Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα Οικολογία. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων
Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα Οικολογία. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων

Παρασκευή 9 Οκτωβρίου 2015

TTIP: Το «οικονομικό NATO» προ των πυλών! Οι ζωές μας υπό τον πλήρη έλεγχο των πολυεθνικών

Παρασκευή, Οκτωβρίου 09, 2015
 TTIP: Το «οικονομικό NATO» προ των πυλών! Οι ζωές μας υπό τον πλήρη έλεγχο των πολυεθνικών

Τον Ιούλιο του 2013 στην Ουάσινγκτον, ο Μπαράκ Ομπάμα και ο Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο ανακοίνωσαν την αρχή των διαπραγματεύσεων για μια συμφωνία που θα αλλάξει ριζικά τον τρόπο ροής του κεφαλαίου διεθνώς, τον ρόλο των κρατών, των υπερεθνικών ολοκληρώσεων και των μεταξύ τους σχέσεων. Πρόκειται για τη διαβόητη πλέον, Διατλαντική Εταιρική Σχέση Εμπορίου και Επενδύσεων, γνωστή με τα αρχικά TTIP (Transatlantic Trade and Investment Partnership), μια συμφωνία ανάμεσα σε ΗΠΑ και ΕΕ το περιεχόμενο της οποίας είναι ακόμα υπό διαπραγμάτευση και για το οποίο δεν θα είχαμε μάθει ακόμα τίποτα, εάν δεν είχε διαρρεύσει στο WikiLeaks τον Μάρτιο του 2014 ένα απόσπασμα προτεινόμενου προσχεδίου της συμφωνίας. Αυτό ήταν που ανάγκασε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να δημοσιεύσει τον Ιανουάριο του 2015 μια σύντομη περίληψη για το περιεχόμενο των έως τότε συνομιλιών και να τοποθετηθεί σε μια σειρά από καυτά ερωτήματα που κατέκλυσαν τη δημόσια συζήτηση.

TTIP-colour-word 

Η ΤΤΙΡ δεν είναι, απλώς, «μια συμφωνία ελεύθερου εμπορίου που στοχεύει στην πολυεπίπεδη οικονομική ανάπτυξη».  Δεν είναι, απλώς, μια συμφωνία για να αρθούν τα «ρυθμιστικά εμπόδια» σε κάποια θέματα εμπορίου και επενδύσεων. Το ελεύθερο εμπόριο μεταξύ ΗΠΑ και ΕΕ υπάρχει εδώ και δεκαετίες και οι δασμοί είναι μηδαμινοί. Δεν είναι απλώς, ένας τρόπος να επιτευχθεί η άρση κάθε υφιστάμενου περιορισμού των δυνητικών κερδών των πολυεθνικών εταιρειών των ΗΠΑ και της Ε.Ε. Πρόκειται για μια συνολική, στρατηγικού χαρακτήρα επίθεση της εμπροσθοφυλακής του υπερεθνικού κεφαλαίου ενάντια στα εργασιακά δικαιώματα, στους μισθούς, στο συνδικαλισμό, στην υγεία, στην παιδεία, στο περιβάλλον, στην ορθολογική χρήση των φυσικών πόρων για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών του πληθυσμού, στην ασφάλεια των τροφίμων, στον πολιτισμό, στα όποια υπολείμματα του κράτους πρόνοιας, στα προσωπικά δεδομένα και στις ατομικές ελευθερίες, στην ελευθερία στο Διαδίκτυο και στους ήδη ανάπηρους εναπομείναντες στοιχειωδώς δημοκρατικούς θεσμούς. Πρόκειται μια νέα ποιοτική τομή στη σχέση εθνοκρατικής συγκρότησης-διεθνοποίησης του κεφαλαίου, μια ποιοτικά διαφορετική σχέση οικονομίας-κράτους και δημοσίου-ιδιωτικού, όπου εξέχουσα θέση έχει η τεχνοκρατική διαχείριση σε ένα σύγχρονο γεωπολιτικό περιβάλλον. 
 Ας δούμε ορισμένους βασικούς άξονες της επερχόμενης συμφωνίας:

1) Μετασχηματίζεται άρδην το ευρωπαϊκό μοντέλο για το ρόλο του κράτους και του δημοσίου, καθώς επιβάλλεται ολοκληρωτική «απελευθέρωση» της αγοράς υπηρεσιών. Ανοίγει, δηλαδή, ο δρόμος στο ιδιωτικό κεφάλαιο να αναλάβει οποιονδήποτε τομέα που αφορά σε δημόσια αγαθά, όπως η υγεία, η παιδεία, η ενέργεια, το νερό, χωρίς κανέναν περιορισμό και χωρίς δυνατότητα επιστροφής τους υπό δημόσιο έλεγχο.

2) Όσον αφορά στις εργασιακές σχέσεις προβλέπεται πλήρης κατάργηση των συλλογικών συμβάσεων εργασίας και των συνδικαλιστικών δικαιωμάτων, με την πρόφαση της εφαρμογής ίδιων κανόνων σε ΗΠΑ και Ε.Ε. (και με δεδομένη την άρνηση των ΗΠΑ να  εφαρμόσουν τις συμβάσεις της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας στις οποίες περιγράφονται τα εργασιακά δικαιώματα). Φυσικά, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει ήδη υποστηρίξει αίτημα των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων για περικοπή των μισθών και των εργασιακών δικαιωμάτων στην Ε.Ε. Απλώς, τώρα η κατεύθυνση αυτή επικυρώνεται με πιο συνολικό τρόπο.

3) Η εφαρμογή της συμφωνίας αποτελεί κίνδυνο για την ατμόσφαιρα και τη διατήρηση της βιοποικιλότητας. Κατά τους υπολογισμούς των διαπραγματευτών η συμφωνία θα επιβαρύνει την ατμόσφαιρα με έντεκα επιπλέον τόνους  διοξειδίου του άνθρακα τη στιγμή που υπάρχουν δεσμεύσεις για μείωση των εκπομπών με τη συμφωνία του Κιότο. Επιπλέον, αποδυναμώνεται η ευρωπαϊκή οδηγία για την ποιότητα των καυσίμων, ώστε να αυξηθούν οι εξαγωγές προς την Ε.Ε. από τα διυλιστήρια των ΗΠΑ καναδικού πετρελαίου που εξορύσσεται  από κοιτάσματα ασφαλτούχας άμμου με ανυπολόγιστες δυσμενείς επιπτώσεις στο περιβάλλον. Κεντρικής σημασίας είναι ότι επεκτείνεται και στον ευρωπαϊκό χώρο η εφαρμογή της μεθόδου της υδραυλικής ρωγμάτωσης στην εξόρυξη φυσικού αερίου, μιας μεθόδου που χαρακτηρίζεται από τις μεγάλες καταστροφές τις οποίες προκαλεί στο φυσικό περιβάλλον.

TTIP-1

4) Καταργούνται οι περιορισμοί που αφορούν στους γενετικά τροποποιημένους οργανισμούς, τη χρήση φυτοφαρμάκων και τη διάθεση βοδινού κρέατος με  ορμόνες και αυξητικές ουσίες. Στην Ε.Ε. ισχύει μέχρι σήμερα η «αρχή της προφύλαξης», κάτι που σημαίνει ότι οι εταιρείες που θέλουν να κυκλοφορήσουν ένα νέο  προϊόν υποχρεούνται να αποδείξουν ότι είναι ασφαλές, πριν τη διάθεσή του προς κατανάλωση, αντί οι κρατικές υπηρεσίες να πρέπει να αποδείξουν ότι το προϊόν είναι επικίνδυνο και να εμποδίσουν την κυκλοφορία του. Στις ΗΠΑ δεν εφαρμόζεται αυτή η αρχή και τα πρότυπα ασφαλείας τροφίμων είναι πολύ χαμηλότερα των ευρωπαϊκών. Το 70% των  μεταποιημένων τροφών που πωλούνται στις ΗΠΑ περιέχουν γενετικά τροποποιημένα συστατικά. Η Ε.Ε. μέχρι σήμερα προστατεύει τις εισαγωγές  προϊόντων που διαταράσσουν το ανθρώπινο ορμονικό σύστημα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να μπλοκάρεται το 40% των εξαγωγών τροφίμων από τις ΗΠΑ προς την Ε.Ε. Με την TTIP αυτά καταργούνται. Μιλώντας στη Pravda.Ru ο Διευθυντής του Ινστιτούτου Προηγμένων Ερευνών Γιούρι Γκρομίκο τόνισε: «πάνω από όλα, η TTIP επηρεάζει τον τομέα των τροφίμων. Οι φίλοι μου από τον Διεθνή Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας επιβεβαιώνουν τι σημαίνει να βλάψεις κάπως τα συμφέροντα των ΗΠΑ στον τομέα των τροφίμων. Γι’ αυτό μπορεί να σου το ανταποδώσουν με οποιαδήποτε ενέργεια. Και αυτό επειδή ο ακρογωνιαίος λίθος της Αμερικής είναι ακόμη η αγροτική παραγωγή. Οι Ευρωπαίοι γνωρίζουν καλά ότι για τους Αμερικανούς τα γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα είναι προϊόντα που μπορούν να τα προωθήσουν και να το πουλήσουν. Και αυτό το γεγονός, ότι είναι γενετικά τροποποιημένα, θα το κρύψουν».

5) Προωθείται ο πλήρης έλεγχος της γνώσης από τους πολυεθνικούς ομίλους και τους χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς. Επιχειρείται  να υποχρεώνονται οι πάροχοι  διαδικτυακών  υπηρεσιών να παρακολουθούν τις δραστηριότητες των πολιτών στο διαδίκτυο και να καταδίδουν οποιονδήποτε κρίνουν ύποπτο για παραβίαση των κανονισμών περί πνευματικής ιδιοκτησίας, καταστρατηγώντας έτσι την προστασία των προσωπικών δεδομένων, που αναγνωρίζεται μέχρι σήμερα από την ευρωπαϊκή νομοθεσία ως θεμέλιο της ιδιωτικής ζωής.  Αλλά η φρικαλέα προέκταση είναι πως για να αυξηθούν τα κέρδη φαρμακευτικών κολοσσών,  θα οδηγηθούν σε αύξηση οι τιμές των συνταγογραφούμενων φαρμάκων με αντίστοιχη επιβάρυνση των ήδη πενιχρών προϋπολογισμών υγείας και θα απαγορεύεται στις φτωχές χώρες να παρασκευάσουν φτηνά γενόσημα φάρμακα για ασθένειες που τις μαστίζουν, όπως η ελονοσία ή η φυματίωση.

Η υπογραφή της συμφωνίας που θα επιτρέψει στις αμερικανικές πολυεθνικές να ασκούν ανεξέλεγκτη επιχειρηματική δραστηριότητα στο σύνολο των χωρών της Ε.Ε., απομονώνοντας ταυτόχρονα την Κίνα, Ρωσία, Ινδία και λοιπές χώρες των BRICS, έρχεται ως αντεπίθεση και ταυτόχρονα απόπειρα εμπέδωσης της αμερικανικής κυριαρχίας στους γεωπολιτικούς ανταγωνισμούς, ύστερα από την απαίτηση των αναδυόμενων BRICS για μια ουσιαστική «αλλαγή του παγκόσμιου καταμερισμού οικονομικής και πολιτικής ισχύος με τρόπο που να αντιπροσωπεύει δικαιότερα τη σύγχρονη πραγματικότητα». Μάλιστα, για να κατανοήσουμε τη σημασία της συμφωνίας αυτής, έχει ιδιαίτερη αξία να επισημάνουμε το γεγονός ότι η πρώην αμερικανή υπουργός εξωτερικών, Hillary Clinton, την είχε χαρακτηρίσει ως το «οικονομικό ΝΑΤΟ». Ή αλλιώς, σε αριθμούς, η συμφωνία TTIP αφορά 850 εκατ. κατοίκους, στους οποίους αντιστοιχεί το 45% του παγκόσμιου ΑΕΠ και υπολογίζεται ότι το εμπόριο που θα επηρεαστεί από την TTIP ανέρχεται σε 500 δισ. ευρώ ετησίως.

lo

Η TTIP είναι μοναχά μία από τις συμφωνίες αυτής της συνομοταξίας. Μόλις πριν λίγες μέρες υπεγράφη στην Ατλάντα και η εξίσου δυσοίωνη Συμφωνία Εμπορίου ΤPP (Trans-Pasific Parnteship) μεταξύ 12 χωρών: περιλαμβάνει ΗΠΑ, Καναδά, Μεξικό, Χιλή, Περού, Ιαπωνία, Αυστραλία, Νέα Ζηλανδία, Σιγκαπούρη, Μαλαισία,Μπρουνέι και Βιετνάμ.  Επίσης, τον Αύγουστο του 2014 έληξαν οι διαπραγματεύσεις για μια εμπορική συμφωνία μεταξύ ΕΕ και Καναδά που άρχισαν το 2009, τη λεγόμενη CETA (Comprehensive Economic and Trade Agreement). Περιλαμβάνονται σε αυτήν θέματα σχετικά με τη συνεργασία για ρυθμίσεις στους τομείς των τροφίμων και των καταναλωτικών προϊόντων, στα τεχνικά εμπόδια στο εμπόριο, στις δημόσιες συμβάσεις, στις συναλλαγές στον τομέα των υπηρεσιών και στην προστασία των ιδιωτικών επενδύσεων. Η συμφωνία χρειάζεται ακόμη να περάσει από τη διαδικασία έγκρισης από τα δύο μέρη.

Ένα καθοριστικής σημασίας στοιχείο των συμφωνιών αυτών είναι, όμως, η νομική εγκαθίδρυση της παντοδυναμίας των πολυεθνικών μέσα από τη δημιουργία του ISDS (Investor-State-Dispute Settlement-Διακανονισμός Διαφορών μεταξύ Επενδυτή και Κράτους). Τί ειναι πάλι αυτό; Πρόκειται για σύστημα παράλληλης δικαιοσύνης, σύμφωνα με το οποίο οι πολυεθνικές εταιρείες θα έχουν το δικαίωμα να ασκήσουν αγωγή για αποζημίωση, εάν πιστεύουν ότι, λόγω κυβερνητικών αποφάσεων (π.χ. νέοι νόμοι για την προστασία του περιβάλλοντος ή για τα δικαιώματα των καταναλωτών), επηρεάζονται αρνητικά τα κέρδη τους (εννοείται ότι στις προσφυγές υπολογίζονται και διαφυγόντα κέρδη). Αντί των κρατικών δικαστηρίων, «ειδικά» διαιτητικά δικαστήρια θα συνεδριάζουν εν κρυπτώ για να πάρουν απόφαση για την καταβολή αποζημιώσεων. Η πληρωμή θα γίνεται από τον κρατικό προϋπολογισμό, δηλαδή με τα χρήματα των φορολογουμένων. Οι δίκες διεξάγονται κεκλεισμένων των θυρών και οι στρεψοδικίες είναι τόσο συνήθεις που ο θεσμός αμφισβητείται διεθνώς.  Σε παγκόσμιο επίπεδο είναι γνωστές ήδη 568 τέτοιες αγωγές εναντίον 95 χωρών, στη βάση τέτοιων συμφωνιών. Οι αγωγές στρέφονται ενάντια σε περιβαλλοντικούς νόμους, σε νόμους για κατώτατους μισθούς και προστασίας της υγείας, ενάντια σε οδηγίες για περικοπές επιδοτήσεων και ενάντια σε μέτρα αποφυγής κρατικής πτώχευσης. Η πολυεθνική ενέργειας Vattenfall διεκδικεί με επιτυχία την απόσυρση των περιβαλλοντικών κανονισμών για τη μονάδα ηλεκτροπαραγωγής καύσης άνθρακα στο Αμβούργο. Επιπλέον, ο σουηδικός ενεργειακός κολοσσός ζητά από τη Γερμανία 3,7 δισ. ευρώ ως αποζημίωση για διαφυγόντα κέρδη από τα πυρηνικά της εργοστάσια στη χώρα, λόγω της απόφασης της γερμανικής κυβέρνησης να καταργήσει την πυρηνική ενέργεια. Αν για παράδειγμα αύριο η θυγατρική της Καναδικής ElDorado, Ελληνικός Χρυσός, προκαλέσει ανεπανόρθωτη περιβαλλοντική καταστροφή στη Χαλκιδική, το ελληνικό δημόσιο δεν μπορεί να μηνύσει την εταιρεία. Αντιθέτως η εταιρεία μπορεί να μηνύσει την Ελλάδα, αν κρίνει ότι το ελληνικό κράτος έθιξε τα συμφέροντα της.

Το επίσης εξωφρενικό χαρακτηριστικό των διαπραγματεύσεων για τις συμφωνίες αυτές είναι ότι διεξάγονται από τις γραφειοκρατικές ελίτ των υπερεθνικών ολοκληρώσεων μαζί με εκπροσώπους των μεγάλων βιομηχανικών  ομίλων και χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων στα κρυφά! Έτσι, το σύνολο των λεπτομερειών που αποτελούν τη συμφωνία αποκρύπτονται ως απόρρητα, με τους πολίτες να  βρίσκονται σήμερα πλέον, μπροστά σε τετελεσμένα γεγονότα. Είναι αξιοσημείωτο ότι η συμφωνία μέχρι στιγμής επιχειρείται να μην περάσει προς έγκριση ούτε από το Ευρωκοινοβούλιο και τα εθνικά κοινοβούλια και να τεθεί σε εφαρμογή μόνο με την υπογραφή της γραφειοκρατίας των Βρυξελλών. O επίτροπος Εμπορίου της Ε.Ε, Κάρελ ντε Χουχτ ενημέρωσε το Ευρωκοινοβούλιο ότι η Επιτροπή θα τηρήσει για την TTIP την ίδια μυστικότητα που τήρησε και για προηγούμενες εμπορικές συμφωνίες, και ζήτησε από τους ευρωβουλευτές να ταχθούν υπέρ της «εμπιστευτικότητας» των διαπραγματεύσεων. Αποκλειστικά και μόνο ομάδες μεγάλων συμφερόντων έχουν προνομιούχα πρόσβαση στο σύνολο αυτών των εγγράφων.

Μάλιστα, όπως αναφέρει ο αρχισυντάκτης του WikiLeaks και ιδρυτικό του μέλος, Julian Assange, για να δει ένας Ευρωβουλευτής κομμάτια τής υπό συζήτηση εμπορικής συμφωνίας, θα πρέπει να καλέσει την αμερικανική πρεσβεία για να κλείσει ραντεβού. «Τα ραντεβού είναι διαθέσιμα μόνο δυο ημέρες τη βδομάδα σε συγκεκριμένες ώρες. Μόνο δυο ευρωβουλευτές επιτρέπονται να τη μελετούν ταυτόχρονα». Και συνεχίζει: «οι ευρωβουλευτές πηγαίνουν στην αμερικανική πρεσβεία. Παραδίδουν κάθε ηλεκτρονική συσκευή που μπορεί να έχουν πάνω τους, ώστε να μην μπορούν ενδεχομένως να κάνουν αντίγραφα των όσων διαβάσουν. Αφού λοιπόν συμφωνήσουν να τηρήσουν το απόρρητο, μόνο τότε οδηγούνται σε μια ασφαλισμένη αίθουσα «ανάγνωσης», την οποία παρακολουθούν συνέχεια δυο φρουροί της πρεσβείας. Αντιθέτως, εκπρόσωποι των μεγαλύτερων πολυεθνικών εταιριών, δεν έχουν το ίδιο πρόβλημα». Αν και ολόκληρες κυβερνήσεις εξαιρούνται σε μεγάλο βαθμό, οι μεγάλες πολυεθνικές μπαινοβγαίνουν ελεύθερα. Αναφερόμενος, δε, στην TPP, τόνισε: «Αν θεσπιστεί, το καθεστώς αυτών των συμφωνιών θα καταπατά τα ανθρώπινα δικαιώματα και την ελευθερία της έκφρασης, θα τσαλαπατά τις άδειες πνευματικών δικαιωμάτων (Creative Commons). Αν μιλάς, γράφεις, εκδίδεις, σκέφτεσαι, χορεύεις, τραγουδάς ή εφευρίσκεις, αν παράγεις ή καταναλώνεις τροφή, αν είσαι άρρωστος ή σκοπεύεις να αρρωστήσεις, θα βρίσκεσαι στο «στόχαστρο» της ΤPP». Στο φόντο αυτό, το WikiLeaks ανακοίνωσε την έναρξη καμπάνιας «crowd-funding» για να συγκεντρώσει το ποσό των 100.000 ευρώ, προκειμένου να το προσφέρει ως αμοιβή σε όποιον αποκαλύψει το πιο περιζήτητο μυστικό στον κόσμο: τα μέτρα και τις διατάξεις που θα περιλαμβάνονται στην TTIP!

Όπως απορρέει από τα παραπάνω οι συμφωνίες αυτές δεν αλλάζουν μόνο τη δομή του διεθνούς κεφαλαίου, τους όρους αναπαραγωγής του και τη  γεωγραφία του. Δεν επαναπροσδιορίζουν μόνο το ρόλο των εκλεγμένων αντιπροσώπων και αυτού που γνωρίσαμε ως δυτική αστική δημοκρατία. Σημαίνουν την πραγματική και εξ ολοκλήρου υπαγωγή όλων των τομέων της κοινωνικής ζωής στο κεφάλαιο: διατροφή, υγεία, παιδεία, ψηφιακός κόσμος, ενέργεια, πολιτισμός, γνώση, πνευματικά δικαιώματα, ψυχαγωγία, φυσικοί πόροι κτλ. Σημαίνουν την απόπειρα «κατασκευής» ενός νέου μοντέλου ανθρώπου που θα αντιστοιχεί στον τρόπο που αντιλαμβάνονται οι κυρίαρχοι τη σημερινή φάση του ύστερου καπιταλισμού.

ttip nfde

Πλήθος κινητοποιήσεων, ενάντια στα παραπάνω, έχουν λάβει χώρα ανά τον κόσμο και ποικίλουν από συγκέντρωση υπογραφών (3.263.920 υπογραφές  συγκεντρώθηκαν από τους EUROPEAN CITIZENS INITIATIVE  από το Γιβλαρτάρ ως το Ταλίν) μέχρι μαχητικές διαδηλώσεις και ακτιβισμούς στη Μαδρίτη, το Μόναχο, τις Βρυξέλλες, στην Λειψία, τη Βαρκελώνη, τη Νέα Υόρκη, το Σαν Φρανσίσκο και δεκάδες άλλες πόλεις. Το Σάββατο 10 Οκτωβρίου καλείται και στην Αθήνα στην πλατεία Συντάγματος αντίστοιχη συγκέντρωση. Όπως φαίνεται, όμως, αυτά δεν αρκούν για να αποτρέψουν τη θύελλα που έρχεται. Η πραγματικότητα κάνει ορατή την ανάγκη ενός νέου ισχυρού πολιτικού ρεύματος διεθνώς που θα αποτελέσει στρατηγικά και εν συνόλω το αντίπαλο δέος και θα θέσει το ζήτημα μιας άλλης εξουσίας και μιας άλλης κοινωνικής οργάνωσης.

Γράφει: Δημήτρης Κεχρής - Πολιτική + Οικονομία - 09/10/2015

Τρίτη 15 Ιουλίου 2014

«Αποανάπτυξη: Το τέλος (;) της ανάπτυξης»

Τρίτη, Ιουλίου 15, 2014
Γιώργος Καλλής
«… Ήταν μία ψεύτικη ανάπτυξη, ανάπτυξη στα χαρτιά βασισμένη στο χρέος…». Με τα λόγια αυτά περιγράφει στο fractal ο Γιώργος Καλλής τη διαδικασία παραγωγής πλούτου τα τελευταία τουλάχιστον τριάντα χρόνια στη Δύση στιγματίζοντάς την ως βασική αιτία της κρίσης. Δεν είναι πολλές οι περιπτώσεις ακαδημαϊκών δασκάλων, ιδίως του κλάδου της οικονομικής επιστήμης, που τολμούν να μιλούν και να προωθούν προτάσεις και ιδέες εκτός της ορθοδοξίας που επικρατεί στον χώρο τους. Πολύ περισσότερο μάλιστα όταν οι προτάσεις αυτές αμφισβητούν ευθέως το κυρίαρχο μοντέλο της νεοφιλελεύθερης ανάπτυξης ως αντιοικολογικό και αντικοινωνικό. Σ΄αυτήν την κατηγορία ανήκει ο καθηγητής πολιτικής οικολογίας και οικολογικών οικονομικών στο Αυτόνομο Πανεπιστήμιο της Βαρκελώνης Γιώργος Καλλής, ο οποίος μιλάει στο fractal για την ιδέα της αποανάπτυξης. Μία θεωρία που ξεπήδησε από τον κλάδο των οικολογικών οικονομικών και αρνείται την ανάπτυξη με την παραδοσιακή της έννοια υποσχόμενη ταυτόχρονα οικολογική ευαισθησία και δημοκρατική εμβάθυνση.

- Ακούμε διαρκώς τα τελευταία 4-5 χρόνια ερμηνείες και προσεγγίσεις από οικονομολόγους από διαφορετικές σχολές γύρω από τις αιτίες και τις συνέπειες της οικονομικής κρίσης όπως και για πιθανές λύσεις. Πώς θα μπορούσε όμως να περιγραφεί η κρίση με όρους των οικονομικών της οικολογίας; Ποια μπορεί να είναι η αφήγηση της από οικολογική σκοπιά;

H οικολογία λέει ότι η ιδέα της διαρκούς ανάπτυξης χωρίς όρια είναι ανθρώπινη επινόηση και δεν είναι συμβατή με τη φύση. Τίποτα στον φυσικό κόσμο δεν αναπτύσσεται επ’ αόριστον. Η ιδέα ότι η οικονομία συνεχώς μπορεί να αυξάνεται στους ρυθμούς ανάπτυξης που εμείς έχουμε αποφασίσει ότι χρειαζόμαστε για να αναπαράγεται το κεφάλαιο, δηλαδή 2-3% τον χρόνο, αυτή η ιδέα λοιπόν συναντά αργά ή γρήγορα οικολογικά, και όχι μόνον, όρια. Επί του προκειμένου, ήδη από τη δεκαετία 1970-80 συνάντησε ενεργειακά όρια, με την αύξηση της τιμής του πετρελαίου αλλά και της τιμής των πρώτων υλών. Συνάντησε όμως και κάποια άλλα όρια. Στις αναπτυγμένες οικονομίες της δύσης – πράγμα που γνωρίζουμε από τα παραδοσιακά οικονομικά όχι μόνο από τα οικολογικά οικονομικά – οι ταχείς ρυθμοί ανάπτυξης συναντώνται είτε σε μια οικονομία στα πρώτα βήματα της εκβιομηχάνισής της είτε μετά από μια μεγάλη καταστροφή. Η περίοδος ταχείας ανάπτυξης στην Δύση μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο είναι η εξαίρεση που επιβεβαιώνει τον κανόνα. Το ίδιο και η Κίνα σήμερα, μία μικρή οικονομία που τώρα εκβιομηχανίζεται, αλλά αφού ολοκληρωθεί αυτή η διαδικασία, θα φτάσει και αυτή χαμηλούς ρυθμούς ανάπτυξης. Δεν υπάρχουν πολλά περιθώρια για μία ήδη μεγάλη οικονομία να συνεχίζει να μεγαλώνει συνέχεια με 2, 3 ή 4% κάθε χρόνο. Είναι και μαθηματικά αδύνατο αλλά και οικολογικά αφού, αργά ή γρήγορα, υπεισέρχονται σημαντικοί περιορισμοί. Αυτό που συνέβη από τη δεκαετία του 1980 και μετά ήταν ότι, αφού δεν ήταν δυνατή η περαιτέρω μεγέθυνση των οικονομιών στις χώρες της Δύσης, αλλά ήταν απαραίτητη δεδομένου του τρόπου που λειτουργεί ο καπιταλισμός, η λύση που βρέθηκε – και δεν εννοώ εδώ ότι υπήρχε κάποια συνωμοσία – αλλά η λύση στην οποία έμμεσα κατέληξαν τα πράγματα ήταν ο δανεισμός και η αύξηση του χρέους. Αύξηση και του δημόσιου χρέους, όπως στην Ελλάδα, αλλά και του ιδιωτικού χρέους όπως στις περισσότερες άλλες χώρες. Δεν κάναμε κάτι ιδιαίτερο εμείς εδώ να αυτομαστιγωνόμαστε. Όλοι δανείστηκαν προκειμένου να διατηρήσουν αυτή την ψεύτικη ανάπτυξη, η οποία ήταν ανάπτυξη στα χαρτιά, ανάπτυξη με χρέος, με χρηματικά παράγωγα, με λογικές «θα πληρώσουμε μετά από 20 χρόνια …» κλπ.. Αυτό συνέβη σε όλες τις χώρες με φούσκες, στην αγορά κατοικίας, στα χρηματοπαράγωγα, στον οικογενειακό δανεισμό κοκ.

- Δηλαδή όπως το περιγράφετε τα οικολογικά οικονομικά κατά κάποιον τρόπο επαναφέρουν στη συζήτηση για την οικονομική ανάπτυξη το ζήτημα των φυσικών πόρων. Ότι δηλαδή η εκμετάλλευση και διανομή τους έχει κάποια όρια.

Ναι, όμως τα οικολογικά οικονομικά μας υπενθυμίζουν και κάτι άλλο: ότι υπάρχουν και επιπτώσεις. Η οικονομική διαδικασία παράγει και απόβλητα. Και όταν λέω απόβλητα δεν εννοώ μόνο σκουπίδια και τοξικά απόβλητα, τα οποία επίσης είναι σημαντικά, αλλά το πιο σημαντικό αυτή τη στιγμή είναι οι εκπομπές του διοξειδίου του άνθρακα, που είναι ένα τεράστιο πρόβλημα, το οποίο σαν στρουθοκάμηλοι επιμένουμε να αγνοούμε. Η αλλαγή του κλίματος, η οποία είναι άμεσα συνυφασμένη, ένα προς ένα, με τη μεγέθυνση της οικονομίας είναι ένα τεράστιο πρόβλημα, στο οποίο δεν φαίνεται αυτή τη στιγμή να υπάρχει λύση. Yποτίθεται ότι ειδικοί και κυβερνήσεις συζητούν, ενημερώνονται και διαπραγματεύονται, αλλά φυσικά ποτέ δεν καταλήγουν σε καμία συμφωνία, αφού κανείς δεν τολμά να πει όχι στην ανάπτυξη. Το πρόβλημα εν τω μεταξύ διογκώνεται και ήδη βιώνουμε τα πρώτα αποτελέσματα. Aν οι επιστήμονες έχουν δίκιο, σε 20-30 χρόνια θα μιλάμε για τεράστιες αλλαγές και καταστροφές. Oπότε και από τις δύο πλευρές, και από την πλευρά της εκμετάλλευσης πόρων αλλά και από την πλευρά της εκροής αποβλήτων, η οικονομία περιορίζεται από το φυσικό περιβάλλον, θα έλεγα καλύτερα ότι εξαρτάται από το φυσικό περιβάλλον.

- Στην έρευνα και το έργο σας κεντρική θέση κατέχει η έννοια της «αποανάπτυξης» η οποία συνδέεται με αυτές τις οικολογικές διαστάσεις. Μπορείτε να μας εξηγήσετε σε τι ακριβώς συνίσταται αυτή η έννοια σε σχέση την οικονομία;

Ναι, ας το δούμε με την ανάγνωση που έκανα πριν. Δηλαδή της κρίσης, και της οικολογικής και της οικονομικής, ως προϊόν της υπέρμετρης ανάπτυξης η οποία ούτε εφικτή είναι ούτε επιθυμητή. Και δεν είναι εφικτή για τους λόγους που είπα, διότι υπάρχουν όρια στους πόρους και γιατί την κάνουμε εφικτή με δανεισμό και με ψεύτικο χρήμα. Aλλά δεν είναι και επιθυμητή γιατί, ακόμη και αν συνεχίσουμε να αναπτυσσόμαστε, έστω και με 1-2 % τον χρόνο, αυτό σημαίνει τεράστια αύξηση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα σε 30-40 χρόνια, πράγμα που θα είναι καταστροφικό για τον πλανήτη. Δεν είναι και επιθυμητή όμως γιατί σε τίποτα δεν βελτιώνει το επίπεδο ζωής. Είναι μήπως ο μέσος Έλληνας πιο ευτυχισμένος σήμερα από ότι ήταν 30 χρόνια πριν επειδή η οικονομία μας είναι δυο φορές μεγαλύτερη; Οπότε υπό καμία έννοια δεν νομίζω ότι υπαρχει λόγος να συνεχίσουμε την ανάπτυξη. Αλλά ξέρουμε, και το ξέρουμε πολύ καλά εδώ στην Ελλάδα, ότι η έλλειψη ανάπτυξης εντός ενός συστήματος καπιταλιστικού, η έλλειψη αύξησης του ΑΕΠ δηλαδή, σύντομα φέρνει προβλήματα, ανεργία, αδυναμία αποπληρωμής χρεών, κ.ο.κ. Οπότε η αποανάπτυξη τι λέει; Η αποανάπτυξη λέει ότι δεν μπορούμε να συνεχίσουμε να αναπτυσσόμαστε και να αυτοκαταστρεφόμαστε. Πρέπει να ξεφύγουμε, να δραπετεύσουμε από αυτόν τον στόχο της ανάπτυξης, να φτιάξουμε ένα καλύτερο αύριο αλλά χωρίς να πρέπει να αναπτύσσεται η οικονομία, χωρίς να προσπαθούμε συνέχεια να αυξάνουμε το ΑΕΠ. Γνωρίζουμε βέβαια ότι αυτό εντός των οικονομίων που ζούμε δεν γίνεται, οπότε πρέπει να φτιάξουμε κάτι καινούργιο, μια κοινωνία η οποία να είναι βιώσιμη χωρίς ανάπτυξη. Αυτή είναι πολύ χονδρικά η ιδέα της αποανάπτυξης. Αυτό δεν σημαίνει την αντίστροφη διαδικασία της ανάπτυξης, δεν σημαίνει μείον 2% ΑΕΠ τον χρόνο. Αυτό είναι ύφεση, είναι καταστροφή. Δεν υπάρχει τίποτα χειρότερο από την έλλειψη ανάπτυξης σε μια κοινωνία ανάπτυξης. Απονανάπτυξη σημαίνει απελευθέρωση, να απελευθερωθούμε από την μανία της ανάπτυξης, να επιδιώξουμε το συλλογικό ευ ζην, χωρίς να το μετράμε σε ευρώ.

- Είναι λοιπόν μία θεωρία οικονομική-οικολογική αλλά και βαθιά πολιτική όπως την περιγράφετε. Από αυτή την άποψη τα γνωστά οικολογικά πολιτικά κόμματα και στην Ελλάδα και στην Ευρώπη έχουν εγγράψει στοιχεία αυτής της θεωρίας στα προγράμματά τους;

Φυσικά την συζητούν αφού είναι μια ιδέα η οποία προέρχεται από το οικολογικό κίνημα. Τη συζητούν αλλά θα έλεγα ότι διστάζουν γιατί, όπως καταλαβαίνετε, πολιτικά ο όρος είναι ριψοκίνδυνος και δύσκολος να τον εξηγήσεις στον πολύ κόσμο στα 5 λεπτά που έχεις πρόσβαση στην τηλεόραση τον χρόνο. Θα έλεγα ότι γενικώς είναι μοιρασμένα τα πράγματα εντός των πράσινων κομμάτων. Δηλαδή κάποιοι την πιστεύουν την ιδέα, γιατί έχει να κάνει με βασικές αρχές του οικολογικού κινήματος. Κάποιοι άλλοι συνεχίζουν να είναι αιθεροβάμονες. Πιστεύουν ότι με ανάπτυξη και τεχνολογική πρόοδο μπορούμε και να λύσουμε τα οικολογικά προβλήματα και να συνεχίσει να αναπτύσσεται εσαεί η οικονομία, πράσινη αυτή την φορά. Τώρα κάποια πράσινα κόμματα, όπως στην Καταλονία για παράδειγμα, βάζουν επιλεκτικά το θέμα της αποανάπτυξης στο πρόγραμμά τους εννοώντας κυρίως μείωση της κατανάλωσης φυσικών πόρων. Δεν εννοούν όμως απαραίτητα εγκατάλειψη του στόχου της ανάπτυξης της οικονομίας, συνήθως μιλούν για επιλεκτική αποανάπτυξη κάποιων συγκεκριμένων τομέων, τομέων που μολύνουν πολύ.

- Άρα θα λέγαμε ότι η όλη ιδέα της «αποανάπτυξης» για την ώρα έχει περισσότερο κινηματικό χαρακτήρα παρά καθαρά πολιτικό.

Ναι, κινηματικό και επιστημονικό .

- Στη συζήτηση για την αποανάπτυξη η Αριστερά τι θέση μπορεί να έχει κατά τη γνώμη σας;

Ποια θέση μπορεί ή ποια θέση θα έπρεπε να έχει; Πιστεύω ότι θα έπρεπε να την ενστερνιστεί μια και είναι μια ιδέα κατεξοχήν αριστερή. Ο κινηματικός χαρακτήρας του εγχειρήματος είναι εντός της Αριστεράς. Και στην Ελλάδα και στην Ισπανία που γνωρίζω, στη βάση της Αριστεράς, στα νέα παιδιά που είναι οργανωμένα στον αριστερό ή στον αυτόνομο χώρο, η αποανάπτυξη είναι μια ιδέα που είναι αρκετά προσφιλής. Από την άλλη, η παραδοσιακή Αριστερά έχει και αυτή την αναπτυξιομανία της. Περισσότερο οι παλαιότερες γενιές θα έλεγα, αυτοί που μεγαλώσαν με τον Δρόμο με τις Φάμπρικες και τα 5ετή προγράμματα και είναι προσκολλημένοι στην ιδέα της εγχώριας παραγωγής και της κρατικής παρέμβασης προκειμένου να αναπτυχθεί η οικονομία. Υπάρχει φυσικά και θεωρητικό υπόβαθρο σε αυτές τις ιδέες που, απλουστευτικά, μπορούμε να πούμε ότι έχουν να κάνουν με την ιδέα ότι η έλευση του σοσιαλισμού απαιτεί πρώτα την ανάπτυξη των μέσων παραγωγής. Φυσικά, από την εποχή που έγραφε ο Μαρξ, τα μέσα παραγωγής έχουν υπεραναπτυχθεί, ένας φτωχός σήμερα ζει πιο πολλά χρόνια και με πρόσβαση σε περισσότερα υλικά αγαθά απ’ ότι ένας βιομήχανος την εποχή του Μαρξ, αλλά ο σοσιαλισμός ακόμα να έρθει και οι ανισότητες συνεχίζουν να αυξάνονται. Όχι, ο σοσιαλισμός και η ιδέα της ισότητας τίποτα δεν έχουν να κάνουν με την ανάπτυξη. Μάλλον το αντίθετο. Αν αποφασίσουμε ότι έχουμε αρκετά πια, ίσως έρθει η ώρα να τα μοιράσουμε και πιο δίκαια.
Νομίζω λοιπόν ότι η ιδέα της αποανάπτυξης ταιριάζει πολύ στην Αριστερά υπό την έννοια ότι δίνει και ένα νέο λεξιλόγιο, μία νέα ιδέα, για να πει και να προτείνει κάτι καινούριο. Διότι νομίζω ότι δεν πείθει πια αυτή η ιστορία, δηλαδή άντε να πάρει η Αριστερά στα χέρια της το κράτος, να σταματήσει τις ιδιωτικοποιήσεις, να αρχίσει η οικονομία να αναπτύσσεται και να λυθούν όλα τα προβλήματα. Άλλωστε τα ίδια προβλήματα αναπαράγει η Αριστερά και εκεί που έχει πάρει την πολιτική εξουσία. Δείτε τι γίνεται στην Λατινική Αμερική. Ο Μοράλες ή ο Κορέα εκλέχθηκαν στηριζόμενοι στα αυτόχθονα και στα οικολογικά κινήματα που ήταν ενάντια στις εξορύξεις. Και τι έκαναν αυτοί; Συνέχισαν τις εξορύξεις εντατικότερα, και κερδίζουν τις εκλογές στην πλάτη νέων φουσκών, με επενδύσεις σε δρόμους, χτισίματα και τα γνωστά αναπτυξιακά. Δεν θα αμφισβητήσω ότι διένειμαν τον πλούτο καλύτερα από τους κλεπτοκράτες τους οποίους διαδέχθηκαν, δηλαδή ότι έδωσαν μεγαλύτερο μέρος της πίτας στα χαμηλά στρώματα, αλλά συνέχιζουν με πολιτικές οι οποίες είναι καταστροφικές, τόσο για το περιβάλλον όσο και για τις ίδιες τις χώρες τους. Και σε τίποτα φυσικά δεν τα έβαλαν με το παγκόσμιο καπιταλιστικό σύστημα, όπως διατείνονταν, αντιθέτως έγιναν οι καλύτεροι προμηθευτές του. Ο Κορέα τώρα καθιστά παράνομες τις περιβαλλοντικές οργανώσεις στον Ισημερινό, και ο Μοράλες τα βάζει με τους αυτόχθονες. Αυτούς που τους ψήφισαν.

- Η ίδια η αποανάπτυξη όμως δεν προϋποθέτει και μία αλλαγή σχετική με ζητήματα πολιτικής εκπροσώπησης; Πώς αντιμετωπίζει δηλαδή τους θεσμούς της αστικής δημοκρατίας (κοινοβουλευτισμό, εκλογές, κόμματα, δικαιώματα); Αναγνωρίζει την αξία και τη σημασία τους ή ελλοχεύει ο κίνδυνος να συγκροτηθεί ένα αυταρχικό κράτος στο όνομά της;

Όχι, αυτό το ενδεχόμενο δεν έχει να κάνει σε τίποτα με το πώς εννοώ εγώ την αποανάπτυξη, αν και είναι αλήθεια ότι ελλοχεύει αυτός ο κίνδυνος αν κρίνω από αυτά που ακούω από ορισμένους αντιδραστικούς ή συντηρητικούς οικολόγους, οι οποίοι λένε ότι, αφού ο απλός κόσμος δεν αλλάζει με τίποτα, χρειάζεται μια παγκόσμια κυβέρνηση να επιβάλλει αυστηρά όρια. Ποιος θα εκλέξει και ποιος θα ελέγξει όμως αυτή την κυβέρνηση αν όχι οι απλοί άνθρωποι που υποτίθεται ότι δεν ξέρουν και χρειάζονται τους ειδικούς για να τους πουν τι πρέπει να κάνουν;

Όχι, η ιδέα που έχω εγώ και έχουν και οι άνθρωποι που δουλεύουμε μαζί, είναι ότι αποανάπτυξη και εμβάθυνση της δημοκρατίας είναι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος. Κρατάμε δηλαδή τους δημοκρατικούς θεσμούς που έχουμε κατακτήσει, και οι οποίοι εκφυλίζονται, και όχι μόνο αυτό, τους πάμε πολύ βαθύτερα. Αυτή τη στιγμή υπάρχει ένα κενό δημοκρατίας σε μεγάλο βαθμό. Δηλαδή πηγαίνουμε να ψηφίσουμε κάθε τέσσερα χρόνια μεταξύ δυο κομμάτων που πάνω κάτω λένε τα ίδια πράγματα και, στη συνέχεια, όποιο εκλεγεί, ό,τι αποφασίζει και υποδείξει, αυτό πρέπει να το δεχόμαστε για τέσσερα χρόνια, επειδή ψηφίσαμε μια φορά. Και ποιοι ψηφίζουν; Ψηφίζουν το 40% του πληθυσμού, στις δημοτικές εκλογές βλέπω σε διάφορους δήμους ψηφίζει το 10%. Αυτά είναι πληγή της δημοκρατίας, δεν είναι μία κανονική δημοκρατία.

- Ναι, πιο πολύ μοιάζει με τη μεταδημοκρατία που περιγράφει ο Κόλιν Κράουτς.

Ναι, είναι μεταδημοκρατία, γιατί δεν έχουμε πια πραγματική επιλογή. Αυτό βλέπει ο κόσμος και δεν πάει να ψηφίσει. Η αποανάπτυξη, ή τουλάχιστον αυτοί που γράφουμε για την αποανάπτυξη, εμπνεόμαστε από θεωρίες περί άμεσης δημοκρατίας. Δηλαδή περί διαδικασίων οι οποίες κάνουν τη δημοκρατία όχι απλώς μόνο ένα εκλογικό δικαίωμα κάθε τέσσερα χρόνια, αλλά την καθιστούν βαθιά και ουσιαστική. Ο Καστοριάδης φυσικά έχει γράψει πολλά για αυτό το θέμα και είναι ένας από τους συγγραφείς που διαβάζεται πολύ από αυτούς που μιλούν για αποανάπτυξη. Επίσης, το κίνημα των πλατειών συμβολίζει πάρα πολύ αυτή την ιδέα, την ιδέα δηλαδή ότι δεν μας αρκεί πια αυτή η κοινοβουλευτική δημοκρατία, θέλουμε πραγματική, άμεση δημοκρατία. Δεν θέλουμε φυσικά να καταργηθεί το κοινοβούλιο, αλλά θέλουμε να ανοίξει η δημοκρατία ως διαδικασία.

- Το ρωτάω περισσότερο διότι θα μπορούσε από κάποιους να χρησιμοποιηθεί πιθανώς κι εκ του πονηρού ως μία αντιδημοκρατική πρόταση.

Το να λέμε ότι η υπάρχουσα δημοκρατία δεν αρκεί, δεν σημαίνει ότι είμαστε κατά της δημοκρατίας, σημαίνει ότι θέλουμε να την πάμε παραπέρα. Τα πολιτικά συστήματα είναι για να αλλάζουν, η ιδέα του τέλους της ιστορίας ευτυχώς τελείωσε. Αυτό που λέω είναι ότι ο κοινοβουλευτισμός και έχει εκφυλιστεί και δεν αρκεί. Μπορούμε να πούμε ότι ο κοινοβουλευτισμός και η αντιπροσώπευση σε κάποια θέματα από αιρετούς, που επιλέγουμε κάθε τέσσερα χρόνια, είναι το ελάχιστο. Από εκεί και πέρα υπάρχει η καθημερινότητα και η καθημερινή διαβούλευση. Η δημοκρατία της αρχαίας Ελλάδας, που παίρνουμε σαν παράδειγμα, δεν είχε σχέση με την σημερινή δημοκρατία. Δεν ψήφιζαν κάθε τέσσερα χρόνια και μετά πηγαίναν σπίτια τους και έκαναν τη δουλειά τους. Σήμερα αυτή είναι η ιδέα της δημοκρατίας. Δεν μπορείς να διαμαρτύρεσαι για τίποτα μας λένε, αφού ψήφισες πριν τέσσερα χρόνια, αν θες περίμενε για να ξαναψηφίσεις σε άλλα τέσσερα. Δεν ήταν ποτέ αυτό αυτή η ιδέα της δημοκρατίας.

- Κατά τη διάρκεια των ετών της κρίσης στην Ελλάδα οργανώθηκε μία συστηματική προσπάθεια από τις οικονομικές, πολιτικές και μιντιακές ελίτ της χώρας να αποδοθεί η κρίση σε χρόνιες ελληνικές στρεβλώσεις και παθογένειες ώστε αφενός να περάσουν ομαλότερα τα μέτρα λιτότητας και αφετέρου να απαξιωθεί ακόμη περισσότερο ο ρόλος του κράτους στην οικονομία με αποτέλεσμα οι νεοφιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις να φαντάζουν αναπόφευκτες. Αν και στην Ισπανία η κρίση ξεκίνησε από το τραπεζικό σύστημα (φούσκα στεγαστικών δανείων), παρατηρήθηκε εκεί μία αντίστοιχη δαιμονοποίηση του κράτους, το μεγάλο ή κακό κράτος;

Παντού υπάρχει αυτή η δαιμονοποίηση, η οποία έχει αρχίσει από την εποχή της Θάτσερ και του Ρήγκαν, και κάθε τόσο επιστρέφει δριμύτερη. Πάντως, αν ήθελα να μπω σε συγκρίσεις, θα έλεγα ότι στην Ισπανία ακούμε λιγότερο για το κακό κράτος ή τους υπεράριθμους υπαλλήλους, αν και οι περικοπές στα νοσοκομεία και στα σχολεία και εδώ καλά κρατούν. Η διαφορά φυσικά από την Ελλάδα είναι ότι εδώ δεν είναι τόσο το κράτος το ίδιο το οποίο είναι χρεωμένο, όσο οι τράπεζες οι οποίες έδωσαν απλήρωτα στεγαστικά δάνεια σε πολύ κόσμο. Πάνω από τρία εκατομμύρια σπίτια στην Ισπανία παραμένουν άδεια. Αν φυσικά καταρρεύσουν οι τράπεζες το κράτος θα κληθεί να τις καλύψει. Για αυτό και είχε μεγαλώσει τόσο το κόστος δανεισμού της Ισπανίας, το οποίο μετά τις διαβεβαιώσεις του Ντράγκι έχει πέσει πάλι σε χαμηλά επίπεδα. Το μεγάλο αναπτυξιακό φαγοπότι στην Ισπανία είχε άλλα χαρακτηριστικά από το δικό μας. Έγινε από τις περιφερειακές τράπεζες στα συμβούλια των οποίων είχαν θέση οι τοπικοί κυβερνώντες και οι οποίες έδιναν απίστευτα δάνεια για να στηρίζουν τους μεγαλοεργολάβους με «αναπτυξιακά» έργα όπως το αεροδρόμιο φάντασμα της Ciudad Real, το οποίο είναι έτοιμο αλλά παραμένει κλειστό, αφου κανείς δεν θέλει να πετάξει εκεί. Μιλάμε για ένα κύκλωμα πολιτικών, εργολάβων και τραπεζιτών οι οποίοι καταλήστευσαν ουσιαστικά τον δημόσιο πλούτο.

Το ζήτημα εδώ λοιπόν δεν είναι η διαχείριση των ταμειών, των συντάξεων ή των δημόσιων οργανισμών. Οι περικοπές γίνονται απλώς για να αυξηθεί η πιστοληπτική ικανότητα της Ισπανίας και να πέσει το κόστος δανεισμού. Τώρα βέβαια γίνεται και στην Ισπανία όλη αυτή η κουβέντα «δεν κάναμε το ένα, δεν κάναμε το άλλο, δεν παράγουμε τίποτα, είμαστε τεμπέληδες, να κόψουμε τις σιέστες…», πράγματα τελείως γελοία. Να πεις στην Ελλάδα ότι δεν έχουμε παραγωγική οικονομία, πάει κι έρχεται, που πάλι αλήθεια δεν είναι. Να το πεις στην Ισπανία όμως, χώρα με βιομηχανίες κολοσσούς, στον χώρο της ένδυσης ή του αυτοκινήτου, με τεράστια εξαγωγική αγροτική οικονομία, μία από τις μεγαλύτερες οικονομίες του κόσμου; Για ποιους τεμπέληδες Μεσόγειους μιλάμε; Το ξέρετε ότι σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΟΣΑ οι Έλληνες δουλεύουν πολύ περισσότερο από οποιονδήποτε λαό στην Ευρώπη και οι Γερμανοί ή οι Ολλανδοί το λιγότερο; Το να έχουν οι εργαζόμενοι κοινωνικά δικαιώματα και ελεύθερο χρόνο είναι στοιχείο πολιτισμού, όχι τεμπελιά. Ας αφήσουμε την σιέστα ήσυχη.

- Κατά τη γνώμη σας αυτή η διαδικασία δημιουργίας και αναπαραγωγής δημόσιου και ιδιωτικού δανεισμού έχει ποτέ τελός;

Το ύστερο καπιταλιστικό σύστημα βασίζεται στο δανεισμό, δεν μπορεί να προχωρήσει, δεν μπορεί να συνεχίσει χωρίς δανεισμό. Πρόκειται για φαύλο κύκλο. Δανείζεσαι για να αναπτυχθείς και μετά υποτίθεται αναπτύσσεσαι για να αποπληρώνεις τα δάνεια. Δεν υπάρχει χώρος για μια σταθερή οικονομία, για μια στιγμή που θα μπορεί η οικονομία να πει, όπως ο λέει ο καθένας μας “αρκετά, έχω αρκετά”. Νομίζω ότι το καπιταλιστικό σύστημα μπορεί μόνο να μεγαλώνει ή να καταρρέει και εκεί ακριβώς είναι το πρόβλημα. Δηλαδή αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα πρέπει να πουλήσουμε τα πάντα για να αρχίσουμε να αναπτυσσόμαστε 6-7% το χρόνο για να ξεπληρώσουμε τα δάνεια, και μετά να δανειστούμε για να διατηρήσουμε τους ρυμούς ανάπτυξης κ.ο.κ.. Ένας τεράστιος φαύλος κύκλος ο οποίος κάπως πρέπει να σπάσει. Αυτό είναι η αποανάπτυξη. Η πρόταση ότι αυτός ο φαύλος κύκλος μπορεί και πρέπει επιτέλους να σπάσει.

Συνέντευξη του Γιώργου Καλλή* στον Αλέξανδρο Παναγόπουλο //

*Γιώργος Καλλής, καθηγητής πολιτικής οικολογίας και οικολογικών οικονομικών στο Αυτόνομο Πανεπιστήμιο της Βαρκελώνης

-------------------------------

Δευτέρα 23 Απριλίου 2012

Ο Πηνειός «σκοτώνει» τη λίμνη Κάρλα (Σύμφωνα με επιστημονική μελέτη του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας)

Δευτέρα, Απριλίου 23, 2012
Λίμνη Κάρλα
Βακτήρια και μικροοργανισμοί που ευθύνονται για τον θάνατο ψαριών και πουλιών εντοπίζονται στα ύδατα της λίμνης Κάρλα. Στην κακή ποιότητα των νερών του Πηνειού, από τον οποίο εφοδιάζεται, αποδίδεται η υποβάθμιση του οικοσυστήματος.

Μετ' εμποδίων φαίνεται ότι εξελίσσεται το μεγαλόπνοο σχέδιο για την επαναγέννηση της λίμνης Κάρλας στη Θεσσαλία. Σύμφωνα με επιστημονική μελέτη, που πραγματοποίησε ομάδα ερευνητών από τα Πανεπιστήμια της Θεσσαλίας, της Θεσσαλονίκης και των Ιωαννίνων, τα νερά της λίμνης που αποξηράνθηκε πριν από 50 χρόνια και σήμερα αναδημιουργείται αποδεικνύονται πολύ χαμηλής ποιότητας.

Τοξικά βακτήρια και μικροοργανισμοί που ευθύνονται για τον θάνατο ψαριών και πουλιών εντοπίζονται στα ύδατά της, τα οποία παράλληλα χαρακτηρίζονται από υψηλή αλατότητα.
Εξαιτίας των λιπασμάτων που χρησιμοποιούνταν στην περιοχή επί δεκαετίες, οι ποσότητες αλατιού σε ορισμένες περιπτώσεις φτάνουν έως και το 25% της τιμής που περιέχεται στη θάλασσα.
Οι αριθμοί είναι εντυπωσιακοί ενώ, όπως εξηγεί ο συντονιστής της μελέτης, κ. Κωνσταντίνος Κορμάς, επίκουρος καθηγητής στο Τμήμα Γεωπονίας, Ιχθυολογίας και Υδάτινου Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, «στη λίμνη Κάρλα εντοπίστηκε για πρώτη φορά παγκοσμίως η συνύπαρξη δύο πολύ τοξικών μικροοργανισμών, του Pfiesteria, το οποίο ευθύνεται για τους μαζικούς θανάτους ψαριών κυρίως στην ανατολική ακτή των ΗΠΑ, και του Prymnesium, το οποίο είναι γνωστός ύποπτος για μαζικούς θανάτους ψαριών και πουλιών σε αρκετές περιοχές, μεταξύ των οποίων και στη λίμνη Κορώνεια».

Η χαμηλή ποιότητα των νερών και η υποβάθμιση του οικοσυστήματος της λίμνης αποδίδονται κατά κύριο λόγο στην κακή ποιότητα των νερών του Πηνειού από τον οποίο εφοδιάζεται η λίμνη. Το φαινόμενο προκαλεί απογοήτευση, ενώ παράλληλα εμποδίζει την οικολογική αποκατάσταση της περιοχής και την αξιοποίηση της λίμνης από την τοπική κοινωνία.
Οι επιστήμονες εξηγούν πως η περίπτωση της Κάρλας είναι μοναδική. Μπορεί η εκτίμηση της οικολογικής κατάστασης μιας λίμνης να θεωρείται συνηθισμένο γεγονός, όμως η μελέτη της οικοσυστημικής της εξέλιξης από τη στιγμή που αυτή γεννιέται είναι μια ευκαιρία που σπανίως δίνεται στους επιστήμονες.

«Η Κάρλα είναι ένα μωρό του οποίου την υγεία θέλουμε να παρακολουθήσουμε αλλά δεν γνωρίζουμε τι ακριβώς θα γίνει όταν μεγαλώσει» εξηγεί ο κ. Κορμάς, προσθέτοντας ότι οι έρευνες συνεχίζονται προκειμένου να ελεγχθούν η ποιότητα των υπόγειων νερών και τα ιζήματά της λίμνης.

Δραματικές οι συνέπειες από την αποξήρανση

Η αναδημιουργία της λίμνης ξεκίνησε το 2010 και η αποκατάστασή της, εφόσον ολοκληρωθεί με επιτυχία, αναμένεται να παράσχει σημαντικά οφέλη σε κατοίκους και περιβάλλον.

Μια σοβαρή οικολογική καταστροφή ήταν η αποξήρανση της λίμνης Κάρλας που πραγματοποιήθηκε το 1962, ενώ μέχρι τότε η περιοχή χαρακτηριζόταν παραδεισένια. Υπολογίζεται ότι στην ευρύτερη περιοχή της διαβιούσαν περίπου 1 εκατομμύριο πουλιά, ο μεγαλύτερος αριθμός υδρόβιων πουλιών σε ελληνικό υγρότοπο. Παρά τη σημαντική μείωση του πληθυσμού, στη λίμνη ζουν 55 προστατευόμενα είδη, γεγονός που ενισχύει τη σημασία της αναδημιουργίας της.

Επιπρόσθετα, η αποξήρανση μετέβαλε το κλίμα της Θεσσαλίας, προκάλεσε πτώση του υδροφόρου ορίζοντα και είχε ως συνέπεια την απώλεια της παραλίμνιας χλωρίδας και πανίδας. Οι κάτοικοι των χωριών της Κάρλας ασχολούνταν αποκλειστικά με την αλιεία.

Δίπλα στα πουλιά, ολόκληρες γενιές ζούσαν εννιά μήνες του έτους σε καλύβες που βρίσκονταν στην αγκαλιά της λίμνης και ζούσαν από το ψάρεμα. Επέστρεφαν στα χωριά τους την Κυριακή των Βαΐων και γύριζαν στη λίμνη τον Δεκαπενταύγουστο, χρονικό διάστημα κατά το οποίο αναπτυσσόταν ο γόνος των ψαριών. Μετά την επαναγέννησή της σχεδιάζεται να προκύψει μια λίμνη 38.000 στρεμμάτων.

Η αναδημιουργία της ξεκίνησε το 2010 και η αποκατάστασή της, εφόσον ολοκληρωθεί με επιτυχία, αναμένεται να παράσχει σημαντικές υπηρεσίες: αντιπλημμυρική προστασία, αποκατάσταση του υπόγειου υδροφόρου ορίζοντα, σημαντική ενίσχυση της ύδρευσης του Βόλου, άρδευση μεγάλων εκτάσεων γης.

Εκδήλωση για τις μελέτες

Η έρευνα για την επαναγέννηση της λίμνης Κάρλας υλοποιήθηκε με πόρους που διέθεσε το Κοινωφελές Ιδρυμα Ιωάννη Σ. Λάτση στο πλαίσιο της χρηματοδότησης επιστημονικών μελετών, ενός θεσμού που έχει καθιερώσει το Ιδρυμα τα τελευταία πέντε χρόνια. Οι μελέτες που χρηματοδοτήθηκαν το 2011 παρουσιάστηκαν σε ειδική εκδήλωση, κατά τη διάρκεια της οποίας προβλήθηκε σχετικό ντοκιμαντέρ, ενώ ακολούθησε συζήτηση με θέμα την έρευνα στην Ελλάδα.
Το 2011 υποβλήθηκαν για χρηματοδότηση 988 προτάσεις από τις οποίες ειδική επιτροπή αξιολόγησης επέλεξε 19 μελέτες που καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα επιστημονικών πεδίων.

---------------
(Πηγή: Έθνος)

Copyright © 2014-15 Απόψεις επώνυμα™ is a registered trademark.

Designed by Templateism. Hosted on Blogger Platform.