτωπο απάντησης στην επίθεση.
Η κατάσταση στην κοινωνία είναι επίσης αντιφατική. Ένα τμήμα της τα τελευταία χρόνια βγήκε στον δρόμο, είχε την εμπειρία των πλατειών, των αγώνων· παρ’ όλα αυτά, είναι μια κοινωνία χωρίς μεγάλες αγωνιστικές εμπειρίες, με αρκετή ιδεολογικοπολιτική σύγχυση, μια κοινωνία που θέλει μια αριστερή κυβέρνηση για να της εξασφαλίσει αξιοπρεπή διαβίωση, παράλληλα όμως δεν είναι έτοιμη να επωμιστεί το κόστος μιας σύγκρουσης. Φυσικά, δεν μπορούμε να εκλέξουμε άλλο λαό ή να λέμε τις ανοησίες του ΚΚΕ. Απέναντι σ’ αυτή την αντιφατική κατάσταση πρέπει να εντείνουμε την ταξική κοινωνική διαίρεση, κι όχι να προσπαθήσουμε να είμαστε «και με τον αστυφύλαξ και με τον χωροφύλαξ».
Σε ό,τι αφορά την κατάσταση του κινήματος, αν και τα τελευταία χρόνια έχουμε ελπιδοφόρες εστίες, το κοινωνικό στην Ελλάδα παραμένει αδύναμο. Όσοι έχουμε μια στοιχειώδη σχέση με την ιστορία του κομμουνιστικού και του αριστερού κινήματος, καταλαβαίνουμε ότι χωρίς αυτοοργάνωση, αυτοσυνείδηση, ενεργοποίηση του λαϊκού παράγοντα, ακόμα και μια Αριστερά με τις καλύτερες προθέσεις δεν μπορεί να αποδώσει· θα μετεωρίζεται, με πιθανότερη κατάληξη την ενσωμάτωση και την ήττα.
Συνεχίζω με μερικά σχόλια για το πώς πρέπει να πολιτευθεί ο ΣΥΡΙΖΑ το επόμενο διάστημα. Πρώτα πρώτα, χρειάζεται ένας μαζικός αγωνιστικός λόγος, μια ανασυγκρότηση ενός διεισδυτικού, επιθετικού ιδεολογικοπολιτικού πλαισίου, ενός πλαισίου εύληπτου και αγωνιστικού μαζί. Είναι προφανές ότι δεν μπορείς να πεις, με τους παρόντες συσχετισμούς στον παγκοσμιοποιημένο καπιταλισμό, ότι μέσα σε ένα μήνα θα έχω τελειώσει με το Μνημόνιο, θα έχω εθνικοποιήσει τις τράπεζες, θα έχω κάνει ξανά δημόσιες τις ιδιωτικοποιημένες επιχειρήσεις, θα έχω δημεύσει την εκκλησιαστική περιουσία, θα έχω παγώσει τις στρατιωτικές δαπάνες. Έχει όμως σημασία με ποια στρατηγική πηγαίνεις, για να μπορέσεις λ.χ. να βάλεις στις τράπεζες το ζήτημα του κοινωνικού ελέγχου: Πού πηγαίνουν τα λεφτά, αν παίζουν όλα τα διαθέσιμα στα χρηματιστήρια, τι γίνεται με τις μικρές επιχειρήσεις, γιατί δεν δίνουν δάνεια σε φτωχούς καταθέτες. Το ίδιο ισχύει με την αποκατάσταση των εισοδημάτων στα κατώτερα στρώματα, με ιδιαίτερη έμφαση στα κοινωνικά δικαιώματα, τον κοινωνικό μισθό, την υγεία. Το να έχει ο κόσμος πρόσβαση στα νοσοκομεία, να έχουν τα νοσοκομεία χειρουργεία και φάρμακα, να πληρώνονται οι γιατροί τις υπερωρίες τους είναι ζητήματα που δεν απαιτούν μείζον κόστος, δίνουν σαφές αριστερό πρόσημο και έχουν απήχηση· δεν είναι μια συζήτηση ιδεολογική. Περίθαλψη, προστασία και χαμηλά εισοδήματα αποτελούν αιχμές, οι οποίες πρέπει στην προεκλογική περίοδο να είναι πολύ σαφείς.
Ένα άλλο σημείο είναι η κινητοποίηση του λαϊκού παράγοντα. Πιστεύω ότι ο ΣΥΡΙΖΑ δεν τα έχει πάει και τόσο καλά εδώ. Έχει σχετικά μικρή δυνατότητα κινητοποίησης, όπως φάνηκε στην προεκλογική συγκέντρωση στην Αθήνα, το βράδυ των εκλογών κλπ. Όταν λέω «κινητοποίηση» μιλάω για μια μεγάλη γκάμα: από τη διοργάνωση ενός μαζικού συλλαλητηρίου ενάντια στους εκβιασμούς της τρόικας μέχρι λαϊκές συνελεύσεις για τη συγκρότηση πλαισίων διεκδίκησης, οργάνωσης της αντίστασης κλπ. Ο ΣΥΡΙΖΑ, για να βρει αυτή την ισορροπία «στρογγυλέματος» και «αιχμηρότητας», μαζικολαϊκής απεύθυνσης και βαθέματος του πλαισίου, πρέπει να είναι καθαρός, να πει: Αυτός είναι ένας δύσκολος δρόμος, αλλά είναι ένας δρόμος που εξαρχής εγγυάται μια ζωή με αξιοπρέπεια και κοινωνική δικαιοσύνη. Μ’ αυτή την έννοια, είμαι αντίθετος σε εκλογικίστικες ανασυνθέσεις. Για να μην παρεξηγηθώ, δεν έχω κανένα πρόβλημα για τεχνικές ρυθμίσεις, προκειμένου να πάρει τις 50 έδρες, αλλά όχι κόμματα «της μιας νύχτας», που δημιουργούν προβλήματα, παράγουν στρεβλές εικόνες.
Σε σχέση τώρα με την υπόλοιπη Αριστερά. Κατ’ εμέ, η ΑΝΤΑΡΣΥΑ αλλά και οι Οικολόγοι θα έπρεπε στις επόμενες εκλογές να αποσυρθούν και να ψηφίσουν κριτικά τον ΣΥΡΙΖΑ. Δεν νομίζω ότι θα το κάνουν. Ανεξάρτητα από αυτό, είναι σημαντικό πρωτοβάθμια σωματεία, κινηματικές συλλογικότητες να παρέμβουν αυτή την περίοδο με τα δικά τους περιεχόμενα.
Tελειώνοντας, τι σημαίνει «κυβέρνηση της Αριστεράς»; Η κυβέρνηση της Αριστεράς είναι μια πολιτικά μεταβατική φάση, μέσα στον καπιταλισμό — δεν μιλάμε για επαναστατική ανατροπή του συστήματος. Πρέπει να ανοίξει τον δρόμο για τη συνειδητοποίηση, τη συμμετοχή, την αυτοοργάνωση και την αντιεξουσία των εργαζομένων. Εάν δεν κάνει τα προηγούμενα, πολύ φοβάμαι ότι θα αντιμετωπίσει είτε το ενδεχόμενο μιας σύντομης συντριβής είτε τη συντηρητικοποίηση, τον εκφυλισμό σε κεντροαριστερή κατεύθυνση (ακόμα κι αν δεν συμμετέχει σε αυτή το Κέντρο). Δηλαδή στην ουσία θα έχει να διαλέξει ανάμεσα σε μια ένδοξη και μια άδοξη ήττα. Το εγχείρημα είναι εξαιρετικά δύσκολο –είμαστε και άμαθοι σ’ αυτά– και ταυτόχρονα εξαιρετικά σημαντικό. Επομένως, έχουν σημασία η αποφασιστικότητα, τα άμεσα μέτρα, η στάση απέναντι στους δανειστές, η απεύθυνση στους εργαζόμενους διεθνώς και ιδιαίτερα στον Μεσογειακό Νότο, η εντιμότητα, η έκθεση των δυσκολιών αλλά και των δυνατοτήτων, ουσιαστικές και συμβολικές πράξεις, όπως η μείωση της ψαλίδας των μισθών: να πει ο ΣΥΡΙΖΑ ότι δεν μπορεί να παίρνει κανείς πάνω από 2.500 τον μήνα, οι δικαστές, οι στρατιωτικοί και οι βουλευτές πρωτίστως – και ακόμα πιο πρωτίστως οι δικοί του. Επίσης, εμπιστοσύνη στον λαϊκό παράγοντα, συστηματική ενίσχυση της οργάνωσής του, μέσα και από θεσμούς όπως οι συμμετοχικοί προϋπολογισμοί, δομές δυαδικής εξουσίας, σε συνδυασμό με την επινοητικότητα, να δούμε τι θέλουμε — είμαστε κι εμείς παλιός κόσμος, και δεν μπορούμε έτσι, με τη μία, να υποδυθούμε τον νέο. Πρωτοβουλίες ενίσχυσης της σχέσης παραγωγών-καταναλωτών, ενθάρρυνση πρακτικών «κοινωνικού νομίσματος», εργατικός κοινωνικός έλεγχος, συνεταιριστικά εγχειρήματα. Όλα αυτά πρέπει να τα βάλει μπροστά ο ΣΥΡΙΖΑ. Είτε βρεθεί στον ρόλο της αξιωματικής αντιπολίτευσης είτε κληθεί να κυβερνήσει, ο κοινωνικός ανταγωνισμός θα σκληρύνει. Και εκεί πρέπει να φτιάξουμε συσχετισμούς μέσα στην κοινωνία, ώστε οι άνθρωποι να αισθάνονται από τη μία ότι βελτιώνεται η ζωή τους, και, από την άλλη, γίνονται καλύτεροι άνθρωποι, ότι νιώθουν καλά, ότι ακόμα κι αν δεν αποκαθίστανται αμέσως τα εισοδήματά τους, ζουν με αξιοπρέπεια. Αυτό θα είναι ένα μεγάλο επίδικο της περιόδου.
***
Ανάμεσα στον σκεπτικισμό και την απερισκεψία υπάρχει η σκέψη, ανάμεσα στην αισιοδοξία της βούλησης και την απαισιοδοξία της γνώσης υπάρχει η επαναστατική απαισιοδοξία: τα διεκδικούμε όλα, για να αποφύγουμε το χειρότερο, όπως έγραφε ο μεγάλος Μπένγιαμιν. Βρισκόμαστε σε μια τέτοια περίοδο. Είμαστε βέβαιοι για το δίκιο μας, αλλά πρέπει να είμαστε εντελώς αβέβαιοι για τον τρόπο που το διεκδικούμε.
Αν δεν απευθυνθείς σε ευρύτερα στρώματα, το μόνο που κάνεις είναι να αναπαράγεις την ύπαρξή σου. Αν πάλι δεν χτίσεις μια αριστεροσύνη, γίνεσαι ο ίδιος μέσος όρος. Αυτή είναι η μεγάλη αφήγηση και η μεγάλη ιστορία της Αριστεράς. Καλούμαστε λοιπόν, με τα λίγα εργαλεία που έχουμε, να δούμε τι θα κάνουμε. Δεν μπορούμε να λέμε μαξιμαλισμούς, δεν μπορούμε όμως και να λέμε μόνο τα πράγματα που δεν θα ενοχλήσουν. Η ισορροπία δεν είναι θέμα ευφυΐας, είναι ζήτημα πολιτικών και κοινωνικών υποκειμένων. Αυτό δεν είναι εξασφαλισμένο, είναι διεκδικήσιμο — και βρισκόμαστε σε μια περίοδο που είναι αληθινά διεκδικήσιμο.
Τελειώνω με δυο παραδείγματα, για τους μετανάστες και το Υπουργείο Δημόσιας Τάξης. Δεν περιμένω να βγει αύριο ο ΣΥΡΙΖΑ να πει ότι, όπως κινούνται ελεύθερα τα εμπορεύματα και τα κεφάλαια, έτσι πρέπει να κινούνται ελεύθερα και οι άνθρωποι. Ούτε να πει άμεση νομιμοποίηση όλων των μεταναστών. Μπορεί όμως να λέει ότι τα θέματα ασφάλειας και εγκληματικότητας δεν είναι θέμα αστυνόμευσης, αλλά ζήτημα κοινωνικής πολιτικής; Να λέει ότι τα στρατόπεδα συγκέντρωσης προσβάλλουν τη δημοκρατική παράδοση της χώρας; Να πει ότι όσοι μετανάστες ζουν και δουλεύουν εδώ πρέπει να έχουν χαρτιά;
Πάμε και στην αστυνομία, το βαθύ κράτος. Προφανώς, δεν περιμένω να διαλυθεί η αστυνομία και να φτιαχτούν λαϊκές πολιτοφυλακές. Ούτε περιμένω να αφοπλισμό της αστυνομίας συνολικά. Τι θα περίμενα; Να μπει τέρμα στην αστυνομική αυθαιρεσία και ασυδοσία, να υπάρχει λογοδοσία στην κοινωνία. Πρόκειται για αστική νομιμότητα, αλλά αυτό είναι το μεγάλο πρόβλημα σήμερα: τα βασανιστήρια στα αστυνομικά τμήματα, οι εξευτελισμοί στους δρόμους, η βαρβαρότητα. Επίσης, να απαγορευθούν τα χημικά και η οπλοφορία των αστυνομικών στις διαδηλώσεις. Αυτό είναι κάτι που παλεύεται. Ασφαλώς μας ενδιαφέρει το σύνολο της κοινωνίας, αλλά πρέπει να ξέρουμε ότι η δύναμή μας είναι η ένταση της ταξικότητας, του κοινωνικού· όχι με την έννοια της διάλυσης του κοινωνικού ιστού, αλλά με τη συνειδητοποίηση της διαίρεσης, των στρατοπέδων. Πώς έλεγε ο ΣΥΡΙΖΑ «Ή εμείς ή αυτοί»; Αυτό πρέπει να χτιστεί.
-------------------------
Ο Νίκος Γιαννόπουλος είναι μέλος του Δικτύου για τα Κοινωνικά και Πολιτικά Δικαιώματα. To άρθρο βασίζεται στην ομιλία του στην εκδήλωση που οργάνωσαν τα «Ενθέματα» και το RedNotebook με θέμα «Οι εκλογές της 6ης Μαΐου και η Αριστερά στο νέο τοπίο», στις 11.5.2012 (ομιλητές: Νίκος Γιαννόπουλος, Παύλος Κλαυδιανός, Δημήτρης Χριστόπουλος)
----------------------------------
(Πηγή:http://enthemata.wordpress.com)

Δευτέρα 21 Μαΐου 2012

Η έλλειψη οξυγόνου βλάπτει το... συκώτι! από ερευνητές της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

Δευτέρα, Μαΐου 21, 2012
[Είναι κρίμα επιτεύγματα του Πανεπιστημίου μας, όπως αυτό που αλίευσα από το ΒΗΜΑ, να μην το μαθαίνουμε άμεσα από τα μέσα σαν μέλη της ίδιας Πανεπιστημιακής Κοινότητας που είμαστε, ή έστω από τον τοπικό τύπο, αλλά να το μαθαίνουμε κατά τύχη από έντυπα της Αθήνας.]

Σε συνθήκες έλλειψης οξυγόνου σωρεύεται λίπος στα ζωτικά μας όργανα, προσοχή σε υπνική άπνοια και διάφραγμα!

Η λαϊκή ρήση «εμείς μαζί δεν κάνουμε και χώρια δεν μπορούμε» θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για να περιγράψει τη σχέση μας με το οξυγόνο. Ενώ είναι βέβαιον ότι χωρίς αυτό δεν θα υπήρχε ζωή πάνω στη Γη, τουλάχιστον όχι σαν αυτή που γνωρίζουμε, τα παράγωγα του μεταβολισμού του, οι ελεύθερες ρίζες οξυγόνου, είναι καταστρεπτικές για τα κύτταρά μας και κατ' επέκταση για εμάς τους ίδιους.

Δεν είναι λοιπόν έκπληξη το γεγονός ότι κατά τη διάρκεια της εξέλιξης τα κύτταρα έχουν αναπτύξει περίπλοκους μηχανισμούς διατήρησης της ομοιόστασης του οξυγόνου (αφού χωρίς αυτό δεν μπορούν να ζήσουν) αλλά και προστασίας από τα μεταβολικά παράγωγά του (αφού με αυτά δεν μπορούν να ζήσουν). Κεντρικό ρόλο στις παραπάνω λειτουργίες παίζουν μόρια τα οποία ονομάζονται HIF (Hypoxia-Inducible Factors, παράγοντες επαγόμενοι από την υποξία) και τα οποία εμπλέκονται τόσο στη φυσιολογία όσο και στην παθολογία του ανθρώπινου οργανισμού.

Τον πιθανό ρόλο των ΗΙF στην ανάπτυξη της ασθένειας του λιπώδους ήπατος διαλεύκαναν προσφάτως ερευνητές της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, δίνοντας μάλιστα μια εξήγηση στην επιδημιολογική παρατήρηση ότι η εμφάνισή της συνδέεται με την υπνική άπνοια. Το «ΒΗΜΑScience» μίλησε με τον επικεφαλής των ερευνών αναπληρωτή καθηγητή Βιοχημείας κ. Γεώργιο Σίμο για τη σημασία των ευρημάτων και πώς αυτά θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν για τη θεραπευτική αντιμετώπιση της νόσου που εμφανίζεται με όλο και μεγαλύτερη συχνότητα στις ανεπτυγμένες χώρες, της Ελλάδας συμπεριλαμβανομένης.

Αναπνέουμε άρα ζούμε
Τα μέλη της ομάδας του Εργαστηρίου Βιοχημείας του Τμήματος Ιατρικής του Πανεπι-στημίου Θεσσαλίας που συμμετείχαν στη μελέτη: (από αριστερά): Χριστίνα Μπεφάνη, υποφήφια διδάκτωρ, Γιώργος Σίμος, αναπλ. καθ. Βιοχημείας, Ηλίας Μυλωνής, λέκτορας Βιοχημείας, Παναγιώτης Λιάκος, επικ. καθ. Ιατρικής Βιοχημείας.

Αυτό που στην πραγματικότητα μελετούν ο κ. Σίμος και οι συνεργάτες του δεν είναι τίποτε άλλο από το εξελικτικό προϊόν της διαβίωσης/επιβίωσής μας πάνω στη Γη. Ολα άρχισαν πριν από περίπου 2,5 δισεκατομμύρια χρόνια, όταν το οξυγόνο άρχισε να συγκεντρώνεται στη γήινη ατμόσφαιρα. Η αυξημένη διαθεσιμότητά του οδήγησε στη εξέλιξη της αναπνοής, ενός ιδιαίτερα αποτελεσματικού συστήματος παραγωγής και αποθήκευσης ενέργειας: το οξυγόνο χρησιμοποιείται για να μεταφερθεί η ενέργεια των δεσμών άνθρακα που υπάρχουν στα θρεπτικά στοιχεία σε υψηλής ενέργειας φωσφορικούς δεσμούς στο μόριο ΑΤΡ (τριφωσφορική αδενοσίνη). Το μόριο αυτό λειτουργεί ως το ενεργειακό νόμισμα του κυττάρου, αποδίδοντας την ενέργειά του όπου και όταν χρειάζεται.

Η ύπαρξη ενός τόσο αποτελεσματικού μηχανισμού υπήρξε κινητήριος δύναμη για την εξέλιξη των πολυκύτταρων οργανισμών, οι οποίοι είτε απορροφούν απευθείας με τα κύτταρά τους το πολύτιμο οξυγόνο (όπως, παραδείγματος χάριν, συμβαίνει με τον νηματώδη σκώληκα Caenorhabditis elegans) είτε δημιούργησαν δομές για τη μεταφορά του σε ολόκληρο τον οργανισμό (όπως συμβαίνει με τα έντομα). Φυσικά, τα σπονδυλόζωα αποτελούν την κορύφωση των εξελικτικών διαδικασιών που έχουν τη ρίζα τους στο οξυγόνο καθώς έχουν αναπτύξει τα πιο περίπλοκα συστήματα αναπνοής και αιματικής κυκλοφορίας, αλλά και ένα νευρικό σύστημα που εξασφαλίζει τη δέσμευση και μεταφορά του οξυγόνου στα δισεκατομμύρια των κυττάρων ενός οργανισμού, όπως παραδείγματος χάριν ο άνθρωπος.

Είναι προφανές ότι, όταν ολόκληρη η ζωή όπως τη γνωρίζουμε βασίζεται στην ύπαρξη οξυγόνου, οι οργανισμοί θα έχουν αναπτύξει μηχανισμούς που εξασφαλίζουν την ομοιόστασή του, τη σταθερή ροή του στα κύτταρα, ακόμη και αν οι συνθήκες παροχής του από το περιβάλλον δεν είναι ιδανικές. Χαρακτηριστικό παράδειγμα μειωμένης παροχής οξυγόνου είναι το μεγάλο υψόμετρο.

Οταν λείπει το οξυγόνο
Την προσπάθεια του ανθρώπινου οργανισμού να ανταποκριθεί σε συνθήκες ελαττωμένης παροχής οξυγόνου μελετά τα τελευταία 10 χρόνια η ερευνητική ομάδα του κ. Σίμου: «Στο Εργαστήριο Βιοχημείας της Ιατρικής Σχολής στη Λάρισα, ως κοινό ερευνητικό θέμα μελετάμε τους μηχανισμούς που διαθέτουν τα ανθρώπινα κύτταρα για να αντιμετωπίζουν την υποξία, δηλαδή τη μείωση του διαθέσιμου οξυγόνου. Η υποξία χαρακτηρίζει πολλές παθολογικές καταστάσεις, όπως τα πνευμονικά νοσήματα, τις αναιμίες, τις καρδιαγγειακές νόσους, ακόμη και τον καρκίνο» εξήγησε ο έλληνας ερευνητής.

Οταν η παροχή του οξυγόνου μειώνεται, μια σειρά μεταβολικών αλλαγών λαμβάνει χώρα μέσα στα κύτταρα προκειμένου αυτά να επιβιώσουν. Κεντρικό ρόλο στις αλλαγές αυτές παίζουν οι παράγοντες HIF. Πρόκειται για μόρια που προσδένονται στο DNA και ελέγχουν την έκφραση πληθώρας γονιδίων. Χάρη στη δράση τους το κύτταρο αφενός θέτει σε λειτουργία την αναερόβια αναπνοή (δηλαδή την παραγωγή ενέργειας χωρίς χρήση οξυγόνου), αφετέρου προστατεύεται από τον σχηματισμό των ελευθέρων ριζών, ο αριθμός των οποίων αυξάνεται σε συνθήκες υποξίας.

Αν και το ενδιαφέρον των επιστημόνων από τη Λάρισα εστιάζεται κυρίως στη σχέση της υποξίας με τον καρκίνο, δεν μπόρεσαν κατά τη διάρκεια των μελετών τους να μην παρατηρήσουν ότι μεταξύ των αλλαγών που επιφέρει η υποξία στα κύτταρα ήταν και η έκτοπη συσσώρευση λίπους. «Προσφάτως, μελετώντας την επίδραση της υποξίας στον μεταβολισμό των κυττάρων, κάναμε μια αναπάντεχη παρατήρηση: η υποξία προκάλεσε τη συσσώρευση σταγονιδίων λίπους μέσα σε καρκινικά κύτταρα του ήπατος, αλλά και σε άλλους φυσιολογικούς κυτταρικούς τύπους» σημείωσε ο κ. Σίμος και προσέθεσε ότι «παρόμοια συσσώρευση λίπους παρατηρείται σε ασθένειες όπως αυτή του "λιπώδους ήπατος" που προκαλείται από την παχυσαρκία ή τον αλκοολισμό και μπορεί να εξελιχθεί σε πολύ επικίνδυνη ηπατίτιδα ή κίρρωση».

Τα «άτακτα» λιποσταγονίδια
Αν το έντονο ροχαλητό του συντρόφου σας δεν σας αφήνει να κοιμηθείτε, ίσως πρέπει να τον στείλετε σε ένα ιατρείο ύπνου. Μπορεί έτσι να σώσετε και το συκώτι του».

Υπό κανονικές συνθήκες τέτοιου είδους λιποσταγονίδια τα οποία περιέχουν τριγλυκερίδια εμφανίζονται μόνο στα κύτταρα του λιπώδους ιστού που αποτελεί τον χώρο αποθήκευσης ενέργειας του οργανισμού μας. Ποιος ήταν όμως ο μηχανισμός πίσω από αυτή την παραγωγή τριγλυκεριδίων που συσσωρεύονταν με τη μορφή λιποσταγονιδίων σε κύτταρα που δεν θα έπρεπε; Οπως αναφέρουν οι έλληνες ερευνητές στο άρθρο τους, με πρώτο συγραφέα τον λέκτορα Βιοχημείας κ. Ηλία Μυλωνή, στην επιστημονική επιθεώρηση «Journal of Cell Science», κεντρικό ρόλο σε αυτό παίζει ο HIF-1, ένας από τους παράγοντες που επάγονται σε συνθήκες υποξίας. «Αυτό που αποδείξαμε πειραματικά ήταν ότι η υποξία προκαλεί την ενεργοποίηση μιας ρυθμιστικής πρωτεΐνης (του HIF-1) η οποία συνδέεται στο γονίδιο του ενζύμου λιπίνη 1 και αυξάνει την έκφρασή του. Η λιπίνη 1, που έτσι υπερπαράγεται, προκαλεί τη σύνθεση τριγλυκεριδίων, που συσσωρεύονται ως λιποσταγονίδια μέσα στα κύτταρα» εξήγησε ο κ. Σίμος.

Με άλλα λόγια, οι θεσσαλοί ερευνητές διαλεύκαναν το μεταβολικό μονοπάτι που μπορεί να οδηγεί στην ανάπτυξη του λιπώδους ήπατος, βασικά βήματα του οποίου είναι τα εξής: έλλειψη οξυγόνου, ενεργοποίηση HIF-1, υπερπαραγωγή λιπίνης 1, σύνθεση τριγλυκεριδίων και συσσώρευσή τους στα κύτταρα. Είναι προφανές ότι καθένα από τα ενδιάμεσα στάδια αυτού του μονοπατιού μπορεί να αποτελέσει στόχο για την ανάπτυξη φαρμάκων που θα αποτρέπουν την έκτοπη συσσώρευση λίπους σε κύτταρα όπως αυτά του ήπατος σε συνθήκες υποξίας.

«Ελπίζουμε ότι η διαλεύκανση του μηχανισμού με τον οποίο η έλλειψη οξυγόνου προκαλεί αυτή την κυτταρική "παχυσαρκία" να μας βοηθήσει να κατανοήσουμε την παθογενετική αιτιολογία της νόσου του λιπώδους ήπατος που αποτελεί επικίνδυνη παρενέργεια της σωματικής παχυσαρκίας και να μπορέσουμε να κάνουμε κάτι για την αντιμετώπισή του»
σημείωσε ο κ. Σίμος.

Πώς σώζουν τα λαχανικά


Ισως η ελληνική ερευνητική ομάδα να είναι σε θέση να πετύχει τους στόχους της σχετικά γρήγορα, καθώς έχει ήδη στα χέρια της ένα συστατικό το οποίο μπορεί να σπάσει τη μεταβολική αλυσίδα που οδηγεί στην έκτοπη συσσώρευση λίπους. Οπως αναφέρεται σε άρθρο της το οποίο δημοσιεύθηκε το 2010 στην επιστημονική επιθεώρηση «Biochemical and Biophysical Research Communications» (τεύχος 398, σελίδες 74-78), υπάρχει μια φυτική ουσία που αναστέλλει την ενεργότητα του HIF-1 σε κύτταρα ηπατοκαρκινώματος. Αποτέλεσμα της αναστολής ήταν τα καρκινικά κύτταρα να μην μπορούν να επιβιώσουν σε συνθήκες υποξίας. Η ουσία αυτή ονομάζεται καμπφερόλη (kaempferol) και εντοπίζεται σε λαχανικά όπως η κάππαρη, το μπρόκολο, το πράσο και το σπανάκι.

Εχοντας διαπιστώσει την υπό όρους αντικαρκινική δράση της καμπφερόλης, οι έλληνες ερευνητές δοκίμασαν να τη χρησιμοποιήσουν και στην περίπτωση της έκτοπης συσσώρευσης λίπους. Διεπίστωσαν ότι η δράση της στην αναστολή του HIF-1 είχε όντως το αναμενόμενο αποτέλεσμα, κάτι που αυξάνει τις ελπίδες τους για την ανάπτυξη φαρμακευτικής αγωγής για το λιπώδες ήπαρ: «Η παρεμπόδιση της κυτταρικής "παχυσαρκίας" μέσω της χορήγησης ενός φυσικού φλαβονοειδούς μάς δίνει ελπίδες ότι τα αποτελέσματά μας θα βοηθήσουν στην ανάπτυξη νέων φαρμάκων κατά των παθολογικών επιπτώσεων της παχυσαρκίας ή άλλων διαταραχών που προκαλούν μειωμένη οξυγόνωση» σημειώνει ο έλληνας ερευνητής.

Με δεδομένη τη φυτική προέλευση της καμπφερόλης δεν μπορεί κανείς να μην αναρωτηθεί για έναν πιθανό θεραπευτικό ρόλο της διατροφής. Ο κ. Σίμος φάνηκε συγκρατημένος σε αυτό το θέμα: «Πολύς λόγος γίνεται για τις λεγόμενες υπερτροφές και φυσικά κανείς δεν αμφισβητεί την επίδραση της διατροφής στην υγεία μας. Πολύ περισσότερο μάλιστα σε ασθένειες, όπως το λιπώδες ήπαρ, που σχετίζονται με την παχυσαρκία. Ωστόσο στη συγκεκριμένη περίπτωση θα μπορούσε κανείς να σκεφθεί έναν πιθανό ρόλο της διατροφής στην πρόληψη της νόσου παρά στη θεραπεία της. Και πάλι, για να μιλήσουμε με βεβαιότητα θα απαιτηθούν επιδημιολογικές και κλινικές μελέτες. Το σίγουρο πάντως είναι ότι μια ισορροπημένη διατροφή που περιέχει πολλές πηγές φλαβονοειδών όπως τα λαχανικά μόνο καλό μπορεί να κάνει».

ΛΙΠΩΔΕΣ ΗΠΑΡ
Μην αμελείτε την υπνική άπνοια!

Τα ευρήματα των ελλήνων επιστημόνων έρχονται να δώσουν απάντηση σε ένα ανοιχτό ερώτημα της ιατρικής κοινότητας: τη σχέση της αποφρακτικής υπνικής άπνοιας και του λιπώδους ήπατος.

Η αποφρακτική υπνική άπνοια είναι μια περίπλοκη νόσος η οποία χαρακτηρίζεται από απόφραξη των ανώτερων αεραγωγών του αναπνευστικού συστήματος με αποτέλεσμα να παρατηρείται χρόνια υποξία. Καθώς δε αυτή συμβαίνει κατά τη διάρκεια του ύπνου, οι ασθενείς υποφέρουν από συχνές διακοπές του. Και φυσικά ο κακός ύπνος έχει ως συνέπεια την υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας και αυτή με τη σειρά της επιδρά στην παραγωγικότητα αλλά και στο ευ ζην των ασθενών. Περιττό δε να πούμε ότι η χρονιότητα της νόσου δημιουργεί περαιτέρω προβλήματα υγείας, μεταξύ των οποίων και το λιπώδες ήπαρ.

Καθώς η αποφρακτική υπνική άπνοια εμφανίζεται σε πολύ μεγάλη συχνότητα μεταξύ παχύσαρκων ατόμων τα οποία συχνά πάσχουν και από λιπώδες ήπαρ, οι επιδημιολόγοι δεν ήταν βέβαιοι αν το λιπώδες ήπαρ και η υπνική άπνοια είχαν σχέση αιτίου-αιτιατού. Ωστόσο, υπήρχαν παρατηρήσεις, επιδημιολογικές και πειραματικές, που οδηγούσαν προς αυτή την κατεύθυνση. Ειδικότερα, είχε παρατηρηθεί ότι οι παχύσαρκοι που έπασχαν από υπνική άπνοια είχαν αυξημένες πιθανότητες να πάσχουν και από λιπώδες ήπαρ, σε σχέση με τους παχύσαρκους που δεν έπασχαν από υπνική άπνοια. Επιπροσθέτως, μελέτες σε ανθρώπους είχαν δείξει ότι η αποφρακτική υπνική άπνοια είχε επίδραση στην ηπατική λειτουργία με αύξηση της παραγωγής ηπατικών ενζύμων. Ακόμη περισσότερο, η θεραπεία της υπνικής άπνοιας επανέφερε τα ηπατικά ένζυμα σε κανονικά επίπεδα.

Αν και ισχυρές, οι παραπάνω ενδείξεις δεν αποτελούσαν απόδειξη ότι η υπνική άπνοια αποτελεί αιτία για την ανάπτυξη του λιπώδους ήπατος. Τα αποτελέσματα των ερευνητών του Πανεπιστημίου της Θεσσαλίας όμως λειτουργούν σαν τον κρίκο που μπορεί να συνδέσει τις δύο νοσηρές καταστάσεις. Ολα δείχνουν ότι η χρόνια υποξία στην οποία υποβάλλεται ο οργανισμός του ασθενούς που πάσχει από αποφρακτική υπνική άπνοια μπορεί να έχει ως συνέπεια την ανάπτυξη του λιπώδους ήπατος μέσω της ενεργοποίησης του μηχανισμού που διαλευκάνθηκε από τον κ. Σίμο και τους συνεργάτες του.
Ο χρόνος θα δείξει αν τα ευρήματα των ελλήνων επιστημόνων οδηγήσουν στην ανάπτυξη θεραπευτικής αντιμετώπισης για το λιπώδες ήπαρ που προκύπτει από την παχυσαρκία. Ωστόσο, το εύρημα αυτό καθεαυτό είναι σημαντικό για τη διαχείριση της αποφρακτικής υπνικής άπνοιας και των συνεπειών της. Η νόσος, η οποία δείχνει σαφή προτίμηση στους άνδρες, γίνεται συνήθως αντιληπτή από τις ατυχείς συγκοιμώμενες των ασθενών των οποίων ο ύπνος επίσης διακόπτεται τόσο από το ροχαλητό όσο και από τις έντονες αναπνοές που είναι αναγκασμένοι να παίρνουν οι ασθενείς. Για τη διάγνωση της νόσου απαιτείται η επίσκεψη σε ειδικά εξοπλισμένο ιατρείο ύπνου στο οποίο ο εξεταζόμενος καλείται να περάσει ολόκληρη τη νύχτα προκειμένου να καταγραφούν οι παράμετροι του ύπνου του.

Η νόσος αντιμετωπίζεται με τη βοήθεια ειδικών συσκευών οι οποίες εξασφαλίζουν ομαλή οξυγόνωση. Οπως όμως επισημαίνεται σε άρθρο βρετανών γιατρών το οποίο αφορά την αποφρακτική υπνική άπνοια και δημοσιεύτηκε στην επιθεώρηση World Journal of Gastroenterology (Σεπτ. 2010, τεύχος 16(34) σελ. 4.243-4.252), όσοι διαγιγνώσκονται με τη νόσο θα πρέπει να υποβάλλονται σε ενδελεχείς εξετάσεις του καρδιαγγειακού συστήματός τους (το οποίο προφανώς πλήττεται από την υποξία), αλλά και της ηπατικής λειτουργίας τους.

Αν η παραπάνω συμβουλή δινόταν στους γιατρούς που διαχειρίζονταν ασθενείς με αποφρακτική υπνική άπνοια πριν από την αποκάλυψη των ελλήνων επιστημόνων για τη σχέση της με το λιπώδες ήπαρ, αντιλαμβάνεται κανείς ότι σήμερα η διερεύνηση της υγείας του ήπατος όσων πάσχουν από τη νόσο είναι απολύτως απαραίτητη. Ομοίως απαραίτητη είναι βεβαίως και η αντιμετώπισή της.
----------------
(Πηγή: ΒΗΜΑ)

Κυριακή 20 Μαΐου 2012

Η μπλόφα της εξόδου από το ευρώ. Του Γιώργου Παπαδόπουλου-Τετράδη

Κυριακή, Μαΐου 20, 2012
[Αυτό το μικρό άρθρο είναι ένα μικρό διαμαντάκι επιχειρημάτων, για το πόσο σημαντικό είναι στις επερχόμενες εκλογές να έρθει έστω αυτή η κουτσουρεμένη αριστερά υπό τον ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία - μιας και δεν υπάρχει άλλος δρόμος κοινοβουλευτικός ή μη.]
Για να καταλάβει κανείς τι συμβαίνει στη διεθνή αγορά με την Ελλάδα και να βγάλει και τα συμπεράσματα του σε σχέση με όσα του λένε προεκλογικά τα κόμματα δεν έχει παρά να σκεφτεί τα εξής:
Ήδη από τις αρχές Μαϊου άρχισαν οι απειλές, ότι αν η χώρα δεν εφαρμόσει το μνημόνιο μπορεί και να βρεθεί εκτός ευρωζώνης. Όσο οι ελπίδες των δανειστών και των κερδοσκόπων για μια μετεκλογική κυβέρνηση ήταν ζωντανές σιώπησαν.

Ενόψει των νέων εκλογών και με την πιθανότητα να κυριαρχήσει ένα αριστερό σχήμα οι απειλές όχι μόνο έγιναν αγριότερες αλλά επεκτάθηκαν και σε κλίμακα και σε συχνότητα. Επιστρατεύτηκαν από τον Ομπάμα και τη Λαγκάρντ μέχρι τους πιο χαμηλόβαθμους επιτρόπους της Κομισιόν. Η Ελλάδα είναι πλέον πρώτο θέμα κάθε μέρα σε περισσότερα από ένα πρακτορεία, δίκτυα και εφημερίδες ανά τον κόσμο.

Αγαπητοί αναγνώστες. Θα αναστατώνατε ποτέ τόσο πολύ τον κόσμο για έναν οφειλέτη σας αν δεν σας έκαιγαν τα χρήματα που σας οφείλει ή αν δεν είχατε ποντάρει σημαντικά πράγματα στη συμφωνία που έχετε κάνει μαζί του;

Ακόμα πιό πέρα: Αν σάς ήταν εύκολο και ανώδυνο να τον τιμωρήσετε θα χαλάγατε τόσο πολύ τον κόσμο ότι θα τον τιμωρήσετε; Απλώς θα το κάνατε. Αν σας ήταν αδιάφορα και λίγα τα χρήματα που σας όφειλε θα αναστατώνατε την οικουμένη;

Η λύσσα, με την οποία γίνεται η επίθεση κατά της Ελλάδας και οι απειλές εναντίον της από τούς δήθεν εταίρους της, μαρτυρούν ακριβώς το αντίθετο απ αυτό που κάνουν: Μαρτυρούν:

1. πόσο σημαντική είναι η παραμονή της χώρας στην ευρωζώνη για τους ίδιους τούς δανειστές και εταίρους.
2.Πόσο σημαντική είναι γι αυτούς η εφαρμογή του σχεδίου Ρουμανοποίησης της χώρας και του Νότου
3.Και πόσο σημαντικό είναι να μη γίνει η Ελλάδα παράδειγμα αντίδρασης προς μίμηση για τους άλλους λαούς της Ευρώπης. Αυτά είναι τα διακυβεύματα.

Τόσο σημαντική ως πείραμα πρότυπο για τη δημιουργία μιας ζώνης φτηνής εργασίας για τα προϊόντα του Βορρά, ώστε κάθε κίνδυνος ματαίωσης αυτού τού πειράματος να απειλεί τα εθνικιστικά οικονομικά σχέδια της Γερμανίας, της Σκανδιναβίας και των δορυφόρων τους. Οι οποίοι νομίζουν ότι έτσι εξυπηρετούν και τα συμφέροντα διατήρησης του ευρώ ζωντανού.

Αυτές και μόνο οι πραγματικότητες, έτσι όπως είναι φανερές, δείχνουν πόσο εφικτό είναι να εκμεταλλευτεί κανείς την ανάγκη αυτών των χωρών. Η ανάγκη είναι πάντα μια αδυναμία. Εκεί επάνω η Ελλάδα έχει την ευκαιρία να χτίσει τη δική της διαπραγματευτική πολιτική. Επιθετική και απαιτητική. Και όχι υποτακτική και ενδοτική, όπως έκαναν οι εγκληματικές κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ και η συγκυβέρνηση της ΝΔ.

Αναζωπυρώνεται η αρχέγονη διαμάχη Αριστεράς - Δεξιάς. Του Ν. Αραπάκη

Κυριακή, Μαΐου 20, 2012
[Τον συγγραφέα Νίκο Αραπάκη δεν τον γνωρίζω, το άρθρο του αυτό όμως με εκφράζει σχεδόν πλήρως. Δεν μπορώ να καταλάβω την εμμονή της ΑΝΤΑΡΣΥΑ για αυτόνομη κάθοδο στις επόμενες εκλογές - περίπου στα χνάρια του ΚΚΕ - παρά την κρισιμότητα των στιγμών και παρά την έντονη αντίδραση πολλών οργανωμένων μελών και φίλων της. Δεν πρέπει να παραλείψω να αναφέρω την τρομερή ελευθερία λόγου στο εσωτερικό της όπως και στο δικτυακό μέσο που διαθέτει: αν πάει κανείς στο λινκ http://www.antarsya.gr που είναι το όργανο της ΑΝΤΑΡΣΥΑ θα βγει τα πάντα! Όσο κι αν φαίνεται αυτό δευτερεύον, πιστέψτε με για την Αριστερά της σήμερον αποτελεί κατάκτηση. Είναι κι αυτός ένας από τους λόγους που σαν ανεξάρτητος αριστερός εδώ και καιρό είμαι πολύ κοντά της.]
"Όλα δείχνουν ότι αναζωπυρώνεται η αρχέγονη διαμάχη μεταξύ δεξιάς και αριστεράς, όχι όμως με τους όρους, την ορολογία και τον τρόπο που την γνωρίσαμε καθ’ όλη τη διάρκεια της μεταπολίτευσης, αλλά με έναν τρόπο πιο –ας μου επιτραπεί η έκφραση– σκληρό, που παραπέμπει, κατά κάποιο τρόπο, στην Ελλάδα της Κατοχής και του εμφυλίου."
Τις τελευταίες ημέρες αναπτύσσεται μια συζήτηση περί της κοινής καθόδου στις επερχόμενες εκλογές των – λεγόμενων και, κυρίως, αυτοπροσδιοριζόμενων – φιλοευρωπαϊκών δυνάμεων. Να συνενωθούν δηλαδή όλοι όσοι προκρίνουν ως μονόδρομο την παραμονή μας στο ευρώ και την ευρωπαϊκή ένωση, να κατεβάσουν ένα κοινό ψηφοδέλτιο και να αποτελέσουν το αντίπαλο δέος στην αριστερή πρόταση εξουσίας, που οραματίζεται ο Τσίπρας και ο ΣΥΡΙΖΑ. Σύμφωνα με αυτούς που διακινούν αυτή την πρόταση, τα κόμματα που είναι εξ ορισμού φιλοευρωπαϊκά και θα μπορούσαν να συμμετέχουν σε αυτή την προσπάθεια είναι το ΠΑΣΟΚ, η ΝΔ, καθώς και τα διάφορα μικρά φιλελεύθερα κόμματα τα οποία δεν κατάφεραν να μπουν στη βουλή αλλά, αθροιζόμενα, έχουν ένα ποσοστό όχι ευκαταφρόνητο (κυκλοφορούν και κάποιες εκδοχές λίγο διαφορετικές που είτε προσθέτουν είτε αφαιρούν κάποια κόμματα, αλλά, ως προς την ουσία του εγχειρήματος, δεν νομίζω ότι αλλάζει κάτι).

Μολονότι οι πιθανότητες να πραγματοποιηθεί ένα τέτοιο σενάριο είναι από ελάχιστες έως ανύπαρκτες, νομίζω ότι αξίζει να ασχοληθούμε μαζί του. Γιατί; Διότι δείχνει με τον πιο ξεκάθαρο τρόπο τις διεργασίες που συντελούνται στην κοινωνία μας, και οι οποίες είναι εξαιρετικά δυναμικές, πρωτόγνωρες για τη σύγχρονη Ελλάδα, αλλά πάνω απ’ όλα δείχνουν ότι αναζωπυρώνεται η αρχέγονη διαμάχη μεταξύ δεξιάς και αριστεράς, όχι όμως με τους όρους, την ορολογία και τον τρόπο που την γνωρίσαμε καθ’ όλη τη διάρκεια της μεταπολίτευσης, αλλά με έναν τρόπο πιο –ας μου επιτραπεί η έκφραση– σκληρό, που παραπέμπει, κατά κάποιο τρόπο, στην Ελλάδα της Κατοχής και του εμφυλίου.

Η διακυβέρνηση της αριστεράς, που για πρώτη φορά στη σύγχρονη ελληνική ιστορία δεν είναι σενάριο επιστημονικής φαντασίας αλλά ένα ενδεχόμενο που συγκεντρώνει πολλές πιθανότητες πραγματοποίησης, θορύβησε πολλούς. Ακόμη κι αν ο ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι ένα κόμμα που ομνύει στη δικτατορία του προλεταριάτου, όπως το ΚΚΕ, αλλά ένα κόμμα της ριζοσπαστικής και ανανεωτικής αριστεράς, έκανε ένα σημαντικό μέρος του πληθυσμού, που όλα τα προηγούμενα χρόνια το είχε ταυτίσει με τους –σύμφωνα με τη Μανδραβέλεια διάλεκτο– μπαχαλάκηδες, να ανατριχιάσει.

Κυρίως όμως, αυτή που ανατρίχιασε ήταν η αστική τάξη της χώρας.  Βιομήχανοι, επιχειρηματίες, εφοπλιστές και, πάνω απ’ όλα, οι βαρόνοι των μέσων ενημέρωσης έχουν επιδοθεί σε έναν ανελέητο πόλεμο αποδόμησης της εικόνας του ΣΥΡΙΖΑ (την πρόταση του προέδρου του ΣΕΒ για κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, την θεωρώ ένα επιτυχημένο αστείο). Για πολλούς και διάφορους λόγους.

Σίγουρα κάποιοι από αυτούς που αντιδρούν το κάνουν όχι μόνο γιατί είχαν μάθει να παρασιτούν εις βάρος του δημοσίου και τώρα βλέπουν τις διόδους προς τα κρατικά ταμεία να κλείνουν αλλά και γιατί είχαν μάθει να συγ-κυβερνούν, να έχουν λόγο σε κάθε απόφαση, μικρή ή μεγάλη, που αφορά στον τόπο, κι είναι αυτονόητο ότι σε μια ενδεχόμενη κυβέρνηση της αριστεράς αυτό το «προνόμιο» θα αποτελέσει παρελθόν. Βέβαια, δεν πρέπει και δεν μπορούμε να αποδώσουμε σε όλους δόλο. Υπάρχει και ένα κομμάτι της αστικής τάξης το οποίο αντιδρά διότι διαφωνεί ιδεολογικά με μια κυβέρνηση της αριστεράς και θεωρεί –μάλλον όχι άδικα – ότι θα είναι βλαπτική για τα συμφέροντά της.

Όποιος έχει μελετήσει, έστω στοιχειωδώς, την περίοδο της δεκαετίας του ’40, θα γνωρίζει ότι με τον ίδιο πάνω-κάτω τρόπο αντέδρασε και η αστική τάξη της εποχής στην εμφάνιση του ΕΑΜ. Λοιδορία, απαξίωση, καταστροφολογία για τις συνέπειες της άφρονος στάσης του, που θα οδηγήσει το λαό σε μεγάλες περιπέτειες κλπ, κλπ, κλπ. Δεν πρέπει να εκπλησσόμαστε.

Οι λογικές των αστικών τάξεων είναι διαχρονικές, διαφοροποιούνται ελάχιστα από τις συνθήκες ή τις εποχές και, πάνω απ’ όλα, έχουν ως άξονα την επιβίωση της ίδιας της τάξης τους και όχι του λαού. Δεν είναι, όμως, μόνο οι λογικές και τακτικές των αστικών τάξεων που δεν διαφοροποιούνται.

Το ίδιο συμβαίνει και με τους δοκιμαζόμενους λαούς οι οποίοι, κάθε φορά που αντιμετωπίζουν προβλήματα επιβίωσης, αφήνουν στην άκρη τις μειλίχιες συμπεριφορές, σταματούν να είναι πειθήνιοι και ριζοσπαστικοποιούνται, αδιαφορώντας για τις νουθεσίες, τις προτροπές ή τους εκφοβισμούς που αφειδώς σκορπούν οι εκάστοτε ελίτ –βλέπετε, η ανάγκη για φυσική επιβίωση υπερτερεί οποιουδήποτε άλλου επιχειρήματος.

Είναι γεγονός ότι η δεκαετία του ’40 με το σήμερα έχει ελάχιστες ομοιότητες. Όμως, σιγά σιγά αναδύονται στην επιφάνεια κάποια κοινά χαρακτηριστικά τα οποία δύνανται να συνδέσουν τις δυο –φαινομενικά εντελώς αταίριαστες– εποχές. Καταρχήν, όπως και τότε έτσι και τώρα, μεγάλα τμήματα του πληθυσμού είτε έχουν εξαθλιωθεί είτε οδηγούνται προς την εξαθλίωση.

Κατά δεύτερον, όπως κατά τη διάρκεια της Κατοχής εμφανίστηκε από το πουθενά το ΕΑΜ για να δώσει δύναμη και ελπίδα στον δοκιμαζόμενο πληθυσμό, έτσι και σήμερα, τηρουμένων πάντοτε των αναλογιών, εμφανίστηκε ο ΣΥΡΙΖΑ, που μπορεί να μην είναι αυθεντικό προϊόν της κρίσης, όπως ήταν το ΕΑΜ, μιας και σαν κόμμα υπάρχει αρκετά χρόνια, όμως το απότομο μεγάλωμά του και η μετάλλαξή του από ένα κόμμα που παλεύει μονίμως για την επιβίωσή του σε κόμμα εξουσίας, είναι κάτι που, αδιαμφισβήτητα, οφείλεται στις ειδικές συνθήκες που βιώνουμε σήμερα.

Ξέρω ότι κάποιοι, και μόνο στην ιδέα ότι προσπαθώ να παραλληλίσω το ΕΑΜ και τον ΣΥΡΙΖΑ, θα με χαρακτηρίσουν ιερόσυλο. Όμως, αν αφήσουμε έξω το συναίσθημα και προσεγγίσουμε το ζήτημα με την ψυχρή λογική,  θα διαπιστώσουμε ότι οι ομοιότητες είναι αρκετές. Ακόμη κι αν η δυναμική του ΕΑΜ με του ΣΥΡΙΖΑ δεν δύνανται να συγκριθούν, οι δυο αυτοί σχηματισμοί παρουσιάζουν αρκετά ακόμη κοινά χαρακτηριστικά. Παραδείγματος χάρη, όπως το ΕΑΜ δεν είχε στελεχωθεί από ανθρώπους αποκλειστικά αριστερών πεποιθήσεων, το αυτό συμβαίνει σήμερα και με τους ψηφοφόρους του ΣΥΡΙΖΑ. Και βάσει των όσων διάβασα αλλά και από προσωπική εμπειρία, γνωρίζω ότι πολλοί άνθρωπου που ψήφισαν ΣΥΡΙΖΑ το έκαναν όχι γιατί έλκονται από τη γενικότερη ιδεολογία του αλλά ως λύση ανάγκης. Κι αυτό δεν είναι κατ’ ανάγκη κακό.

Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι τόσο το ΕΑΜ όσο και ο ΕΛΑΣ, παρότι ήταν δημιουργήματα του ΚΚΕ, ενσωμάτωσαν στις τάξεις τους πλήθος ανθρώπων από όλες τις παρατάξεις. Είτε μας αρέσει είτε όχι, όταν κάποιος κινδυνεύει να πνιγεί ψάχνει για μια οποιαδήποτε σανίδα σωτηρίας και όχι για μια σανίδα που θα είναι πιο κοντά στα –ιδεολογικά– γούστα του.

Θα μπορούσα να καταθέσω αρκετές ακόμη ομοιότητες του τότε με το σήμερα αλλά, μιας και δεν νομίζω ότι θα προσθέσει κάτι εξαιρετικό στην όλη κουβέντα, δεν θα το κάνω. Θα σταθώ όμως σε μια ομοιότητα, που αποτέλεσε την αφορμή γι’ αυτό το άρθρο: Τον διχασμό της κοινωνίας σε δυο στρατόπεδα. Αυτό, νομίζω, είναι που χαρακτήριζε όλη την δεκαετία του ’40, αλλά χαρακτηρίζει, εξίσου, και την εποχή που διανύουμε σήμερα. Πλέον οδηγούμαστε, με μαθηματική ακρίβεια, σε μια σύγκρουση μανιχαϊστικής λογικής.  Περιθώρια για άλλες δυνάμεις πέραν των δυο, δεν υπάρχουν.

Όσοι στέκονται στο μέσο είτε θα συνθλιβούν είτε θα αναγκαστούν να προσχωρήσουν σε κάποιο από τα δυο στρατόπεδα. Το αρχέγονο δίπολο δεξιά-αριστερά, που για πολλά χρόνια βρισκόταν σε χειμερία νάρκη, δείχνει να ξυπνάει, βρυχώμενο.

Από τη μια πλευρά στέκεται η δεξιά, που τώρα είναι πιο εκσυγχρονισμένη και περισσότερο διευρυμένη ιδεολογικά, δεν ομνύει (αποκλειστικά) στην πατρίδα, τη θρησκεία και την οικογένεια αλλά, κυρίως, στην οικονομία της αγοράς, ενώ έχει καταφέρει να ενσωματώσει ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού έχοντας ως πρόταγμα την φιλοευρωπαϊκή της διάσταση.  Από την άλλη πλευρά, η αριστερά, που και αυτή έχει αλλάξει αρκετά σε σχέση με αυτήν της δεκαετίας του ‘40, αφού δεν ομνύει πια στη δικτατορία του προλεταριάτου αλλά προτείνει/προκρίνει ένα μικτό σύστημα οικονομίας, εξακολουθεί να πορεύεται με κύριο άξονα την προστασία των φτωχών και των κατατρεγμένων.

Μόνο που τούτη τη φορά τα προβλήματα που καλείται να αντιμετωπίσει είναι περισσότερα και πιο σύνθετα. Το κυριότερο από αυτά είναι ότι δεν έχει πλέον το ηθικό/ιδεολογικό πλεονέκτημα που είχε η αριστερά της Κατοχής και του εμφυλίου. Όσο κι αν ο ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι ΚΚΕ και δεν είναι υποχρεωμένος να απολογείται για την αποτυχία του σοσιαλιστικού πειράματος, στη συνείδηση ενός μεγάλου μέρους του κόσμου αυτή η αποτυχία τον βαραίνει. Μόνο τυχαίο δεν είναι άλλωστε ότι οι αντίπαλοί του τον κατηγορούν ότι θα μας μετατρέψει σε Βόρεια Κορέα ή Κούβα.

Από τώρα και μέχρι τις εκλογές η σύγκρουση θα κλιμακώνεται ραγδαία. Η παράταξη της δεξιάς θα ενισχύεται καθημερινά και από τους συμμάχους της στο εξωτερικό. Η κινδυνολογία, που μέχρι τώρα αποτέλεσε ένα από τα κυριότερα όπλα της, θα ενταθεί και θα ενισχυθεί και με περιποιημένες εισαγόμενες δόσεις. Όχι τυχαία. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ακόμη κι αν ένα σημαντικό κομμάτι του πληθυσμού έχει οδηγηθεί ήδη στο περιθώριο και ως εκ τούτου έχει παγιώσει τις πολιτικές/κομματικές του επιλογές, ένα ακόμη μεγαλύτερο κομμάτι το οποίο καταφέρνει, έστω με δυσκολία, να επιβιώνει, είναι αυτό που τελικά θα κρίνει τις εκλογές. Εάν η κινδυνολογία και η λογική του «υπάρχουν και χειρότερα» το επηρεάσει ή όχι, και σε ποιο βαθμό, θα φανεί στις κάλπες.

Η αριστερά, εάν θέλει να έχει πιθανότητες επιτυχίας, οφείλει, κατά την εκτίμησή μου, να κάνει δυο πράγματα, πρώτον, να πορευτεί με ρεαλισμό και να βρει τη χρυσή τομή μεταξύ του εφικτού και του οράματος. Όσο κι αν η σύγκρουση είναι κάποιες φορές αναπόφευκτη και χρήσιμη, δεν μπορεί και δεν πρέπει να είναι αυτοσκοπός. Κι όποιος διαφωνεί, ας θυμηθεί που οδηγήθηκε το αριστερό κίνημα της μετακατοχικής Ελλάδας.
Δεν θέλω να κάνω μαθήματα ιστορίας, αλλά δεν έχω βρει κανέναν άνθρωπο που να γνωρίζει στοιχειωδώς τα της συγκεκριμένης εποχής και να μην αναγνωρίζει ότι η αποχή της αριστεράς από τις εκλογές του ’46 υπήρξε η απαρχή της καταστροφής της.  Δεύτερον, εάν η αριστερά θέλει να μετουσιώσει την ψήφο διαμαρτυρίας που εισέπραξε στις προηγούμενες εκλογές σε ψήφο εμπιστοσύνης, πρέπει να μεταμορφωθεί, το συντομότερο δυνατόν, σε κόμμα εξουσίας.

Η πολυγλωσσία των συνιστωσών πρέπει να εκλείψει και να αντικατασταθεί από ένα λόγο που θα έχει ως άξονά του τον κυβερνητικό ρεαλισμό. Εάν βγαίνει ο κάθε ένας και λέει το μακρύ του και το κοντό του, προκοπή δεν πρόκειται να γίνει. Διότι καλά και άγια τα ουμανιστικά τσιτάτα και τα ηρωικά κελεύσματα περί αντίστασης των λαών και μπλα, μπλα, μπλα, αλλά αυτός που αγωνιά για το μισθό του και τη σύνταξή του, δεν νομίζω να πειστεί από τέτοιου είδους επιχειρήματα.

Δεν ξέρω ποιος θα βγει νικητής από αυτή τη μάχη. Αυτό που ξέρω είναι ότι η μάχη και προμηνύεται και θα είναι σκληρή. Εύχομαι και ελπίζω αυτή τη φορά να αντιστραφούν οι όροι και η αριστερά να μετακομίσει στο στρατόπεδο των νικητών. Κι αυτό δεν το εύχομαι στη λογική «να νικήσει η ομάδα μου». Το εύχομαι διότι πιστεύω ακράδαντα πως μια νίκη της αριστεράς θα σηματοδοτήσει εξελίξεις σε παγκόσμιο επίπεδο.

Όπως είχα γράψει και στο προηγούμενο άρθρο μου που είχε δημοσιευτεί πάλι στο tvxs, «ο καπιταλισμός-καζίνο πνέει τα λοίσθια». Αυτό που χρειάζεται για να μας αποχαιρετήσει μια και καλή, είναι μια γερή κατραπακιά. Ας ελπίσουμε ότι αυτή την κατραπακιά θα του τη δώσει η αριστερά. Η ελληνική αριστερά.

Υ.Γ.
Ένα φίλος δημοσιογράφος, ο Αλβανικής καταγωγής Νίκο Άγκο, ο οποίος ζει και εργάζεται στη χώρα μας για περισσότερα από 20 χρόνια, ειδοποιήθηκε από τις αρχές ότι πρέπει εντός ολίγων ημερών να εγκαταλείψει τη χώρα διότι, κατά τα έτη 2007 -2008, δεν συμπλήρωσε τον απαιτούμενο αριθμό ενσήμων. Σημειωτέον ότι ο Νίκο τον τελευταίο καιρό έχει δεχθεί, λόγω της αρθογραφίας του, πλήθος απειλών από μέλη της χρυσής αυγής. Όλοι μας, ο καθένας με τον τρόπο του και τις δυνατότητές του, πρέπει να παλέψουμε ώστε να αποτρέψουμε αυτή την αθλιότητα.

---
Σχετικά Άρθρα του Συγγραφέα:

Πέμπτη 17 Μαΐου 2012

Γεφυρώνοντας τις γενιές. Ρίκη Βαν Μπούσχοτεν

Πέμπτη, Μαΐου 17, 2012
Στις 25-27 Μαΐου θα διεξαχθεί στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας ένα σημαντικό Διεθνές Συνέδριο Προφορικής Ιστορίας με τίτλο «Γεφυρώνοντας τις γενιές: Διεπιστημονικότητα και αφηγήσεις ζωής στον 21ο αιώνα. Προφορική Ιστορία και άλλες Βιο-ιστορίες». Πάνω από 100 άτομα, ερευνητές, εκπαιδευτικοί και μέλη τοπικών κοινοτήτων ζήτησαν να συμμετάσχουν στο συνέδριο αυτό με ανακοίνωση. Τι άραγε μπορεί να σημαίνει αυτή η μεγάλη ανταπόκριση σε εποχές κρίσης;" η Ρίκη Βαν Μπούσχοτεν, Κοινωνικός Ανθρωπολόγος στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, εξηγεί στην Κρυσταλία Πατούλη και το tvxs.gr.

Υπάρχουν διάφορες πτυχές της σημερινής συγκυρίας που μπορούν να εξηγήσουν αυτό το ενδιαφέρον.
Πρώτα από όλα είναι το θέμα της μνήμης. Η «έκρηξη μνήμης» που σημαδεύει την εποχή μας μπορεί να κρύβει ταυτόχρονα, όπως έλεγε ο Γάλλος ιστορικός Πιερ Νορά, ένα έλλειμμα ζωντανής μεταβίβασης της μνήμης από τη μια γενιά στην άλλη.
Η είσοδος στη Βουλή ενός κόμματος με ανοιχτά νεοναζιστικές αναφορές δείχνει ξεκάθαρα το βαρύ τίμημα της «αμνησίας» σε μια κοινωνία η οποία έχει υποφέρει όπως καμιά άλλη χώρα της Δυτικής Ευρώπης από τη θηριωδία των Ναζί και των ελλήνων συνεργατών τους.
Η καλλιέργεια της προφορικής μνήμης στο δημόσιο χώρο, αλλά και στην εκπαίδευση είναι ένα ισχυρό αντίδοτο στη λήθη. Στο συνέδριο εκπαιδευτικοί και των τριών βαθμίδων της εκπαίδευσης θα δώσουν πολύ ενδιαφέροντα παραδείγματα εφαρμογής της προφορικής ιστορίας προς την κατεύθυνση αυτή.
Ένα δεύτερο στοιχείο είναι η «νέα» προφορικότητα. Μέσα από τη δυσπιστία για τους πολιτικούς θεσμούς «λύθηκαν» οι γλώσσες των απλών πολιτών που ζητούν να ακουστεί η φωνή τους στις πλατείες, στις συνοικίες, αλλά και στο Διαδίκτυο. Η ζωντανή έκφραση των βιωματικών τους εμπειριών δεν αρθρώνει μόνο πολιτικό λόγο, αλλά ξαναχτίζει επίσης κοινότητες που είχαν χαθεί.
Το τρίτο στοιχείο είναι η ίδια η κρίση που περνάνε οι κοινωνίες μας. Εκεί που οι προσδοκίες μιας ολόκληρης γενιάς ανατρέπονται από τη μια στιγμή στην άλλη και οι ατομικές ζωές εκατοντάδων χιλιάδων συμπολιτών μας σημαδεύονται από βαθιές ρήξεις στην καθημερινότητά τους, οι αφηγήσεις ζωής αναδεικνύονται ως προνομιακά εργαλεία για τη μελέτη αυτών των ραγδαίων κοινωνικών μεταβολών.
Αυτά τα πέντε σημεία (η μνήμη, η κοινότητα, η εκπαίδευση, η κρίση και οι νέες τεχνολογίες) είναι και οι βασικοί άξονες πάνω στους οποίους στήθηκε το συνέδριο.
Με αυτό τον τρόπο προσδοκά να ξαναπιάσει το νήμα της προφορικής ιστορίας της δεκαετίας του 1970, με κύριο γνώμονα τη σύνδεση της ιστορίας με την κοινωνική παρέμβαση, και ταυτόχρονα να το εμπλουτίσει με νέα θεωρητικά και μεθοδολογικά ερωτήματα και νέες προτάσεις αξιοποίησης των προφορικών μαρτυριών σε ψηφιακά περιβάλλοντα.
To συνέδριο θα τιμήσουν με την παρουσία τους εξέχουσες επιστημονικές προσωπικότητες που συνέβαλαν, ο καθένας με τον τρόπο του, στην αναγνώριση των προφορικών μαρτυριών ως έγκυρου εργαλείου ιστορικής και κοινωνικής γνώσης.
Ανάμεσα τους, ο Αντώνης Λιάκος, καθηγητής ιστορίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, ο οποίος συνέβαλε σημαντικά στην αναγνώριση της προφορικής ιστορίας σε επιστημονικό και θεσμικό επίπεδο, ο Πωλ Τόμσον, ο «πατέρας» της προφορικής ιστορίας, γνωστός και στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό από το βιβλίο του «Φωνές από το Παρελθόν» (Πλέθρον 2002), ο Rob Perks, διευθυντής της τεράστιας συλλογής αφηγήσεων ζωής της Βρετανικής Βιβλιοθήκης (www.bl.uk/nls ), o Toby Butler, ο οποίος κατέγραψε τις φωνές υποβαθμισμένων περιοχών του Ανατολικού Λονδίνου, τις οποίες μετέτρεψε στη συνέχεια σε «ηχητικούς περιπάτους» (soundwalks), η Joanna Bornat, η οποία εστίασε ιδίως στη θεραπευτική λειτουργία της αφήγησης σε ομάδες ηλικιωμένων, και η Lena Inowlocki, που χρησιμοποίησε την αφηγηματική συνέντευξη στο χώρο της κοινωνιολογίας της θρησκείας, της μετανάστευσης, αλλά και των «ακροδεξιών βιογραφιών».
Στις πρώτες δύο μέρες του συνεδρίου ιστορικοί, ανθρωπολόγοι, κοινωνιολόγοι, κοινωνικοί ψυχολόγοι, ψυχίατροι και εκπαιδευτικοί, που έχουν σαν κοινή αφετηρία τη χρήση προφορικών μαρτυριών, θα παρουσιάσουν τη δουλειά τους σε ένα ευρύ φάσμα θεματικών (η αξιοποίηση των προφορικών μαρτυριών σε μουσεία, στο σχολείο, σε ψηφιακά περιβάλλοντα και ως θεραπευτική μέθοδο, η βιωμένη εμπειρία και η κοινότητα, η προφορική μαρτυρία σε εποχές κρίσης – Μικρασιατική καταστροφή – εμφύλιος, προσφυγιά, μετανάστευση και η σημερινή οικονομική κρίση – μεθοδολογικά ζητήματα).
Την τρίτη μέρα, Κυριακή 27 Μαΐου, θα δοθεί ο λόγος σε δύο τοπικές ομάδες προφορικής ιστορίας που δημιουργήθηκαν πρόσφατα, στα Χανιά και στην Αθήνα, αντίστοιχα. Η Ομάδα των Χανίων δημιουργήθηκε το 2009 με πρωτοβουλία του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και σε συνεργασία με τη Νομαρχία Χανίων, με απώτερο στόχο να δημιουργηθεί ένα μουσείο και κέντρο μελέτης προφορικής ιστορίας στην περιοχή. Είκοσι εθελοντές επιμορφώθηκαν στη μεθοδολογία της προφορικής ιστορίας και συγκέντρωσαν συνεντεύξεις που ανέδειξαν ως τότε άγνωστες πτυχές της τοπικής ιστορίας.
Για τα πρώτα αποτελέσματα αυτής της έρευνας επισκεφθείτε την ιστοσελίδα http://cretaadulteduc.gr/blog/?p=377 .
Το 2011 δημιουργήθηκε αντίστοιχη ομάδα στην Κυψέλη σαν απάντηση μιας κίνησης κατοίκων στις δυσκολίες που συναντούν στην καθημερινότητά τους (είναι η πιο πυκνοκατοικημένη περιοχή της Αθήνας και με το μεγαλύτερο ποσοστό μεταναστών).
Η Ομάδα Προφορικής Ιστορίας Κυψέλης (ΟΠΙΚ) παρουσίασε πρόσφατα τη δουλειά της στο Πνευματικό Κέντρο Αθηνών, με τεράστια επιτυχία. https://sites.google.com/site/opikdomain . Μια νέα ομάδα εθελοντών είναι επίσης υπό διαμόρφωση στο Βόλο, η οποία θα συμβάλλει στη συγκέντρωση προφορικών μαρτυριών για το σχεδιαζόμενο Μουσείο της Πόλης.
Μετά από την παρέμβαση των τοπικών ομάδων προφορικής ιστορίας, ο Rob Perks θα παρουσιάσει τη συλλογή αφηγήσεων ζωής της Βρετανικής Βιβλιοθήκης, η οποία είναι μια από τις μεγαλύτερες συλλογές προφορικής ιστορίας του κόσμου. Το απόγευμα το συνέδριο θα προχωρήσει στην ίδρυση ελληνικής επιστημονικής ένωσης προφορικής ιστορίας με έδρα το Βόλο.
Η ένωση αυτή θα ενταχθεί στη Διεθνή Ένωση Προφορικής Ιστορίας (IOHA), που έχει παραρτήματα σε όλο τον κόσμο. Η νέα ένωση θα λειτουργήσει ως τόπος συνάντησης και διαλόγου ερευνητών και τοπικών ομάδων που ασχολούνται με τη συγκέντρωση αφηγήσεων ζωής και θα δραστηριοποιηθεί στο επόμενο διάστημα στην οργάνωση επιστημονικών συναντήσεων και επιμορφωτικών σεμιναρίων, στην καταγραφή αρχείων οπτικοακουστικών μαρτυριών, στην παροχή συμβουλών και στη διάχυση ερευνητικών αποτελεσμάτων.
Στο χώρο του συνεδρίου θα λειτουργήσουν και έκθεση βιβλίων και ψηφιακή έκθεση προφορικών μαρτυριών που έχουν συγκεντρωθεί από τοπικές κοινότητες, σχολεία και μεμονωμένους ερευνητές. Για το πλήρες πρόγραμμα του συνεδρίου μπορείτε να επισκεφθείτε την ιστοσελίδα http://extras.ha.uth.gr/oralhistory/el .
Τη Δευτέρα 28 Μαΐου θα διεξαχθεί στο Βόλο ένα επιμορφωτικό σεμινάριο προφορικής ιστορίας με διδάσκοντες τους Rob Perks, Toby Butler και Ρίκη Βαν Μπούσχοτεν. (http://extras.ha.uth.gr/oralhistory/el/workshop.asp ).
Τέλος την Τετάρτη 30 Μαΐου και ώρα 7 μ.μ ο  Rob Perks θα δώσει διάλεξη στο Ολλανδικό Ινστιτούτο Αθηνών, Οδός Μακρή 11, με τίτλο «The development of modern oral history: transformations and challenges».
------------------------------
(Πηγή: tvxs.gr)

Copyright © 2014-15 Απόψεις επώνυμα™ is a registered trademark.

Designed by Templateism. Hosted on Blogger Platform.