Γιατί οι οικονομολόγοι δεν μπορούν να βρουν μια κοινή λύση στα προβλήματά μας; Του Γιάνη Βαρουφάκη

Ασυγκράτητη οικονομική ιδεολογία ή Γιατί οι οικονομολόγοι δεν μπορούν να βρουν μια κοινή λύση στα προβλήματά μας;

Με ρωτούν πολλοί: «Γιατί, βρε παιδί μου, εσείς οι οικονομολόγοι, ως επιστήμονες, δεν μπορείτε να τα βρείτε; Γιατί δεν μπορείτε, όπως οι φυσικοί, να κάτσετε γύρω από ένα τραπέζι, να διαφωνήσετε, να ανταλλάξετε απόψεις και στοιχεία και, τελικά, στη βάση της επιστημονικής μεθόδου να καταλήξετε ομόφωνα στη βέλτιστη οικονομική πολιτική για τη χειμαζόμενη οικονομία μας; Γιατί, την ώρα που η κοινωνία αιμορραγεί, εσείς δεν μπορείτε να συμφωνήσετε ούτε ως προς τη διάγνωση ούτε ως προς την ενδεδειγμένη θεραπεία;».


Η απάντηση μπορεί να δοθεί σύντομα ή πιο περιφραστικά. Η σύντομη μορφή της είναι: «Επειδή τα οικονομικά δεν είναι επιστήμη. Μπορεί να χρησιμοποιούν τεχνικές μεθόδους, στατιστική και ανώτερα μαθηματικά, αλλά δεν παύουν να είναι κατά βάση ιδεολογία (ίσως και θρησκεία) με αμπαλάζ τεχνικών μεθόδων και μαθηματικών μοντέλων». Αλλά, επειδή αυτή η απάντηση δεν αρκεί, επιτρέψτε μου μια πιο περιφραστική, που χρησιμοποιεί ένα απλό παράδειγμα, το οποίο αναδεικνύει την ιδεολογική διάσταση της κάθε οικονομικής ανάλυσης.


Έστω ότι σας παραθέτω αντικειμενικά και χωρίς καμία ερμηνεία τα εξής αριθμητικά δεδομένα: μικρό χωριό στην Αφρική, αποτελούμενο από δέκα οικογένειες χωρικών, των οποίων η μόνη σοδειά είναι το καλαμπόκι, και οι οποίοι έχουν στη διάθεσή τους λίγο-πολύ τα ίδια στρέμματα. Το ελάχιστο εισόδημα για να μην πεινάσουν ανέρχεται στα $1.000 ανά οικογένεια ετησίως. Ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες, η σοδειά του χωριού είναι είτε 1.000 τόνοι (μια κανονική χρονιά), είτε 1.500 (μια καλή χρονιά), είτε 500 (μια κακή χρονιά). Έστω, ακόμα, ότι οι πιθανότητες γι' αυτές τις διαφορετικές καιρικές συνθήκες είναι περίπου οι ίδιες (δηλαδή, οι κανονικές, οι καλές και οι κακές χρονιές παρατηρούνται περίπου με την ίδια συχνότητα).


Αφού μαζέψουν το καλαμπόκι τους οι δέκα οικογένειες, το μεταφέρουν με κάρα στη γειτονική πόλη, όπου το πουλάνε σε τιμή που διαμορφώνεται ανάλογα με την προσφορά: σε μια κανονική χρονιά, που φέρνουν στην αγορά 1.000 τόνους, η τιμή φτάνει τα $10 τον τόνο και έτσι τα έσοδά τους ισούνται με $1.000 ανά οικογένεια – όσο δηλαδή εισόδημα απαιτείται για να μην πέσουν κάτω από το όριο της πείνας. Όμως, σε μια καλή χρονιά, όταν η παραγωγή τους φτάνει τους 1.500 τόνους, για να τους διαθέσουν στην αγορά της γειτονικής πόλης αναγκάζονται να πουλήσουν προς $8 τον τόνο. Συνεπώς, στις καλές χρονιές το εισόδημά τους αυξάνεται στα $12.000, δηλαδή στα $1.200 ανά οικογένεια – $200 πάνω από το όριο της πείνας. Αντίθετα, σε μια κακή χρονιά, τότε που η παραγωγή (λόγω ξηρασίας, χαλαζιού κ.λπ.) πέφτει στους 500 τόνους, η τιμή (λόγω έλλειψης καλαμποκιού στη γειτονική αγορά) εκτινάσσεται στα $19 και έτσι το εισόδημα του χωριού εξισορροπείται κάπως στα $19x500 = $9.500 ή $950 ανά οικογένεια.


Σε γενικές γραμμές, κατά μέσον όρο, το εισόδημα των χωρικών βρίσκεται πάνω από το όριο της φτώχειας (περίπου στα $1.050), δεδομένου ότι, από χρονιά σε χρονιά, το οικογενειακό εισόδημα κυμαίνεται μεταξύ $950, $1.000 και $1.200 (εφόσον, βέβαια, οι χωρικοί αποταμιεύουν ένα σοβαρό μέρος των «επιπλέον» $200 που κερδίζουν στις καλές χρονιές).


Έστω τώρα η εξής εξέλιξη: κατά τη διάρκεια μιας καλής χρονιάς, όταν η σοδειά τους είναι 1.500 τόνοι και πριν τη μεταφέρουν στη γειτονική πόλη για την πουλήσουν προς $8 τον τόνο, εμφανίζεται ένας μεσάζων ο οποίος τους κάνει την εξής προσφορά: «Σας προσφέρω $8,50 για 500 από τους 1.500 τόνους σας. Έτσι, αντί να πάρετε $8 τον τόνο για τους 1.500 τόνους, θα εισπράξετε $8,50 από μένα για τους 500 και, καθώς στη γειτονική αγορά θα μεταφέρετε μόνο 1.000 τόνους, εκεί θα λάβετε $10 για τον καθένα, όπως σε μια κανονική χρονιά που παράγετε 1.000 τόνους. Έτσι, αντί να λάβετε τα $12.000 που θα βγάλετε αν δεν δεχτείτε την προσφορά μου, αν τη δεχτείτε θα εισπράξετε $4.250 ($8,50x500) από εμένα και $10.000 ($10x1000) από τη γειτονική αγορά. Σύνολο, δηλαδή, $14.250. Τι λέτε; Δέχεστε;».


Προφανώς και δέχονται και έτσι ο μεσάζων φυλάει τους 500 τόνους που αγόρασε στις αποθήκες του για να τους πουλήσει όταν θα τον συμφέρει – σε μια κακή χρονιά, που το καλαμπόκι θα σπανίζει. Και όταν πράγματι έρθει η κακή χρονιά και η σοδειά των χωρικών είναι μόλις 500 τόνοι, τότε ο μεσάζων θα πουλήσει κι αυτός τους 500 αποθηκευμένους τόνους του στην ίδια αγορά. Συνολικά, η προσφορά θα είναι συνολικά η ίδια με μια καλή χρονιά (500 οι τόνοι των χωρικών και 500 του μεσάζοντα) και, συνεπώς, η τιμή θα είναι η ίδια: $10. Οπότε, το εισόδημα των χωρικών καταρρέει στα $5.000 ($10x500), δηλαδή σε $500 ανά οικογένεια – $500 κάτω από το όριο της πείνας. Παράλληλα, ο μεσάζων θα έχει κερδίσει ενάμιση δολάριο για κάθε τόνο (αφού τον αγόρασε προς $8,50 και τον πουλάει προς $10), δηλαδή συνολικά $750 ($1,50x500).
Έστω ότι αυτά τα δεδομένα είναι απολύτως σωστά, αντικειμενικά και μη αμφισβητήσιμα. Τώρα, διαβάστε τις εξής δύο ερμηνείες των ίδιων αυτών δεδομένων, όσον αφορά τον ρόλο του μεσάζοντα:


Ερμηνεία 1: Ο μεσάζων βoηθάει την οικονομία, προσφέροντάς της τη σταθερότητα τιμών που λείπει. Η κoιvωvική πρoσφoρά τoυ είvαι η απόσβεση τωv «κραδασμώv» πoυ οφείλονται στις καιρικές διακυμάνσεις. Εκεί που η τιμή αυξομειωνόταν μεταξύ $8 και $19, τώρα παραμένει στα $10. Αφαιρεί έτσι την αβεβαιότητα από τη ζωή των αρτοποιών και των καταναλωτών και επιτρέπει στην οικονομία vα λειτoυργήσει καλύτερα. Το κέρδος του μεσάζοντα, συνεπώς, αποτελεί την αμοιβή του γι' αυτήν τη συνεισφορά. Και μην ξεχνάμε ότι δεν υποχρεώνει κανέναν να του πουλήσει καλαμπόκι. Αγοράζει μόνο από όσους κρίνουν ότι τους συμφέρει να του πουλήσουν. Πρόκειται για την προσωποποίηση της αποδοτικότητας και της ελεύθερης πρωτοβουλίας.


Ερμηνεία 2: Ο μεσάζων δεν είναι παρά έvας κoιvός καιρoσκόπoς πoυ εκμεταλλεύεται απλούς αvθρώπoυς τoυ μόχθoυ. Δεν παράγει τίποτα, κερδίζει όμως με αγoραπωλησίες πoυ καταδικάζoυv τους συνανθρώπους του (εκείνους που μοχθούν για να παραχθεί το καλαμπόκι) στη βιoλoγική και ηθική εξόvτωση κάθε φορά που οι καιρικές συνθήκες στρέφονται εναντίον τους. Η πείνα τους, το κέρδος του.


Κλείνω με την εξής παρατήρηση: και οι δύο ερμηνείες βασίζονται στα ίδια ακριβώς στατιστικά στοιχεία, στα ίδια δεδομένα και στην ίδια «επιστημονική» ανάλυση της σχέσης τιμών και ποσοτήτων. Όμως διαφέρουν όπως η μέρα και η νύχτα, καθώς η δεύτερη ερμηνεία οδηγεί στο συμπέρασμα ότι ο μεσάζων πρέπει είτε να φορολογηθεί άγρια είτε να εμποδιστεί στη δραστηριότητά του, ενώ η πρώτη ερμηνεία τείνει στο συμπέρασμα ότι δεν είναι δουλειά του κράτους να παρέμβει στην αγορά. Ποια ερμηνεία, και άρα ποια πολιτική, διαλέγουμε είναι καθαρά ηθικό, πολιτικό, φιλοσοφικό και εν τέλει ιδεολογικό ζήτημα.


Να γιατί δεν μπορούμε εμείς οι οικονομολόγοι να κάτσουμε όλοι γύρω από ένα τραπέζι και να συμφωνήσουμε ως προς το τι πρέπει να γίνει.

-------------------------------------------
Πηγή: lifo

Πώς κατανέμεται όλος ο πλούτος του πλανήτη μας Του Γιώργου Δελαστίκ

Αιώνιο το ερώτημα, με διαρκώς διαφορετικές απαντήσεις σε κάθε εποχή, ακόμη και κάθε χρόνο: Πόσοι είναι οι πλούσιοι; Πόσοι οι φτωχοί; Πόσο πλούσιοι είναι οι πλούσιοι και πόσο φτωχοί οι φτωχοί; Πάντα κινεί το ενδιαφέρον αυτό το θέμα και η έκθεση για τον Παγκόσμιο Πλούτο του 2012 της ελβετικής τράπεζας Κρφντί Σουίς μάς δίνει τις τρέχουσες απαντήσεις. Ας αρχίσουμε από την κορυφή της πυραμίδας. Πόσοι είναι λοιπόν αυτοί που έχουν προσωπική περιουσία πάνω από 1 εκατομμύριο δολάρια σε όλον τον κόσμο;

Είναι 29 εκατομμύρια άτομα, αριθμός που αντιστοιχεί στο 0,6% του ενήλικου πληθυσμού του πλανήτη. Αυτό το 0,6% λοιπόν κατέχει συνολικά περιουσία αξίας 87,5 τρισεκατομμυρίων δολαρίων, η οποία αντιστοιχεί στο 39,3% του παγκόσμιου πλούτου! Η αντιστοίχιση των αριθμών είναι εντυπωσιακή - το 0,6% του πληθυσμού κατέχει το 39,3% του πλούτου.

Η υπόθεση γίνεται ακόμη πιο ενδιαφέρουσα αν στους εκατομμυριούχους προσθέσουμε τους εύπορους και του απλώς πλούσιους, αυτούς δηλαδή που έχουν περιουσία από 100.000 μέχρι 1 εκατομμύριο δολάρια. Αυτοί είναι αρκετοί. Ανέρχονται σε 344 εκατομμύρια ανθρώπους, ποσοστό 7,5% του ενήλικου πληθυσμού της Γης.

Αυτοί οι εύποροι έχουν συνολική περιουσία 95,9 τρισεκατομμύρια δολάρια, ποσό που αντιστοιχεί στο 43,1% του συνολικού πλούτου του πλανήτη μας. Προσθέτοντας αυτές τις δύο κατηγορίες εύπορων και εκατομμυριούχων, παθαίνει κανείς σοκ: Το 8,1% του πληθυσμού κατέχει το... 82,4% (!) του παγκόσμιου πλούτου.

Αυτό σημαίνει ότι το υπόλοιπο 92% του πληθυσμού της Γης -δηλαδή 4,2 δισεκατομμύρια συνολικά άτομα- δεν κατέχει ούτε καν το 18% του παγκόσμιου πλούτου! Καλή έως υποφερτή στη χειρότερη περίπτωση είναι η κατάσταση ενός δισεκατομμυρίου ανθρώπων (1,035 δισ. για την ακρίβεια, αριθμός που αντιστοιχεί στο 22,5% του ενήλικου πληθυσμού) που έχουν περιουσία από 10.000 έως 100.000 δολάρια.

Αυτοί έχουν συνολική περιουσία 32,1 τρισεκατομμυρίων δολαρίων, η οποία αντιστοιχεί στο 14,4% του πλούτου του πλανήτη μας. Τα τελευταία νούμερα όμως είναι ανατριχιαστικά, καθώς περνάμε πλέον στους φτωχούς, αυτούς δηλαδή που έχουν περιουσία κάτω από 10.000 δολάρια. Μιλάμε για πάνω από 3 δισεκατομμύρια ανθρώπους - 3,184 δισ. όπως αναφέρει η έκθεση. Αυτοί αποτελούν το 69,3% του ενήλικου πληθυσμού του πλανήτη και η συνολική περιουσία τους ανέρχεται σε μόλις 7,3 τρισεκατομμύρια δολάρια, ποσό που αντιστοιχεί στο... 3,3% του παγκόσμιου πλούτου!

Είναι εφιαλτικό, στο 70% του παγκόσμιου πληθυσμού αντιστοιχεί κάτι περισσότερο από το 3% του παγκόσμιου πλούτου! Σε καμιά εποχή της ανθρωπότητας η ανισοκατανομή των εισοδημάτων δεν ήταν τόσο μεγάλη, τόσο απερίγραπτα κραυγαλέα.

Οπως ίσως θα το περίμενε κανείς, ακόμη και στους κόλπους της προνομιούχου ομάδας των 29 εκατομμυρίων εκατομμυριούχων υφίσταται εντυπωσιακή ανισομέρεια στην εθνική προέλευση αυτών των εκατομμυριούχων. Ολοι γνωρίζουν ή υποθέτουν ότι οι ΗΠΑ είναι η χώρα που γεννάει εκατομμυριούχους.

Οντως 11.023.000 εκατομμυριούχοι (το 39% του συνόλου) είναι Αμερικανοί. Δεύτερη χώρα παραγωγής εκατομμυριούχων είναι η Ιαπωνία, με 3.581.000 "μέλη" αυτού του εκλεκτού κλαμπ. Η τρίτη χώρα εκατομμυριούχων συνιστά έκπληξη. Δεν είναι η Γερμανία, όπως ίσως περίμενε κανείς.

Είναι η Γαλλία, μία χώρα της οποίας η ελίτ αποφεύγει συστηματικά να επιδεικνύει τον πλούτο της. Μία χώρα επίσης όπου υπάρχει ένα διάχυτο κλίμα κοινωνικής εχθρότητας προς τον υπερβολικό πλούτο. Και όμως στη χώρα αυτή υπάρχουν 2.284.000 εκατομμυριούχοι - πολύ περισσότεροι δηλαδή από όσους υπάρχουν στη Βρετανία και οι οποίοι ανέρχονται σε 1.582.000 "μόνο", ενώ υπερβαίνουν το 1.100.000 και οι εκατομμυριούχοι της Ιταλίας.

Απροσδόκητα χαμηλός σε σχέση με τα προαναφερθέντα νούμερα είναι ο αριθμός εκατομμυριούχων που προέρχονται από τη Γερμανία - 1.463.000, δηλαδή κάπου 800.000 Γερμανοί εκατομμυριούχοι λιγότεροι από τους εκατομμυριούχους της Γαλλίας, την οποία η Γερμανία πάνω από μισό αιώνα τώρα ενισχύει οικονομικά μέσω της ΕΟΚ και της ΕΕ!

Εντυπωσιακό, ομολογουμένως. Εννοείται, βεβαίως, ότι στον τομέα των εκατομμυριούχων δεν υπάρχει σύγκριση ανάμεσα σε πλούσιες και φτωχές χώρες. Η ζάπλουτη Ελβετία των 7,5 εκατομμυρίων κατοίκων για παράδειγμα έχει 562.000 εκατομμυριούχους, σχεδόν 4 φορές περισσότερους από τους 158.000 εκατομμυριούχους της Ινδίας, που έχει πληθυσμό 1,2 δισεκατομμύρια ανθρώπους, ή τους μισούς από το 1.054.000 της Κίνας με το 1,3 δισ. κατοίκους.

-------------------------------

Πηγή: www.ethnos.gr

Το ευρώ σώζει τη Γερμανία - Του Π.Παναγιώτου στη Sueddeutsche Zeitung

Ο χρηματιστηριακός τεχνικός αναλυτής Πάνος Παναγιώτου, σε συνέντευξή του στη γερμανική εφημερίδα Sueddeutsche, μιλά για την κρίση που πλήττει την Ελλάδα και το ρόλο της ευρωπαϊκής και κυρίως της γερμανικής πολιτικής σε αυτή. Όπως σημειώνει χαρακτηριστικά, «η Γερμανία υποδέχτηκε στο ευρώ όσο το δυνατόν περισσότερες χώρες, παραβλέποντας την πραγματική τους ικανότητα να προσχωρήσουν σε αυτό και στη συνέχεια χρησιμοποίησε την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) ως αντλία που τις φούσκωνε με φθηνό ρευστό ώστε με την πλεονάζουσα ρευστότητα τους να μπορούν να αγοράζουν τα ακριβά γερμανικά προϊόντα».

Ακολουθεί η συνέντευξη του κ. Παναγιώτου:

Επιστροφή στη δραχμή... Έφτασε η ώρα;

Από το Νοέμβριο του 2009 η Ελλάδα βαδίζει με το ένα πόδι στο δρόμο του ευρώ και με το άλλο στο δρόμο της δραχμής. Σε ποιον απ' τους δύο δρόμους θα καταλήξει εξαρτάται σε πολύ μεγάλο βαθμό από την πολιτική βούληση των ηγετών της ΕΕ να τη στηρίξουν, η οποία με τη σειρά της επηρεάζεται απ' το πολιτικό και το οικονομικό κόστος αυτής της στήριξης και τελικά απ' τη γενικότερη κατάσταση και την πορεία της ελληνικής και της ευρωπαϊκής οικονομίας.

Όταν ξέσπασε η ελληνική κρίση όλοι ήθελαν να αποφύγουν πάση θυσία την πτώχευση και την έξοδο της Ελλάδας απ' την Eυρωζώνη καθώς η ετοιμότητα για ένα τέτοιο ενδεχόμενο ήταν μηδενική και η αντίδραση των αγορών σε έναν άγνωστο και ανυπολόγιστο κίνδυνο θα μπορούσε να απειλήσει με διάλυση το ευρώ και να προκαλέσει μία άνευ προηγουμένου ευρωπαϊκή και διεθνή κρίση.

Η διαπίστωση πως περισσότερο απ' το 90% των ελληνικών ομολόγων διέπονταν απ' το ελληνικό Δίκαιο, κάτι που επέτρεπε στην Ελλάδα να προκαλέσει επιμήκυνση ή και κούρεμα του χρέους της μεταφέροντας τις απώλειες της κυρίως στον ιδιωτικό τομέα (βρετανικό, αμερικανικό και ευρωπαϊκό) δεν εκλήφθηκε απ' την ΕΕ ως ευκαιρία αλλά αντιμετωπίστηκε ως απειλή. Η απόφαση η Ελλάδα να μην προχωρήσει έγκαιρα σε αναδιάρθρωση αλλά να ακολουθήσει ένα πρόγραμμα 'γέφυρα' μέσω του οποίου μεταφέρθηκαν οι δυνητικές ζημίες του ιδιωτικού τομέα στα ευρωπαϊκά κράτη ενέτεινε την κρίση, ενισχύοντας τον ομφάλιο λώρο των ευρωπαϊκών κρατών με τις τράπεζες τους και ανοίγοντας το δρόμο για επανάληψη αυτής της διαδικασίας σε άλλα ευρωπαϊκά κράτη.

Για περισσότερο από δυο χρόνια η ΕΕ κρατά σε μηχανική στήριξη την Ελλάδα κερδίζοντας χρόνο για να προετοιμαστεί για την πιθανότητα εξόδου της απ' το ευρώ και για να προχωρήσει στο σχέδιο ανακεφαλαιοποίησης και διάσωσης των ευρωπαϊκών τραπεζών και σήμερα πλέον τα πράγματα είναι διαφορετικά απ' ότι το 2009 ως προς το βαθμό ετοιμότητας για ένα τέτοιο ενδεχόμενο αν και πολλοί σημαντικοί κίνδυνοι εξακολουθούν να παραμονεύουν πίσω απ' ένα GREXIT. Παρόλα αυτά η Ελλάδα έχει αφοπλιστεί απ' όλα τα νομικά της πλεονεκτήματα και δε μπορεί πια να προχωρήσει σε αναδιάρθρωση μόνη της χωρίς να υποστεί μία καταστροφική πτώχευση, ενώ η ελληνική οικονομία έχει υποστεί τόσο μεγάλο πλήγμα εξαιτίας του προγράμματος εξαντλητικής λιτότητας, (η ελληνική ύφεση είναι σε διάρκεια ήδη η τρίτη μεγαλύτερη στον κόσμο από το 1800 και μετά ενώ το ΑΕΠ της χώρας έχει ήδη μειωθεί περισσότερο από 20%) που οι αντοχές των πολιτών έχουν μειωθεί αποφασιστικά.

Υπό την παραπάνω οπτική, λοιπόν, αν η Γερμανία και η ΕΕ αισθάνονται έτοιμες για μία ελληνική 'θυσία' ώστε για παράδειγμα να δικαιολογήσουν τη 'σωτηρία' της Ισπανίας και της Ιταλίας τότε η ώρα για μία έξοδο της Ελλάδας απ' την ευρωζώνη είναι πιθανό να έχει πλησιάσει επικίνδυνα. Σε κάθε περίπτωση το μπαλάκι βρίσκεται στο γήπεδο της Γερμανίας και της ΕΕ και όχι της Ελλάδας η οποία είναι εξαντλημένη και σε κατάσταση αποσύνθεσης.

Οι Έλληνες πολίτες έχουν φτάσει στα όριά τους. Βρίσκεται η Ελλάδα αντιμέτωπη με μια κοινωνική αναταραχή;

Η κοινωνική αναταραχή υπάρχει ήδη στην Ελλάδα όπως και σε πολλές χώρες του κόσμου εξαιτίας της παγκόσμιας κρίσης. Θυμηθείτε τις διαδηλώσεις απ' τις ΗΠΑ μέχρι τις αραβικές και αφρικανικές χώρες και φυσικά τους αγανακτισμένους και δη νεόπτωχους και άνεργους πολίτες στις χώρες του ευρωπαϊκού Νότου. Το γεγονός πως στην Ελλάδα η εκδήλωση της κοινωνικής αναταραχής γίνεται μέχρι στιγμής με ήπιο τρόπο παρά το πρωτοφανές μέγεθος της ελληνικής κρίσης είναι αποτέλεσμα της βαθιάς δημοκρατικής παιδείας και της εμπειρίας των Ελλήνων πολιτών στην αντιμετώπιση εξαιρετικά δύσκολων και επίπονων καταστάσεων. Πέρα απ' αυτό ο φιλοευρωπαϊσμός των Ελλήνων τους κάνει να επιδεικνύουν μία μοναδική πίστη στο όραμα και την ιδέα της Ευρώπης.

Παρά το γεγονός πως τα μέτρα που έφερε η Τρόικα προκάλεσαν τόσο πόνο αντίθετα με τις υποσχέσεις για το αντίθετο, στη συντριπτική τους πλειοψηφία οι Έλληνες εξακολουθούν να επιθυμούν την παραμονή τους στην ευρωπαϊκή νομισματική ένωση. Πρόκειται για ένα εντυπωσιακό παράδειγμα αφοσίωσης στην ιδέα μίας ενωμένης Ευρώπης.

Αξίζει να θυμηθούμε πως κατά τη διάρκεια της νομισματικής κρίσης των αρχών της δεκαετίας του '90, τόσο η Βρετανία όσο και η Ιταλία αποχώρησαν από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Συναλλαγματικών Ισοτιμιών και προτίμησαν το δρόμο της μεγάλης υποτίμησης των εθνικών τους νομισμάτων αντί του δημοσιονομικού πόνου. Μάλιστα, έκτοτε η Βρετανία εξελίχτηκε σε έναν απ' τους μεγαλύτερους πολέμιους του ευρωπαϊκού οράματος.

Αν ωστόσο η κατάσταση στην Ελλάδα επιδεινωθεί κι' άλλο ή αν η κρίση παραταθεί, τότε θα αρχίσουμε να μιλάμε για οικονομική γενοκτονία των Ελλήνων και σε μία τέτοια περίπτωση η κοινωνική αναταραχή μπορεί να λάβει ακραίες και καταστροφικές μορφές έκφρασης, κάτι το οποίο πρέπει οπωσδήποτε να αποφευχθεί.

Είναι καθόλου πιθανό μια ευρωπαϊκή χώρα που δεν μπορεί να υποτιμήσει το νόμισμά της να ξαναγίνει υγιής;

Είναι αλήθεια ότι οι πολιτικοί και οικονομικοί ιθύνοντες στην ΕΕ και το ΔΝΤ συχνά λησμονούν πως η Ελλάδα είναι η πρώτη χώρα διεθνώς που πέτυχε τόσο μεγάλη μείωση του δημοσιονομικού της ελλείμματος χωρίς παράλληλη υποτίμηση του νομίσματος της και πως αυτή η διαδικασία είναι εξαιρετικά επίπονη.

Μία καλή απάντηση στο ερώτημα αν η δημοσιονομική εξυγίανση χωρίς υποτίμηση είναι δύσκολη ή τελικά, αδύνατη, φαίνεται να δίνεται από πρόσφατη έκθεση του ΔΝΤ με θέμα την 'αναπτυξιακή λιτότητα' όπου υποστηρίζεται η μελέτη μιας σειράς προγραμμάτων δημοσιονομικής εξυγίανσης σε αναπτυγμένα κράτη φανέρωσε ότι η μέχρι τώρα στρατηγική του ΔΝΤ ήταν λανθασμένη καθώς η προσπάθεια υλοποίησης σκληρής λιτότητας σε μία αδύναμη οικονομικά χώρα (περίπτωση Ελλάδας) μπορεί να προκαλέσει πολυετείς και μη αναστρέψιμες βλάβες με χαρακτηριστικό παράδειγμα τη μακροχρόνια ανεργία. Στα συμπεράσματα της συγκεκριμένης έκθεσης αναφέρεται πως η δέσμευση για δημοσιονομική εξυγίανση πρέπει να γίνεται σε πρώτο χρόνο αλλά η εφαρμογή των μέτρων λιτότητας να έρχεται αφού η οικονομία επιστρέψει δυναμικά στην ανάπτυξη και όχι νωρίτερα. Μία τέτοια 'αναπτυξιακή λιτότητα' μοιάζει να αποτελεί μία ρεαλιστική λύση για τις χώρες της ΕΕ με ανάγκες δημοσιονομικής εξυγίανσης και μπορεί να πετύχει χωρίς υποτίμηση και εντός ευρώ αρκεί να υπάρξει πολιτική βούληση σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Ειδικά για την Ελλάδα και πιθανώς για την Πορτογαλία, ωστόσο, το πιθανότερο είναι πως θα χρειαστούν και επιπρόσθετα βοηθητικά μέτρα προκειμένου να εξασφαλιστεί η επιτυχία ενός τέτοιου προγράμματος.

Η οικονομική κρίση στην Ελλάδα προκλήθηκε κυρίως από την ίδια τη χώρα ή είναι αποτέλεσμα ευρωπαϊκών πολιτικών;

Η κρίση στην Ελλάδα ξέσπασε επίσημα» στα τέλη του 2009 όταν ο τότε πρωθυπουργός της κ. Γ. Παπανδρέου πανικοβλήθηκε και πανικόβαλε τους πάντες σχετικά με την κατάσταση της ελληνικής οικονομίας, υποστηρίζοντας πως η χώρα κινδύνευε με πτώχευση κάτι το οποίο δεν πιστοποιούνταν από κανένα στοιχείο στη δεδομένη στιγμή αλλά και όταν διέσυρε την Ελλάδα διεθνώς ρίχνοντας όλο το βάρος των όποιων προβλημάτων αυτή αντιμετώπιζε αποκλειστικά και μόνο στην ίδια, κάτι το οποίο απέχει πάρα πολύ απ' την πραγματικότητα.

Χωρίς να αρνείται κανείς τις τεράστιες ευθύνες των ελληνικών κυβερνήσεων και των ελληνικών τραπεζών για τα προβλήματα της Ελλάδας, στα τέλη του 2009 η ελληνική οικονομία είχε ήδη πληγωθεί καίρια και ταλαιπωρηθεί εξαντλητικά από μία σειρά εξωτερικών αρνητικών παραγόντων όπως:

• την αμερικανική και στη συνέχεια τη διεθνή τραπεζική κρίση (έκθεση του πανεπιστημίου Χάρβαρντ δείχνει πως των τραπεζικών κρίσεων ακολουθούν κρίσεις κρατικού χρέους καθώς τα κράτη επωμίζονται τις ζημίες των τραπεζών – έκθεση της ΕΕ το Φεβρουάριο του 2009 έκανε λόγο για ανάγκη ανακεφαλαιοποίησης των ευρωπαϊκών τραπεζών δυνητικού ύψους πολλών τρις ευρώ)
• το παγκόσμιο χρηματιστηριακό κραχ
• την κατάρρευση της αμερικανικής αγοράς κατοικίας η οποία έλαβε διεθνείς διαστάσεις μολύνοντας και την Ελλάδα όπου ο κλάδος κατοικίας αποτελούσε ένα απ' τους σημαντικότερους οικονομίας της χώρας
• την απογείωση των τιμών πετρελαίου στο ιστορικό ρεκόρ των 147 δολαρίων (οι τιμές πετρελαίου πριν τον πόλεμο στο Ιράκ κυμαίνονταν στα 25 δολάρια ανά βαρέλι) – η Ελλάδα εισάγει το 98% του πετρελαίου που καταναλώνει και μέσα σε λίγα χρόνια βρέθηκε να πληρώνει 600% υψηλότερες τιμές πετρελαίου
• το ιστορικό ρεκόρ στις τιμές τροφίμων και εμπορευμάτων το οποίο καταγράφηκε στα μέσα του 2008 ως απόρροια της εκτόξευσης των τιμών πετρελαίου (η Ελλάδα εισάγει το μεγαλύτερο ποσοστό των τροφίμων και των εμπορευμάτων που καταναλώνει)
• την χρηματοπιστωτική κρίση που ξέσπασε πριν την ελληνική κρίση με αφετηρία την Ιρλανδία και στη συνέχεια με την παραλίγο πτώχευση του Ντουμπάι
• το νομισματικό πόλεμο δολαρίου – ευρώ ο οποίος το 2009 είχε φτάσει σε κορύφωση (βλέπε δηλώσεις Σαρκοζί για την ανάγκη αλλαγής του διεθνούς νομισματικού συστήματος και αντικατάστασης του δολαρίου από ένα καλάθι νομισμάτων με ειδικό βάρος σ' αυτό για το ευρώ και τη δέσμευση του να το πετύχει στη σύνοδο των G20 το 2011 – βλέπε επίσης σχετικές εκθέσεις ΔΝΤ, ΟΗΕ, με έμφαση στην ανάγκη αλλαγής του ρόλου του δολαρίου στο διεθνές νομισματικό σύστημα)
• την επιτοκιακή πολιτική της ΕΚΤ, η οποία διατήρησε τα επιτόκια του ευρώ σε ιστορικό χαμηλό επίπεδο στα χρόνια της μεγάλης ανάπτυξης προκειμένου να στηρίξει την υπό οικονομική πίεση Γερμανία, για να τα αυξήσει σε ιστορικό υψηλό την ώρα της ύφεσης προκαλώντας αρχικά φούσκες και στη συνέχεια ασφυξία στα κράτη του ευρωπαϊκού Νότου
• την απόφαση, στον απόηχο της πτώχευσης της Lehman Brothers, της ΕΕ με επικεφαλής τη Γερμανία, να στηριχτούν οι ευρωπαϊκές τράπεζες με κρατικά χρήματα ξεχωριστά από κάθε χώρα της Ευρωζώνης και όχι να αφεθούν οι τράπεζες να αναλάβουν τις ευθύνες τους ή τουλάχιστον να διασωθούν με ένα κοινό ευρωπαϊκό πλάνο που θα επέτρεπε παράλληλα και την προστασία των κρατών και τελικά του ευρώ
• την παγκόσμια ύφεση, η οποία ήταν η μεγαλύτερη των τελευταίων δεκαετιών και που γι' αυτήν, προφανώς, δεν ευθύνεται η Ελλάδα

Αξίζει να θυμηθούμε τις δηλώσεις της Γερμανίδας καγκελαρίου Μέρκελ για τους υπαίτιους της κρίσης το Σεπτέμβριο του 2008 όταν υποστήριξε πως «φορολογούμενοι πολύ μακριά από τις ΗΠΑ και τη Βρετανία θα πρέπει τώρα να κουβαλήσουν το βάρος της κρίσης, η οποία θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί, αν οι ΗΠΑ είχαν ενεργήσει με μεγαλύτερη σύνεση κάτι για το οποίο ευθύνεται και η Βρετανία.... Οι ΗΠΑ οδήγησαν το βιομηχανικό κόσμο στην χρηματοπιστωτική κρίση με την πεισματική τους άρνηση να επιβάλλουν οποιονδήποτε έλεγχο στην πιστωτική επέκταση και παράλληλα επιτρέποντας τη διεξαγωγή εμπορίου πίστωσης απ' τις τράπεζες» (The Guardian, 22 Σεπτεμβρίου 2008).

Έτσι αν και η ελληνική κρίση ξεκίνησε «επισήμως» στα τέλη του 2009, η βλάβη στην ελληνική οικονομία είχε αρχίσει πολλά χρόνια νωρίτερα, με συνδυαστικές ευθύνες τόσο των ελληνικών κυβερνήσεων και των ελληνικών τραπεζών όσο όμως και των ΗΠΑ, των διεθνών τραπεζών, της ΕΕ, της ΕΚΤ και της Γερμανίας.

Είναι ενδιαφέρον, ωστόσο, πως μέχρι τη στιγμή του «Πανικού Παπανδρέου» η Ελλάδα συνέχιζε να προσελκύει επενδυτικά κεφάλαια, το χρηματιστήριο της κατέγραφε τη μεγαλύτερη άνοδο στον κόσμο σε ετήσια βάση (μέχρι το Νοέμβριο του 2009), οι τράπεζες της απολάμβαναν καταθέσεις στο ύψος ρεκόρ των 247 δις ευρώ, η πιστοληπτική βαθμολογία της βρισκόταν στο Α (δεύτερη υψηλότερη στην ιστορία της), η καταναλωτική εμπιστοσύνη είχε μπει σε φάση ανάρρωσης, οι αγορές κεφαλαίων ήταν ανοιχτές για δανεισμό τόσο για το κράτος όσο και για τις τράπεζες με λογικά επιτόκια και δεν ετίθετο θέμα εξυπηρέτησης του χρέους, οι τιμές των CDS της παρέμεναν σε πολύ χαμηλά επίπεδα και η ανεργία είχε διατηρηθεί αισθητά κάτω απ' το 9,5%.

Από εκεί και πέρα η ελληνική κρίση μετατράπηκε σε ένα παιχνίδι εξυπηρέτησης ποικίλων συμφερόντων, με αυτά της Ελλάδας να περνούν σε τελευταία μοίρα.

Για παραμένει η Γερμανία οικονομικά ισχυρή/υγιής ενώ οι χώρες του ευρωπαϊκού Νότου βρίσκονται σε οικονομικό αναβρασμό;

Πέρα από τη διεθνώς πρωταγωνιστική θέση της Γερμανίας στον τομέα της βιομηχανίας ο οποίος και αποτελεί τον πυλώνα της οικονομία της, η απάντηση στο ερώτημα που θέτετε βρίσκεται σε ένα σημαντικό βαθμό και στο γεγονός πως το ευρώ λειτούργησε ως ένα πακέτο διάσωσης της Γερμανίας εις βάρος του ευρωπαϊκού Νότου.

Το 2000 η Γερμανία βρέθηκε αντιμέτωπη με το σπάσιμο της φούσκας τεχνολογίας και τηλεπικοινωνιών που προκάλεσε μία γενικότερη χρηματοοικονομική κρίση η οποία αντέστρεψε τη ροή των επενδυτικών κεφαλαίων και έσπρωξε τη χώρα στην ύφεση σε μία περίοδο που το κόστος από την απορρόφηση της ανατολικής Γερμανίας εξακολουθούσε να δημιουργεί αυξημένες ανάγκες. Τα επιτόκια των γερμανικών δεκαετών ομολόγων σκαρφάλωσαν γοργά από το 3,6% στο 5,6% ενώ το ευρώ βρέθηκε σε ελεύθερη πτώση χάνοντας περισσότερο από το 20% της αξίας του έναντι του δολαρίου και προκαλώντας ερωτηματικά για την ίδια τη βιωσιμότητα του.

Με τις ΗΠΑ να βουλιάζουν, επίσης, σε ύφεση, την Κίνα να βρίσκεται στα πρώιμα στάδια εισαγωγής προϊόντων απ' τη Δύση και τις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες ακόμη εκτός ευρωζώνης, το μεγάλο ερώτημα ήταν που θα έβρισκε στήριξη η γερμανική οικονομία.

Προκειμένου να αντιμετωπίσει την κρίση της, η Γερμανία υποδέχτηκε στο ευρώ όσο το δυνατόν περισσότερες χώρες παραβλέποντας την πραγματική τους ικανότητα να προσχωρήσουν σε αυτό και στη συνέχεια χρησιμοποίησε την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) ως αντλία που τις φούσκωνε με φθηνό ρευστό ώστε με την πλεονάζουσα ρευστότητα τους να μπορούν να αγοράζουν τα ακριβά γερμανικά προϊόντα.

Μέσα στα πλαίσια αυτής της πολιτικής η ΕΚΤ μείωσε τα επιτόκια του ευρώ από το 5% στο 2%, διατηρώντας τα σε αυτά τα επίπεδα κόντρα στις μακροοικονομικές ανάγκες της ευρωζώνης για περισσότερο από δυόμιση χρόνια, μεταξύ του 2003 και 2006. Στα τέλη του 2005, όταν τα αμερικανικά και τα βρετανικά επιτόκια ξεπερνούσαν το 4% και τα αυστραλιανά το 5% τα ευρωπαϊκά εξακολουθούσαν να κυμαίνονται στο ιστορικό χαμηλό τους, 2%.
Το φθηνό χρήμα δημιούργησε φούσκες περιουσιακών στοιχείων στα κράτη του ευρωπαϊκού Νότου που είχαν μόλις υιοθετήσει το ευρώ, προκαλώντας αυξήσεις ρεκόρ στον κλάδο κατοικίας, στην καταναλωτική πίστωση, στις χρηματιστηριακές αγορές και αλλού.

Το 2005 ο διευθυντής οικονομικών της επενδυτικής εταιρίας Nomura σε συζήτηση του με ανώτατο αξιωματούχο της ΕΚΤ παρατήρησε πως ήταν άδικο να εξωθούνται οι χώρες της ΕΕ εν αγνοία τους στη διάσωση της - υπεύθυνης για την κρίση της - Γερμανίας, με το να φουσκώνονται εσκεμμένα οι οικονομίες τους μέσω μίας παρατεταμένης πολιτικής νομισματικής χαλάρωσης απ' την ΕΚΤ ώστε να αγοράζουν γερμανικά προϊόντα. Ο αξιωματούχος της ΕΚΤ του έδωσε, τότε, την εξής απάντηση: «αυτή είναι η έννοια ενός ενιαίου νομίσματος: επειδή η Γερμανία δε μπορεί κατ' εξαίρεση να υιοθετήσει ένα πακέτο τόνωσης η μόνη άλλη επιλογή είναι να σηκώσει όλη την Ένωση μέσω της νομισματικής πολιτικής».

Μιλώντας με αριθμούς, στα δέκα χρόνια προ της εισαγωγής της Ελλάδας στο ευρώ η Γερμανία οι γερμανικές εξαγωγές στην Ελλάδα ανήλθαν στα 35 δις δολάρια και στα δέκα πρώτα χρόνια μετά την υιοθέτηση του ευρώ αυξήθηκαν στα 70 δις δολάρια, καταγράφοντας άνοδο της τάξης του 100%. Στα έτη 1997-1998 (προ ευρώ) οι ελληνικές εισαγωγές γερμανικών προϊόντων είχαν ανέλθει στα 7,7 δις δολάρια. Δέκα χρόνια αργότερα, στα έτη 2007-2008 η Ελλάδα εισήγε γερμανικά προϊόντα ύψους, περίπου, 21,5 δις δολαρίων σε μία αύξηση κοντά στο 300%.

Οι αυξημένες εισαγωγές γερμανικών προϊόντων απ' την πολιτική φουσκώματος του Νότου ίσως να μη δημιουργούσε τόσο μεγάλο πρόβλημα αν η Γερμανία ανταπέδιδε τη χάρη αυξάνοντας τις εισαγωγές της απ' τους εταίρους της. Όμως έκανε το αντίθετο. Ενώ απολάμβανε τα οφέλη της πολιτικής επέκτασης της πίστωσης στην ΕΕ εκείνη προστατεύθηκε ακολουθώντας αντιπληθωριστική πολιτική, ενισχύοντας αντί να αμβλύνει τις αποκλίσεις με τα υπόλοιπα κράτη, βορά και Νότου.

Ενδεικτικά, οι εισαγωγές ελληνικών προϊόντων απ' τη Γερμανία το 1992 ήταν 2,2 δις δολάρια και το 2002, έτος υιοθέτησης του ευρώ ανήλθαν στο 1,7 δις δολάρια καταγράφοντας μείωση αντί για αύξηση. Από το 1997 μέχρι το 2001 το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών της Γερμανίας ήταν ελλειμματικό και αυτό της Ιταλίας, της Ιρλανδίας και της Γαλλίας πλεονασματικό. Από την πρώτη χρονιά υιοθέτησης του ευρώ η διαφορά αυτή άρχισε να μειώνεται και από το 2005 και μετά οι τρεις αυτές χώρες καταγράφουν ελλείμματα και η Γερμανία πλεονάσματα.

Μέσα σε λίγα χρόνια απ΄ την υιοθέτηση του ευρώ το εμπορικό πλεόνασμα της Γερμανίας ξεπέρασε αυτό της Ιαπωνίας και της Κίνας φέρνοντας τη στην πρώτη θέση στον κόσμο σε εξαγωγές χάρη στον ευρωπαϊκό Νότο και τα υπόλοιπα κράτη της ευρωζώνης, αφού σε αυτά στηρίχτηκε το μεγαλύτερο ποσοστό της ανάπτυξης των εξαγωγών της.

Η άποψη ότι οι μεταρρυθμίσεις στις οποίες προέβη η Γερμανία την έκαναν πιο ανταγωνιστική είναι ένας μύθος που δεν υποστηρίζεται απ' τα στοιχεία καθώς το εμπορικό ισοζύγιο με τις ΗΠΑ και την Κίνα από το 2000 μέχρι το 2009 παρέμεινε σταθερό και μόνο αυτό με τα κράτη της Ευρωζώνης άλλαξε υπέρ της Γερμανίας η οποία έφαγε το 'μεσημεριανό' και το 'δείπνο' της Γαλλίας και των PIIGS με τη βοήθεια και τις ευλογίες της ΕΚΤ.

Ακολούθησε η αμερικανική κρίση η οποία εξελίχτηκε σε ένα παγκόσμιο τσουνάμι. Οι χώρες του ευρωπαϊκού Νότου γονάτισαν απ' την αφόρητη πίεση που δέχτηκαν και η Γερμανία αρνήθηκε να αναλάβει τις ευθύνες της και να βοηθήσει γρήγορα και αποτελεσματικά την ευρωζώνη με την υπόλοιπη εξέλιξη να αποτελεί μία γνωστή ιστορία της οποίας μένει να δούμε το τέλος.

Έχει η Γερμανία ειδική ευθύνη;

Οπωσδήποτε...

Γιατί;

Αν η Ευρωπαϊκή Νομισματική Ένωση ήταν ένα πλανητικό σύστημα τότε η Γερμανία θα έπαιζε σε αυτό, υποχρεωτικά, το ρόλο του ήλιου που πρέπει άλλοτε να καίει λιγότερο και άλλοτε περισσότερο προκειμένου να μην κάψει αλλά και να μην παγώσει τους υπόλοιπους πλανήτες.

Όμως επιτρέποντας και ωθώντας την ΕΚΤ να ακολουθήσει την επιτοκιακή πολιτική που είδαμε παραπάνω, η Γερμανία υπερθέρμανε το Νότο στα πρώτα χρόνια του ευρώ και τον πάγωσε στην συνέχεια.

Η Γερμανία ως κυρίαρχος δύναμη στην Ευρωπαϊκή Ένωση θα έπρεπε να κρατήσει τις ισορροπίες ανάμεσα στην εξυπηρέτηση των δικών της και του κοινού ευρωπαϊκού συμφέροντος. Αποδείχτηκε αδύνατο να το πράξει και προτάσσοντας το δικό της συμφέρον έναντι των υπολοίπων προκάλεσε τεράστια προβλήματα δεδομένου του ειδικού της βάρους στην Ευρώπη και κυρίως στην Ευρωζώνη.

Τώρα πια, την ώρα της κρίσης, η ΕΕ περιμένει απ' τη Γερμανία να δει την πραγματικότητα κατάματα και να σταματήσει να συμπεριφέρεται υπεροπτικά ζώντας στην ψεύτικη υπόθεση ότι η οικονομία της είναι καλύτερη επειδή η ίδια προχώρησε σε μεταρρυθμίσεις τις οποίες πρέπει οπωσδήποτε να κάνουν και οι υπόλοιποι πριν να έχουν το δικαίωμα για στήριξη.

Τα πράγματα δεν είναι, ακριβώς, έτσι. Ακόμη και σήμερα η Γερμανία απολαμβάνει ένα σούπερ πακέτο τόνωσης εξαιτίας του εκμηδενισμού του κόστους κρατικού δανεισμού της και της ροής κεφαλαίων στις τράπεζες και τα ομόλογα της απ' το φλεγόμενο Νότο. Ας είμαστε ειλικρινείς: το ευρώ βοήθησε στο μέγιστο βαθμό τη Γερμανία χάρη στον τρόπο που το μεταχειρίστηκε. Τώρα είναι η στιγμή να ανταποδώσει τη χάρη και να βοηθήσει στη μείωση των αποκλίσεων και στην αποκλιμάκωση της κρίσης. Μπορεί κανείς να υποστηρίξει πως είναι δικαίωμα της Γερμανίας να αρνηθεί να το πράξει. Σε τελική ανάλυση τα υπόλοιπα κράτη της ΕΕ θα μπορούσαν να είναι εξ αρχής προσεκτικότερα. Τότε, όμως, η Γερμανία θα πρέπει να είναι έτοιμη να δει αυτή της την απόφαση να αφήσει το Νότο ή ένα τμήμα του να καεί, να γραφτεί με τα πλέον μελανά γράμματα στις σελίδες της παγκόσμιας ιστορίας, δίπλα σε παλαιότερες εξαιρετικά λανθασμένες αποφάσεις της.

Υπάρχει διαφορά μεταξύ της κρίσης στην Ελλάδα και της κρίσης σε Ισπανία και Ιταλία;

Υπάρχουν δύο ειδών παράμετροι που χαρακτηρίζουν μία κρίση: οι εσωτερικές, δηλαδή που έχουν να κάνουν με τον τρόπο που λειτουργεί το ίδιο το κράτος και οι εξωτερικές, δηλαδή αυτές που αφορούν στο ευρύτερο περιβάλλον μέσα στο οποίο το κράτος υφίσταται και απ' τις οποίες επηρεάζεται.

Η κρίση στις οικονομίες των κρατών που αναφέρετε προκλήθηκε εξαιτίας των ίδιων εξωτερικών παραμέτρων και παρόμοιων αλλά όχι ίδιων εσωτερικών. Έτσι είναι δεδομένο πως η παγκόσμια ύφεση, η αμερικανική τραπεζική κρίση, οι υψηλές τιμές πετρελαίου, η υπέρμετρη ανατίμηση του ευρώ έναντι του δολαρίου από το 2002 μέχρι το 2009, η νομισματική πολιτική της ΕΚΤ και η ευρωπαϊκή πολιτική της Γερμανίας, επηρέασαν αρνητικά τόσο την Ελλάδα όσο και την Ισπανία και την Ιταλία.

Επίσης, αν και όχι ακόμη επισήμως αναγνωρισμένο, η ελληνική κρίση είναι σε μεγάλο βαθμό και τραπεζική, όπως συμβαίνει και σε άλλες χώρες της ΕΕ.

Από εκεί και πέρα σε κάθε χώρα ίσχυσαν και ισχύουν ιδιαίτερες συνθήκες οι οποίες κάνουν τις ομοιότητες μεταξύ των κρίσεων που τις πλήττουν μεγαλύτερες ή μικρότερες. Για παράδειγμα στην Ελλάδα η αύξηση του δημόσιου χρέους και η σπατάλη κρατικού χρήματος που έλαβε χώρα κυρίως στη δεκαετία του '80 επί κυβερνήσεων του πατέρα του μέχρι προσφάτως πρωθυπουργού Γ. Παπανδρέου, Α. Παπανδρέου, ίσως να μην έχει έχει συμβεί ποτέ σε άλλη ευρωπαϊκή χώρα. Δεν είναι συμπτωματικό πως μεταξύ 1980-1996 (διάστημα στο οποίο υπήρξαν τρεις κυβερνήσεις του Α. Παπανδρέου), το χρέος της Ελλάδας αυξήθηκε απ' το 28% σε πάνω απ' το 100% του ΑΕΠ, όπου και παρέμεινε, περίπου, μέχρι το 2009.

Έχετε πει/προειδοποιήσει ότι μια υπερβολικά ισχυρή Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα – κάτι που αποτελεί στόχο της Γερμανίας – μπορεί να αποβεί επικίνδυνη για τη δημοκρατία στην Ευρώπη. Σας παρακαλώ, μας το εξηγείτε...

Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) πάσχει από αδιαφάνεια και μυστικοπάθεια. Με έδρα της στη Φρανκφούρτη, μετά από αυστηρή απαίτηση της Γερμανίας, δημιουργημένη στα πρότυπα της Bundesbank και υπό γερμανική επιρροή, η ΕΚΤ καθορίζει τη μοίρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε μεγαλύτερο βαθμό απ' ότι είναι κοινώς κατανοητό και παραδεκτό.

Ο έλεγχος της νομισματικής πολιτικής, που αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα εργαλεία για την οικονομική επιβίωση ενός κράτους, παραχωρείται από τα κράτη μέλη της ΕΕ στην ΕΚΤ με την είσοδο τους στην ευρωζώνη. Αυτό γίνεται με την πίστη και την ελπίδα των κρατών της ΕΕ και τη δέσμευση της ΕΚΤ ότι η άσκηση της νομισματικής πολιτικής θα ασκείται με γνώμονα το κοινό συμφέρον της ευρωζώνης. Τί συμβαίνει, όμως, όταν το συμφέρον του ευρωπαϊκού Βορά ή συγκεκριμένα της Γερμανίας είναι διαφορετικό απ' αυτό του ευρωπαϊκού Νότου;

Κατά τη διάρκεια της έξαρσης της διεθνούς κρίσης στα τέλη του 2008, οι ΗΠΑ είχαν μειώσει τα επιτόκια τους κοντά στο 0%. Την ίδια στιγμή η ΕΚΤ τα διατηρούσε πάνω απ' το 4% και μάλιστα προέβη σε αύξηση τους μεγεθύνοντας την κρίση ρευστότητας στην ευρωζώνη. Το κόστος του χρήματος στην ΕΕ έγινε πολλαπλάσιο αυτού στις ΗΠΑ και στον υπόλοιπο αναπτυγμένο κόσμο με αποτέλεσμα να γίνει πανάκριβη και εξαιρετικά δύσκολη η χρηματοδότηση νοικοκυριών και επιχειρήσεων. Η πολιτική της ΕΚΤ στα τέλη του 2008 προκάλεσε την άνοδο του ευρώ στο 1,60 έναντι του δολαρίου κάνοντας το ενιαίο νόμισμα το ακριβότερο στον κόσμο, σκοτώνοντας με αυτόν τον τρόπο τις ευρωπαϊκές οικονομίες οι οποίες πέρα απ' τα υψηλότερα επιτόκια στη Δύση είχαν να αντιμετωπίσουν και το πανάκριβο ευρώ.

Αργότερα, κατά τη διάρκεια της ευρωπαϊκής κρίσης η ΕΚΤ προχώρησε σε μία νέα ανεξήγητη και για πολλούς καταστροφική κίνηση, αυξάνοντας τα επιτόκια του ευρώ την ώρα που ολόκληρος ολόκληρος ο κόσμος προσδοκούσε μία μείωση.

Ποια μέλη, λοιπόν, του Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΚΤ και με ποια λογική πρότειναν τις παραπάνω πολιτικές; Ποια μέλη της είχαν αντίθετες απόψεις, ενστάσεις, διαφορετικές προτάσεις και ποιες ήταν αυτές; Το πιθανότερο είναι πως δε θα μάθουμε ποτέ καθώς τα αρχεία των προτάσεων και των συζητήσεων των μελών του Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΚΤ είναι μυστικά.


Το θέμα της μυστικότητας με την οποία δρα η ΕΚΤ ήταν εξ αρχής μείζον αλλά έχει μετατραπεί σε καθοριστικής σημασίας στα χρόνια της ευρωπαϊκής κρίσης. Η ΕΚΤ αύξησε τον ισολογισμό της κατά 1,8 τρις ευρώ τα τελευταία τέσσερα έτη αλλά δεν έχει ενημερώσει την ΕΕ σχετικά με τα προϊόντα που αγόρασε, σε ποιες τιμές και με ποιους όρους τα απέκτησε και το κυριότερο από ποιον τα αγόρασε. Κανείς δε γνωρίζει πώς αξιολογεί τις τιμές των προϊόντων που αγοράζει η ΕΚΤ, πώς επιβάλλει τα κουρέματα και αν αυτά είναι ίδια σε αντίστοιχες περιπτώσεις. Κανείς δεν ξέρει γιατί η ΕΚΤ αγόρασε το συγκεκριμένο ύψος κρατικών ομολόγων διάφορων κρατών και όχι λιγότερο ή περισσότερο, γιατί αποφάσισε να παράσχει στις ευρωπαϊκές τράπεζες δάνεια ύψους ενός τρις ευρώ στα τέλη του 2011 και όχι νωρίτερα, στην αρχή της κρίσης. Η ΕΚΤ δεν δικαιολογείται, δεν απολογείται και δεν κρίνεται. Μόνο αποφασίζει μυστικά και εκτελεί.

Όμως, πώς είναι δυνατό να υπάρξει δημοκρατία μέσα απ' τη μυστικότητα; Πώς μπορεί να παραχωρείται ολοένα και περισσότερη εθνική κυριαρχία και δύναμη σε ένα τραπεζικό ίδρυμα το οποίο αποφασίζει για τη ζωή εκατοντάδων εκατομμυρίων ανθρώπων χωρίς να δίνει αναφορά σε κανέναν παρά μόνο, ίσως, στην Bundesbank και τη Γερμανία;

Μετά την τελευταία ευρωπαϊκή σύνοδο η ΕΚΤ αναμένεται να λάβει ακόμη μεγαλύτερες εξουσίες. Ο ρόλος του επόπτη του ευρωπαϊκού τραπεζικού συστήματος είναι μία απ' αυτές. Όμως ποιος θα εποπτεύσει τον επόπτη; Ποιος θα ελέγξει τις αποφάσεις του, έστω και ετεροχρονισμένα;

Για ποιο λόγο, όμως, η υπό σχεδιασμό ευρωπαϊκή τραπεζική ενοποίηση θα πρέπει να περνά μέσα απ' την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα; Γιατί όχι από ένα τραπεζικό Eurogroup με διαφανείς διαδικασίες του οποίου οι αποφάσεις θα λαμβάνονται δημοκρατικά και τα αρχεία θα δημοσιεύονται προς κρίση και κριτική;

Μία μη δημοκρατική και με υπερεξουσίες ΕΚΤ οδηγεί σε απόκλιση στη δημοκρατία και τελικά προκαλεί μία κρίση δημοκρατίας εντός της ευρωζώνης. Αυτό συνέβη χωρίς να γίνει αντιληπτό στη διάρκεια της προηγούμενης δεκαετίας όταν το συμφέρον της Γερμανίας τοποθετήθηκε απ' την ΕΚΤ πάνω απ' αυτό του ευρωπαϊκού Νότου κατά τη διάρκεια της άσκησης της νομισματικής πολιτικής. Σήμερα, πλέον, η απόκλιση στη δημοκρατία γίνεται πολύ πιο άκομψα, ωμά και φανερά απ' ότι στα προηγούμενα χρόνια με τη Γερμανία να μη διστάζει να δείχνει ξεκάθαρα την ΕΚΤ ως το ίδρυμα στο οποίο θα πρέπει να υποταχθεί η ευρωζώνη.

Η Γερμανία, όμως, πρέπει να προσέξει πολύ τί εύχεται αλλά και τί επιδιώκει. Δημιουργώντας μία μη δημοκρατική Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και παρέχοντας της υπερεξουσίες χωρίς καμία υποχρέωση να λογοδοτεί για το πώς τις ασκεί, βάλλει την αξιοπιστία της και αυξάνει την ανησυχία των αγορών για τον τρόπο λειτουργίας της αλλά και για οτιδήποτε την αφορά. Το άγνωστο δε μπορεί να μετρηθεί, να υπολογιστεί και να αντισταθμιστεί και οι αγορές, σε αντίθεση με τους ανθρώπους, μπορούν να χάσουν την πίστη τους πολύ εύκολα. Μία τέτοια απώλεια εμπιστοσύνης στην ΕΚΤ θα αποτυπωθεί άμεσα σε ολόκληρη την ευρωζώνη απ΄ το Νότο ως το Βορά και θα επηρεάσει καταλυτικά την εμπιστοσύνη στο ενιαίο νόμισμα. Οι χρηματοοικονομικές, οικονομικές και νομισματικές συνέπειες θα μπορούσαν να είναι τεράστιες.

Το κυριότερο όλων, όμως, ο δρόμος στον οποίο έχει μπει η ΕΚΤ προκαλεί τεράστιες αποκλίσεις εντός της ΕΕ υπονομεύοντας το μέλλον των κρατών μελών της και της ίδιας της Ένωσης και δημιουργώντας μία εκκολαπτόμενη κρίση δημοκρατίας. Η ΕΚΤ δεν πρέπει να γίνει το οικονομικό Βατικανό της ευρωζώνης, ένα κράτος εν κράτει, απ' το οποίο θα εξαρτάται όλο και περισσότερο το μέλλον της Ένωσης. Θα είναι ιστορικό λάθος αν ο δρόμος που προτείνει η Γερμανία για την έξοδο απ' την κρίση περνά όχι μόνο μέσα απ' τη δημοσιονομική λιτότητα αλλά και απ' τη λιτότητα στη δημοκρατία.

Μπορεί ακόμη η Ελλάδα να αποτρέψει τη χρεοκοπία; Αν ναι, υπό ποιες συνθήκες;

Προκειμένου να αποφευχθεί η πτώχευση και γενικότερα να αντιμετωπιστεί ουσιαστικά η κρίση τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Ευρώπη, πρέπει να προηγηθεί η αναγνώριση και η αποκατάσταση της αλήθειας για τους λόγους που αυτή ξέσπασε και συνεχίζει να βαθαίνει. Ένας σοφός μαθηματικός έλεγε πως η βασικότερη προϋπόθεση για να λύσει κανείς ένα πρόβλημα είναι να το κατανοήσει και μέχρι αυτό να συμβεί το πρόβλημα θα παραμένει άλυτο.

Μελετώντας την ιστορία της ευρωζώνης μέσα από μέχρι προσφάτως απόρρητα κρατικά έγγραφα αρκετών κρατών (ΗΠΑ, Γερμανίας, Ρωσίας, Βρετανίας κλπ) διαπιστώνουμε πως το οικοδόμημα του ευρώ ήταν εξ αρχής ένα μείγμα εξυπηρέτησης οικονομικοπολιτικών συμφερόντων, με αυτά της Γερμανίας και της Γαλλίας να βρίσκονται σε κυρίαρχη θέση (ένα βιβλίο μου για την κρυφή ιστορία της ΕΕ βασισμένο και σε αυτά τα έγγραφα είναι ήδη υπό έκδοση). Πριν μιλήσουμε για τις ευθύνες μικρών κρατών για τα όσα βιώνει η ΕΕ πρέπει πρώτα να κατανοήσουμε αυτές των μεγαλύτερων.

Μελετώντας απ' την άλλη πλευρά τα τεκταινόμενα κατά τη διάρκεια της πρώτης δεκαετίας του νέου αιώνα διαπιστώνουμε πως της ευρωπαϊκής κρίσης προηγήθηκαν άλλες «ξενόφερτες κρίσεις» για τις οποίες οι ευθύνες των ΗΠΑ και της Βρετανίας ήταν πρωταρχικές, όπως σωστά επεσήμανε στο παρελθόν η Καγκελάριος Μέρκελ. Η Ευρώπη πληρώνει το τίμημα αυτής της κρίσης πολύ ακριβά και θα έπρεπε να ενωθεί περισσότερο και να αποκτήσει μεγαλύτερη αλληλεγγύη για να αντιμετωπίσει τις συνέπειες της και όχι να διαιρεθεί και να μπει σε μία φάση ενός οικονομικού και πολιτικού «εμφύλιου πολέμου» με τον κίνδυνο να αποδυναμωθεί και τελικά να διαλυθεί εξαιτίας της. Αν οι Γερμανοί πραγματικά πιστεύουν πως η Ελλάδα (ή η Ιρλανδία, η Πορτογαλία, η Ισπανία, η Ιταλία κλπ) είναι το πρόβλημα κάνουν ένα τραγικό λάθος. Ας το θυμούνται αυτό όταν γεμίζουν το ρεζερβουάρ του αυτοκινήτου τους και θερμαίνουν το σπίτι τους με κόστος πέντε φορές μεγαλύτερο απ' ότι θα συνέβαινε αν οι ΗΠΑ δεν ήθελαν να 'απελευθερώσουν' το Ιράκ.

Η κρίση έχει παγκόσμιες και πανευρωπαϊκές διαστάσεις και η όποια λύση θα πρέπει να αναζητηθεί μέσα από μία συλλογική και ειλικρινή ευρωπαϊκή προσπάθεια με χαρακτήρα αλληλεγγύης και όχι τιμωρητικό δηλαδή μέσα σε ένα πνεύμα διαφορετικό απ' αυτό που έχει επιδείξει μέχρι στιγμής η κυβέρνηση Μέρκελ Όσον αφορά ειδικότερα στην Ελλάδα, πρέπει να συμβούν τα ακόλουθα:

1) Να αναγνωριστεί επισήμως πως η Ελλάδα βρίσκεται αντιμέτωπη με μία πύρινη λαίλαπα της οποίας πολλές απ' τις μεγαλύτερες εστίες προήλθαν απ' το εξωτερικό της περιβάλλον. Αν η Καγκελάριος Μέρκελ θεωρεί, όπως έχει υποστηρίξει, ότι η παραποίηση των ελληνικών στατιστικών στοιχείων προκάλεσε πράγματι συστατικό στοιχείο της κρίσης, τότε πρέπει να συνδράμει ώστε να τιμωρηθούν, συγκεκριμένα, οι υπεύθυνοι γι' αυτό και όχι να τιμωρεί και να διασύρει έναν ολόκληρο λαό ο οποίος δεν είχε καμία απολύτως σχέση με αυτό το σκάνδαλο.

2) Να αναγνωριστούν επισήμως οι πρωτοφανείς θυσίες, οι επιτυχίες αλλά και οι βλάβες που έχει υποστεί η Ελλάδα τα τελευταία δυόμισι χρόνια στην προσπάθεια υλοποίησης των μέτρων που της επιβλήθηκαν. Το δημοσιονομικό έλλειμμα μειώθηκε σε βαθμό ρεκόρ, οι μισθοί και οι συντάξεις υπέστησαν τις μεγαλύτερες μειώσεις που έγιναν ποτέ σε αναπτυγμένη χώρα, οι φόροι αυξήθηκαν σε επίπεδα ρεκόρ αλλά και τα εργασιακά δικαιώματα δεκαετιών καταργήθηκαν βάναυσα εν μία νυκτί, το επίπεδο ζωής και η αγοραστική δύναμη των πολιτών συρρικνώθηκε περισσότερο από 50%, ο αριθμός των φτωχών και των ανέργων εκτινάχθηκε στα ύψη, οι ευπαθείς και κατώτερες κοινωνικές ομάδες συνετρίβησαν κλπ. Όσο διαδίδεται και αναπαράγεται το, ιστορικών διαστάσεων, πλέον, ψέμα πως στην Ελλάδα δεν έχει συμβεί τίποτε απ' την αρχή της κρίσης και ότι οι «πλούσιοι» Έλληνες πρέπει να συνεχίζουν να τιμωρούνται και τελικά να εξοντώνονται, τόσο η στήριξη στην Ελλάδα θα γίνεται δυσκολότερη και η κρίση θα παρατείνεται.

3) Να αναγνωριστεί επισήμως πως η ελληνική κρίση είναι σε μεγάλο βαθμό τραπεζική και γι' αυτό το λόγο η υπερβολική βοήθεια που παρέχεται στις τράπεζες πρέπει είτε να σταματήσει και αυτές να αφεθούν να αναλάβουν τις ευθύνες τους χωρίς να βαραίνουν άλλο το κράτος είτε η βοήθεια να παρασχεθεί με ευρωπαϊκά κεφάλαια ανεξάρτητα απ' τον κρατικό δανεισμό και χωρίς εγγυήσεις του ελληνικού δημοσίου.

Μέχρι στιγμής οι ελληνικές τράπεζες έχουν λάβει περί τα 190 δις ευρώ σε κρατικές εγγυήσεις και δάνεια και ακόμη και αν αφαιρέσουμε τις απώλειες τους απ' τη συμμετοχή τους στο PSI, η κρατική ενίσχυση προς αυτές αγγίζει το 90% του ελληνικού ΑΕΠ. Είναι σαν η Γερμανία να παρείχε πακέτο στήριξης στις τράπεζες της ύψους μεγαλύτερου των 2 τρις ευρώ. Πιστεύετε πως σε μία τέτοια περίπτωση η γερμανική οικονομία δε θα αντιμετώπιζε ύφεση; Το ύψος συνολικής κρατικής ενίσχυσης στις ελληνικές τράπεζες ως ποσοστό του ΑΕΠ ίσως είναι το μεγαλύτερο που έχει δοθεί ποτέ διεθνώς και η ελληνική κρίση εξακολουθεί να μην αναγνωρίζεται ως τραπεζική. Αυτό πρέπει να αλλάξει άμεσα. Είναι άδικο να κατηγορούνται και να τιμωρούνται οι πολίτες όσο σώζονται οι τράπεζες με τα δικά τους χρήματα και τις δικές τους θυσίες.

3) Μελέτες από δεκάδες πανεπιστήμια, οικονομολόγους (πολλοί απ' τους οποίους είναι Γερμανοί), οικονομικά ιδρύματα και πρόσφατα ακόμη και από το ΔΝΤ δείχνουν πως η συνταγή της εξαντλητικής λιτότητας, χωρίς, μάλιστα τη δυνατότητα υποτίμησης, που ακολουθείται στην Ελλάδα είναι καταστροφική. Η ίδια η παταγώδης αποτυχία όλων των προβλέψεων της ΕΕ και του ΔΝΤ σχετικά με το ελληνικό πρόγραμμα και τις συνέπειες του είναι η μεγαλύτερη απόδειξη γι' αυτό. Η στατιστική, τα οικονομικά, οι αριθμοί και η λογική έδειχναν απ' την πρώτη στιγμή που εκπονήθηκε το πρόγραμμα πως αυτό θα αποτύγχανε όχι εξαιτίας της αδυναμίας της Ελλάδας να το εφαρμόσει αλλά γιατί ήταν ανυπόφορα σκληρό και στραμμένο προς τη λάθος κατεύθυνση.

Παρόλα αυτά, η γερμανική πολιτική ηγεσία αρνείται να παραδεχτεί την πραγματικότητα με την Καγκελάριο Μέρκελ να κάνει ό,τι χειρότερο στην ιστορική αυτή στιγμή, δηλαδή να δρα με βάση τις δημοσκοπήσεις για τη δημοτικότητα της και όχι με βάση τις ανάγκες της Ευρωζώνης και των μελών της. Χωρίς αναγνώριση, έστω και άτυπα, της λανθασμένης πολιτικής που ακολουθείται στην Ελλάδα η κρίση δε θα αρθεί.

4) Ένα παράδειγμα που έχω διαβάσει και νομίζω ταιριάζει στην περίπτωση της Ελλάδας είναι πως η χώρα πάσχει ταυτόχρονα από πνευμονία και διαβήτη και η θεραπεία για τις δύο αυτές ασθένειες είναι εντελώς διαφορετική. Η πνευμονία απαιτεί ξεκούραση, βιταμίνες και σωστή σίτιση. Ο διαβήτης απαιτεί δίαιτα και άσκηση. Αν συνεχιστεί η προσπάθεια θεραπείας του διαβήτη πριν θεραπευθεί η πνευμονία, η Ελλάδα θα πεθάνει απ' τη δεύτερη πριν προλάβει να θεραπευθεί απ' την πρώτη.

Η πολιτική της «αναπτυξιακής λιτότητας» είναι αυτή που πρέπει να αντικαταστήσει την πολιτική της «εξαντλητικής λιτότητας» και μάλιστα αυτό πρέπει να γίνει άμεσα αν είναι να αποφευχθεί η κατάρρευση και η καταστροφική πτώχευση της χώρας.

Ζ) Η Ελλάδα βρίσκεται σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης. Γι' αυτό και πρέπει να τεθούν 'ανθρωπιστικά φρένα' και 'κόκκινες γραμμές' όπου η υλοποίηση των όποιων μέτρων έχουν αποφασιστεί θα παγώνει τουλάχιστον για συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες. Οι περικοπές των δαπανών για την υγεία που λαμβάνουν χώρα στην Ελλάδα είναι οι μεγαλύτερες ως ποσοστό του ΑΕΠ διεθνώς. Ο κόσμος χάνει την πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας και στα φάρμακα και ασθένειες που είχαν εξαφανιστεί για εκατονταετίες κάνουν την εμφάνιση τους. Σε λίγο η κατάσταση θα μοιάζει με θρίλερ επιστημονικής φαντασίας. Ποιο θα είναι το επόμενο βήμα; Να τεθεί η χώρα σε πανευρωπαϊκή καραντίνα ώστε να μη μολυνθούν οι υπόλοιποι Ευρωπαίοι; Είναι δυνατόν οι Γερμανοί ιθύνοντες να αισθάνονται ικανοποιημένοι όταν ένας λαός βουλιάζει σε ανθρωπιστική κρίση;

5) Η Ελλάδα είχε εξ αρχής το νομικό δικαίωμα και τη δυνατότητα να προχωρήσει σε επιμήκυνση του χρέους της κατά 20-30 χρόνια και να έχει όλο το χρονικό περιθώριο για να αντιμετωπίσει τα προβλήματα της. Δεν το έπραξε εξαιτίας της απόφασης της τότε ελληνικής κυβέρνησης να εμπιστευτεί περισσότερο το ΔΝΤ και την ΕΕ απ' ότι την κοινή λογική και να υποχωρήσει υπό την πίεση της γερμανικής κυβέρνησης σε ένα παιχνίδι μεταφοράς των τραπεζικών απωλειών στα κράτη.

Εφόσον η Ελλάδα θυσίασε αυτό το μοναδικό νομικό πλεονέκτημα ικανοποιώντας το αίτημα της γερμανικής κυβέρνησης, το μόνο λογικό είναι να λάβει ως αντάλλαγμα αρκετό χρόνο ώστε να μπορέσει να υλοποιήσει ένα πρόγραμμα λιτότητας χωρίς να πεθάνει κατά τη διάρκεια της προσπάθειας.

Δεν είναι δυνατό το οποιοδήποτε πρόγραμμα 'δημοσιονομικής εξυγίανσης' να μη μπορεί να προσαρμοστεί χρονικά έτσι ώστε στο μεσοδιάστημα να μην υπάρξει η απόλυτη οικονομική και ανθρωπιστική καταστροφή και να μην προκληθεί ένα οικονομικό και κοινωνικό ολοκαύτωμα.

Κλείνοντας, είναι απαραίτητο, επιτέλους, οι Ευρωπαίοι πολιτικοί ηγέτες να πουν όλη την αλήθεια στους Ευρωπαίους πολίτες για τα όσα βιώνουν και όσα αναμένεται να αντιμετωπίσουν στο κοντινό μέλλον. Είναι απαραίτητο να γίνει μία πανευρωπαϊκή επανεκκίνηση πάνω σε ειλικρινείς βάσεις. Θα είναι τραγικό λάθος αν επιτρέψουμε το μακάβριο «όνειρο» κάποιων για διάλυση της Ευρωζώνης να γίνει πραγματικότητα.

«O κ. Draghi μίλησε». Σε ποια γλώσσα Γιάννη;

Κύριε Βαρουφάκη,

Ομολογώ πως δεν έχω υπόψη μου άλλη περίπτωση οικονομολόγου που τα άρθρα του να αναπαράγονται από πολλά site αλλά το σπουδαιότερο να έχουν αναγνωσιμότητα στο αποκαλούμενο «πλατύ κοινό» (συνήθως διαβάζονται από τους «ειδικούς»). Αυτό βέβαια, αγαπητέ Γιάννη, αποδεικνύει με έμμεσο έστω τρόπο πως οι Έλληνες αγωνιούν αλλά και διψούν για κάτι άλλο εκτός των τετριμμένων (και κατά βάση ηλίθιων), «αναλύσεων» του τύπου: «κακά τα μέτρα αλλά αναγκαία» (πχ. του οικονομολόγου πρωθυπουργού μας στη ΔΕΘ).

Φίλτατε Γιάννη, σχετικά με τα δύο τελευταία συνεχόμενα άρθρα σου «Αναμένοντας τον κ. Draghi» (5/9) και «Ο κ. Draghi μίλησε» (7/9), να μου επιτρέψεις να ανακατέψω λίγο την «τράπουλα». Παραθέτω κάποια δεδομένα μιας και δεν είναι όλοι «Βαρουφάκηδες».

Α. Ο μεγαλύτερος ιδιοκτήτης κεφαλαίων είναι η Γερμανία (άλλωστε μαζί με Ολλανδία και Λουξεμβούργο είναι οι μόνες πλεονασματικές χώρες). Τα κεφάλαια που έχουν δανείσει οι Γερμανοί (Δημόσιο, Τράπεζες και επιχειρήσεις) στον «κακό» νότο είναι τα παρακάτω (τα ποσά είναι σε δις € και τα έχω στρογγυλέψει).

	Δημόσιο	Τράπεζες	Επιχειρήσεις	Σύνολο
Ισπανία	21	63	64	148
Ιταλία	40	48	46	134
Πορτογαλία	6	13	10	29
Ελλάδα	18	3	8	29

Τα 4 «γουρουνάκια» λοιπόν χρωστούν 340 δις €. Η υπόλοιπη Ευρώπη χρωστά άλλα 1080 δις €. Συνολικά δηλαδή η Ευρώπη χρωστά 1420 δις € (1,42 τρις €). Αν μάλιστα προσθέσει κανείς και τα κεφάλαια επενδυτικών και κερδοσκοπικών funds που είναι τοποθετημένα σε ομόλογα χωρών της Ευρώπης και είναι γερμανικά, τότε το παραπάνω ποσό αυξάνει ακόμα περισσότερο.

[Παρενθετικά σημειώνω πως τα δανεικά χρήματα είναι εικονικό χρήμα ή μιας και ζούμε στην εποχή των computers ηλεκτρονικό χρήμα. Γι’ αυτό άλλωστε ο μεγάλος έρωτας των τραπεζών είναι το Fiat money (Fiat στα λατινικά σημαίνει δημιουργώ). Ενδεικτικά η Deutsche Bank με ίδια κεφάλαια 36 δις € έχει σύνολο ισολογισμού 1500 δις € (1,5 τρις € !!). Δηλαδή έχει πολλαπλασιαστή 42 (περίπου). Βεβαία και οι απλοί πολίτες όταν δανείζονται ή κόβουν επιταγές ή χρησιμοποιούν κάρτες, δημιουργούν εικονικό χρήμα. Όμως υπάρχουν δύο τεράστιες διαφορές. Η ποσοτική διαφορά είναι ότι κανείς δεν μπορεί να δανειστεί 42 φορές τα δικά του χρήματα (Πχ. με 100.000 € να δανειστεί 4.200.000 €). Το σημαντικότερο όμως είναι η τεράστια ποιοτική διαφορά. Αν ο απλός πολίτης κάνει λάθος εκτιμήσεις ή υπολογισμούς ή κάτι στραβώσει (πχ. κρίση), θα χάσει το σπίτι του ή την επιχείρησή του (και αν έχει κι επιταγές πιθανόν να καταλήξει στη φυλακή). Επιπλέον θα συνεχίσει να χρωστά τα δανεικά μέχρι δευτέρας παρουσίας κι αυτός κι οι κληρονόμοι του [1]. Στις τράπεζες δεν τρέχει τίποτα. Έρχεται το κρατικό ιππικό και καθαρίζει (εννοείται με χρήματα των απλών πολιτών)].

Β. Στο σύστημα Target II της ευρωζώνης η εικόνα δανειστών και οφειλετών είναι: (Αύγουστος του 2012, τα ποσά σε δις €).

ΔΑΝΕΙΣΤΕΣ			ΟΦΕΙΛΕΤΕΣ
Γερμανία	727		Ισπανία	423
Ολλανδία	124		Ιταλία	28
Λουξεμβούργο	123		Ελλάδα	105
Φιλανδία	59		Ιρλανδία	103
			Πορτογαλία	74
			Βέλγιο	41
			Αυστρία	38
			….
			κλπ

Παρατηρήσεις

(β1) Επειδή κάποιοι, δικαίως, εκπλήσσονται με τα +123 δις ευρώ του Λουξεμβούργου, σημειώνω πως τα ποσά του Λουξεμβούργου ουσιαστικά είναι κι αυτά γερμανικά. (Το Λουξεμβούργου είναι ο φορολογικός παράδεισος των Γερμανών). Θυμίζω πως πρόεδρός του είναι ο Jean Claude Juncker (και από το 2004 είναι ο ημιμόνιμος Πρόεδρος της ομάδας των Υπουργών Οικονομικών της ευρωζώνης).
(β2) Από τον πίνακα αυτό προκύπτει πως η ΕΚΤ (με κατατιθέμενα κεφάλαια 10,76 δις και ισολογισμό 3 τρις) χρωστά στη Γερμανία 727 δις (και συνολικά 1034 δις). Ποσά βέβαια που τα χρωστούν στην ΕΚΤ, οι κεντρικές τράπεζες των άλλων χωρών.

Βαράτε με κι ας κλαίω

Έρχομαι στις αποφάσεις που υποτίθεται ΔΕΝ ήθελαν οι Γερμανοί μέχρι χθες. Αρχικά θυμίζω πως το μεσημέρι ο Draghi ανακοίνωσε την απόφαση της ΕΚΤ και το βράδυ (της ίδιας μέρας) βραβεύτηκε από τον Σόϊμπλε που στην βράβευση είπε: «‘Όταν έχουμε τέτοιους ανθρώπους στην Ευρώπη, οι οποίοι αναλαμβάνουν τις ευθύνες τους με τέτοιο παραδειγματικό τρόπο, τότε δεν φοβάμαι για τη σταθερότητα του Ευρώ» (Die Welt). Πάμε παρακάτω.

Ο κ. Draghi αποφάσισε την χωρίς όριο (η ακριβής φράση του ήταν: No quantitative limits) αγορά ομολόγων των χωρών του νότου. Όμως αυτά τα ομόλογα (ουσιαστικά Ισπανίας, Ιταλίας και ίσως αύριο και Γαλλίας) θα είναι περιουσιακά στοιχεία της ΕΚΤ. Δηλαδή ουσιαστικά της Γερμανίας (βεβαίως έμμεσα). Τι σημαίνει αυτό; Πολύ απλά η Γερμανία θα έχει δικαιώματα στις χώρες που χρωστούν. Άμεσα στην ΕΚΤ και μέσω αυτής, έμμεσα, στις χώρες που χρωστούν. Εννοείται πως ανάλογα δικαιώματα έχουν στις χώρες της ευρωζώνης οι τράπεζες, οι ασφαλιστικές εταιρείες και επιχειρήσεις της Γερμανίας (βλέπε πίνακα στο Α).

Ποια ήταν μέχρι χτες η πολιτική και δημοσιονομική γραμμή των Γερμανών άρα και της ευρωζώνης; Οι (περιβόητες) αγορές θα υποχρεώνουν τις κακές χώρες και τις κυβερνήσεις τους να κάνουν δημοσιονομική εξυγίανση παίρνοντας τα κατάλληλα προς τούτο μέτρα. Πώς θα το κάνουν αυτό οι αγορές; Πολύ απλά με την πίεση που θαασκούν στα spreads των κρατικών ομολόγων. Κοντολογίς, οι αγορές θα συνετίζουν τις κυβερνήσεις. Ο Draghi όμως μίλησε, όπως λέει και ο Βαρουφάκης, και πλέον η ΕΚΤ θα συνετίζει τις αγορές με οποιοδήποτε κόστος και έτσι θα προστατεύει τα κράτη και τις κυβερνήσεις. (Το άλλο με τον Τοτό ήδη το ξέρετε). Έθεσε βέβαια και κάποιους όρους.

Η αγορά των ομολόγων από την ΕΚΤ θα γίνεται (από τη δευτερογενή αγορά) μόνο αν η χώρα υπάγεται στο μηχανισμό EFSF (πρόεδρος ο γερμανός T. Wieser και διευθύνων σύμβουλος ο γερμανός K. Regling) ή το διάδοχο μηχανισμό ESM (γερμανική διοίκηση και εδώ) και εφαρμόζει τις προβλεπόμενες μεταρρυθμίσεις. Θα μπαίνουν δηλαδή σε ειδικό πρόγραμμα αποτοξίνωσης (πχ για την Ελλάδα να σταματήσουν οι Έλληνες να πίνουν ούζα). Δηλαδή οι κυβερνήσεις θα δεσμεύονται με ένα MoU (μνημόνιο) και αν σταματούν τις μεταρρυθμίσεις τότε και η ΕΚΤ θα σταματά τις αγορές ομολόγων οπότε οι αγορές θα αναλαμβάνουν δράση και θα τιμωρούν. Έτσι αν αύριο γίνουν (και φυσικά θα γίνουν) εκλογές σε κάποια χώρα, πχ Ελλάδα, Ιταλία, Ισπανία ή Πορτογαλία και η νέα κυβέρνηση αρνηθεί να σφάξει (ή μάλλον να συνεχίζει να σφάζει) το λαό της, τότε η ΕΚΤ θα την αφήσει βορά στις αγορές. Αν τώρα αυτό δεν είναι εκβιασμός τότε τι είναι και τι νόημα έχουν οι εκλογές; Πρακτικά Ισπανοί και Ιταλοί (και όποιοι άλλοι αύριο) θα πρέπει να δεχθούν εποπτεία των εθνικών τους προϋπολογισμών (στα πρότυπα ΔΝΤ και Ελλάδας). Ποιος θα ασκεί την εποπτεία και θα χαράζει πολιτικές δίνοντας τις κατευθυντήριες γραμμές; Μα φυσικά οι Βρυξέλλες και η Φρανκφούρτη. Δηλαδή με απλά ελληνικά οι Γερμανοί. Αν πάλι αυτό δεν είναι ταπείνωση και απροκάλυπτη απώλεια εθνικής κυριαρχίας τότε τι είναι;

Σημειώνω ακόμα το εξής κουφό. Στο ESM που θα έχει κεφάλαια 700 δις συμμετέχουν η Ιταλία (με 18%) και η Ισπανία (με 12%). Δηλαδή η Ιταλία θα βάλει 126 δις (το 18% των 700 δις) και η Ισπανία 64 δις (το 12% των 700 δις). Που θα βρουν (οι χρεωμένοι) Ιταλοί και Ισπανοί αυτά τα τεράστια ποσά για να συμμετάσχουν, ένας «θεός» το ξέρει. Αν τελικά δεν συμμετάσχουν (που μάλλον είναι το πιθανότερο) ή συμμετάσχουν με δανεικά, το ESM θα είναι κυριολεκτικά γερμανικό.

Τα ομόλογα που θα αγοράζει η ΕΚΤ θα έχουν διάρκεια ανάλογη με αυτή που «τρέχει» παράλληλα προς τις τράπεζες με τα LTROs. Δηλαδή μέχρι τρία χρόνια. Θεωρητικά το διάστημα αυτό είναι αρκετό για να επιβληθούν οι απαιτούμενες μεταρρυθμίσεις. Ποιες μεταρρυθμίσεις; Μα αυτές που γίνονται και στη χώρα μας (για το καλό μας). Διάλυση κοινωνικού κράτους και εργασιακών σχέσεων, πετσόκομμα μισθών και συντάξεων, ξεπούλημα κρατικής και ιδιωτικής περιουσίας κλπ. Η διάρκεια των 1 – 3 ετών έχει όμως μια πολύ σημαντική παράμετρο. Περιορίζει το χρόνο αποπληρωμής της Γερμανίας στα τρία χρόνια.

Η ΕΚΤ παραιτείται, για τις αγορές του νέου προγράμματος, από το δικαίωμα «πρώτης διασφάλισης» (σε σχέση με ιδιώτες κατόχους κρατικών ομολόγων). Δηλαδή σε περίπτωση «κουρέματος» (haircut) χρέους ή αδυναμίας αποπληρωμής (πτώχευση) η ΕΚΤ στο μέλλον θα δέχεται και ζημιές των ομολόγων που θα αγοράζει. Αν τώρα σας πω ότι και αυτό είναι κουστουμάκι κομμένο και ραμμένο για τη Γερμανία θα εκπλαγείτε; Αν πράγματι στο μέλλον κάποια ομόλογα κουρευτούν ή υπάρξει αδυναμία αποπληρωμής τους ποιος θα έχει ζημιά; Θα μου πείτε η ΕΚΤ. Σωστό. Άρα όλες οι χώρες της ευρωζώνης μαζί και η Γερμανία συμπληρώνω εγώ. Η ζημιά όμως για τη Γερμανία θα είναι μόνο κατά το ποσοστό συμμετοχής της στη ΕΚΤ που είναι 18,94% και όχι 100% αν χρεοκοπούσε μια χώρα οφειλέτης της. Δηλαδή με την απόφαση Draghi η Γερμανία, ακόμα και στη χειρότερη των περιπτώσεων, έχει εξασφαλίσει το 81,06% των χρημάτων της περιορίζοντας τη ζημιά της στο 18,94%. Ουσιαστικά κάνει διάχυση (διασπορά) κινδύνου.

Επιγραμματικά

Η Γερμανία, δηλαδή ο κύριος δανειστής της Ευρωζώνης (βλέπε πίνακες), εξασφαλίζει τα χρήματά της από την ΕΚΤ η οποία ΕΚΤ είναι οικονομικά εξαρτημένη απ’ αυτήν (τη Γερμανία). Εξασφαλίζει εποπτεία και κυριαρχικά δικαιώματα στους οφειλέτες της ΕΚΤ. Αύριο θα ανταλλάσσει τις απαιτήσεις της με περιουσιακά στοιχεία των κρατών οφειλετών της και θα επεμβαίνει κυριαρχικά στα κράτη αυτά για την είσπραξη τους. Αν όλα αυτά σας θυμίζουν προτεκτοράτα, δεν έχετε άδικο. Κοντολογίς η Γερμανία εφαρμόζει κατά γράμμα μια παλιά ρήση (και διαχρονική αλήθεια) του M.A. Rothschild: «Άφησε με ελεύθερο να εκδίδω και να ελέγχω τα χρήματα ενός έθνους και δεν με ενδιαφέρει ποιος ψηφίζει τους νόμους του».

Το συμπέρασμα του Βαρουφάκη είναι πως: «ο Πρόεδρος της ΕΚΤ μόλις εισήλθε σε ένα αδιέξοδο … Η Κρίση τον ανάγκασε σε αγορές ομολόγων επειδή η Περιφέρεια «αυτονομήθηκε» λόγω της ασύμμετρης ύφεσης που την πλήττει και η οποία ανεβάζει τα επιτόκια δανεισμού των επιχειρήσεων στην Περιφέρεια την ώρα που τα ρίχνει στην Γερμανία. Για αυτό αρχίζει αγορές ομολόγων της Περιφέρειας. Για να κλείσει αυτή την ψαλίδα» (Οι υπογραμμίσεις δικές μου). Ναι Γιάννη μου. Τον πήρε ο πόνος τον Draghi αν ο φαρμακοποιός της γειτονιά σου δανείζεται με 10% (αν βρει να δανειστεί) και ο γερμανός φαρμακοποιός με 1%. Το ίδιο για την όποια μικρή, μεσαία ή μεγάλη επιχείρηση (που για τα δεδομένα της Γερμανίας, κι όχι μόνο, είναι «περίπτερο»).

Ο κ. Draghi «μόλις έλαβε μία απόφαση με ουσιώδεις επιπτώσεις στους Γερμανούς φορολογούμενους» μας λέει ο Gideon Rachman στους Financial Times (11/9/12).
Στο ίδιο μήκος κύματος και η Bundesbank που αυθημερόν έβγαλε ανακοίνωση  στην οποία μας λέει πως τα σχέδια της ΕΚΤ «ισοδυναμούν με χρηματοδότηση κυβερνήσεων τυπώνοντας χρήμα» και «αναδιανέμουν σημαντικούς κινδύνους σε φορολογούμενους πολλών χωρών». Αφήνει δε να εννοηθεί πως η πρωτοβουλία της ΕΚΤ και του Draghi είναι παράνομη και επικίνδυνη και πως οι Γερμανοί φορολογούμενοι ούτε λίγο ούτε πολύ θα πληρώσουν τη λυπητερή. Ο Jens Weidmann επικεφαλής της Bundesbank στην ΕΚΤ, που έχει μόνο μία ψήφο όπως άλλωστε και όλοι οι άλλοι κεντρικοί τραπεζίτες [2], ήταν ο μόνος που ψήφισε κατά του προγράμματος αγοράς ομολόγων. (Απορούν ακόμα κάποιοι γιατί στη Γερμανία αριστεροί και δεξιοί συμφωνούν ότι η λιτότητα στον κακό Νότο και τα «γουρούνια» πρέπει να είναι το τίμημα των πακέτων «στήριξης»;)
Δεν θα συνεχίσω σήμερα. Σε επόμενο άρθρο (προαναγγέλλω τον τίτλο: «Γράμμα στο Βαρουφάκη») θα αναφερθώ αναλυτικά. Επί του παρόντος να βάλω ένα πρόχειρο διαγώνισμα.

Διαγώνισμα.

Ποιο από τα αναφερόμενα πρόσωπα είπε:

(Ι) «Η Νέα Ευρώπη της αλληλεγγύης και της συνεργασίας ανάμεσα σε όλους τους λαούς της θα βρει ταχέως αυξανόμενη ευημερία όταν τα εθνικά οικονομικά σύνορα παραμεριστούν»

(α) Ο Σόϊμπλε (β) Ο Μπαρόζο (γ) Άλλος

(ΙΙ) «… να επανοργανώσει την Ευρώπη γκρεμίζοντας τα σύνορα που ακόμα χωρίζουν τους ευρωπαϊκούς λαούς. Είμαι πεπεισμένος ότι σε 50 χρόνια ο κόσμος δεν θα σκέφτεται πλέον με όρους χωρών»

(α) Ο Βίλλυ Μπραντ (β) Ο Χέλμουτ Κολ (γ) Άλλος

(ΙΙΙ) «Η διαίρεση της Ευρώπης σε μικρές εθνικές οικονομίες και συστήματα επικοινωνίας είναι εκτός χρόνου. Όχι πια διαβατήρια και βίζες. Η ενοποίηση της Ευρώπης αποδεικνύεται ως μια αναπόφευκτη εξέλιξη»

(α) Ο Κ. Καραμανλής (β) Ο Ζισκάρ Ντ’ Εστέν (γ) Άλλος

Για να μην σας έχω σε αγωνία η σωστή απάντηση και στις τρεις είναι η (γ).

Συγκεκριμένα:

Στο (Ι) : Arthur Seuss Inquart διοικητή της κατεχόμενης από τους ναζί Ολλανδίας (το 1940).
Στο (ΙI) : Joseph Goebbels Υπουργός Προπαγάνδας της Χιτλερικής Γερμανίας (11/9/40)
Στο (III) : Carl Megerie Αξιωματούχος του Υπουργείου Προπαγάνδας του Ράιχ (το 1941).

Τρεις προσφορές σε όσους απάντησαν σωστά.

- «Η αταξία των μικρών εθνών πρέπει να εξουδετερωθεί. Η προσπάθεια της Γερμανίας αποσκοπεί στη δημιουργία της Ενωμένης Ευρώπης» Adolf Hitler το 1943.

- Τον Ιούνιο του 1940 ο Hermann Goering (στρατάρχης του Ράιχ, υπουργός Πολεμικής Αεροπορίας και δεύτερος στην ιεραρχία της Χιτλερικής Γερμανίας), διέταξε την εκπόνηση σχεδίου με σκοπό: (1) Να καθιερωθούν σταθερές και αμετάκλητες ισοτιμίες στα νομίσματα των ευρωπαϊκών χωρών. (2) Να αρθούν οι τελωνειακοί δασμοί ανάμεσα στις κατεχόμενες χώρες και το «Μείζων Γερμανικό Ράιχ». Τη διαταγή του στρατάρχη υλοποίησαν (τότε στα χαρτιά, σήμερα …) ο οικονομολόγος του Ράιχ, CarlClodius και ο πρεσβευτής του Ράιχ, Ritter σε κείμενο που προέβλεπαν: Τελωνειακή, οικονομική και νομισματική ένωση των χωρών της Ευρώπης.

- Tο 1944 τα πράγματα δεν πήγαιναν καλά στο πολεμικό μέτωπο. Η ήτα για τους διορατικούς γερμανούς ήταν θέμα χρόνου. Σύμφωνα με την έκθεση EW-Pa 128 τηςΥπηρεσίας Πληροφοριών του Αμερικανικού Στρατού, έκθεση που είναι γνωστή ως «The Red House Report», κορυφαία μέλη της βιομηχανικής και τραπεζικής ελίτ της Γερμανίας συγκεντρώθηκαν (10 Αυγούστου 1944) στο ξενοδοχείο Maison Rouge του Στρασβούργου. Εκεί σχεδίασαν την μακροχρόνια υλοποίηση της τελωνειακής, οικονομικής και νομισματικής ένωσης των χωρών της Ευρώπης. Ένα «τέταρτο Ράιχ» (μια νέα γερμανική αυτοκρατορία) που όμως δεν θα ήταν πολιτική/στρατιωτική αλλά οικονομική.
Θα συμφωνείτε πως ως «θεωρίες συνομωσίας» τα παραπάνω είναι πολύ καλά. Το δυστύχημα για όλους μας είναι πως όσα συμβαίνουν αργά και σταθερά στην ΕΕ,κάνουν τις συνθήκες περί ισότιμης συμμετοχής, ισοτιμίας στη λήψη αποφάσεων, κοινοτικής αλληλεγγύης και άλλες παπαριές να φαντάζουν ακριβώς ως τέτοιες. Δηλαδή παπαριές. Αντίθετα η Ευρώπη έχει προ πολλού απαντήσει σε ένα παλιό ερώτημα. Ευρωπαϊκή Γερμανία ή Γερμανική Ευρώπη; Οπότε …

Γιάννη μου, «ο κ. Draghi μίλησε». Τώρα σε ποια γλώσσα μίλησε, κάνει νιάου, νιάου. Και δεν είναι μια γάτα που ξέρει γερμανικά αλλά μάλλον μια Γερμανία που«μιλά χιτλερικά». Γι’ αυτό Γιάννη μου σήμερα και αύριο το μείζον είναι ποια ΕΕ και γενικότερα Ευρώπη; Αν θέλουν να συνεχίσει να υπάρχει ΕΕ γιατί οι λαοί δεν θα ανεχτούν μια παρασιτική τραπεζοκρατία και φεουδαρχικές σχέσεις εξάρτησης και κατοχής. Άλλη Ευρώπη ονειρεύονται. Κοντός ψαλμός αλληλούια ή όπως έλεγε κι ένας καπετάνιος «οι νύχτες είναι γκαστρωμένες».

Χρήστος Γιαννίμπας
yanibas@on.gr
[1] Βλέπε άρθρο μου εδώ: http://www.koutipandoras.gr/?p=22804
[2] Υποθέτω θα βγάζει αφρούς από το στόμα κάθε φορά που γίνεται ψηφοφορία και η ψήφος του μετράει όσο και της Ελλάδας ή της Μάλτας, της Σλοβενίας κλπ.Kalo kuragio κύριε Weidmann. Οσονούπω θα διορθωθεί αυτή η παραφωνία.

-----------------------------------

Πηγή: www.koutipandoras.gr

Εξαιρετικά κατατοπιστικό άρθρο...

Οι πλούσιοι γίνονται πλουσιότεροι / του Στίβεν Ράτνερ

Νέα στατιστικά στοιχεία αποκαλύπτουν ολοένα και πιο κραυγαλέο χάσμα μεταξύ των εισοδημάτων των πλουσίων και των υπολοίπων -και την απελπισμένη ανάγκη που υπάρχει να αντιμετωπισθεί το πρόβλημα αυτό. Η διαμορφούμενη κατάσταση μοιάζει εξωφρενική ακόμα και για μια χώρα που θεωρείται -κι είναι- εξοικειωμένη με την εισοδηματική ανισότητα.

Το 2010, μια χρονιά όπου η χώρα συνέχισε να ανακάμπτει μετά την ύφεση, το ιλιγγιώδες 93% του πρόσθετου εισοδήματος που παρήχθη σε σχέση με το 2009, γύρω στα 288 δις, τα καρπώθηκε το 1% των πλουσιότερων φορολογουμένων, με ετήσιο εισόδημα τουλάχιστο 352,000 δολαρίων. Το ποσό αυτό αντιπροσώπευσε μέση εισοδηματική αύξηση της τάξης του 11.6% στα νοικοκυριά αυτά.

Ακόμα εκπληκτικότερος είναι ο βαθμός με τον οποίο οι ­υπερ-πλούσιοι πλουτίζουν ταχύτερα από τους απλούς πλούσιους. Το 2010, το 37% της αυτής της υπεραξίας το καρπώθηκε το πλουσιότερο 0.01%, μια χούφτα 15,000 νοικοκυριών με μέσο εισόδημα 24 εκατομμύρια δολάρια. Αυτή η ομάδα είδε το εισόδημά της να αυξάνει κατά 21.5%.

Το υπόλοιπο 99% είχε μια λιλιπούτεια ετήσια αύξηση της τάξης των... 80 δολαρίων κατά κεφαλή σε πραγματικές τιμές. Το πλουσιότερο 1%, με μέσο ετήσιο εισόδημα 1,019,089 δολάρια, είδε αυξήσεις της τάξης του 11.6%.

Τα δεδομένα αυτά, που τα άντλησαν από τα επίσημα φορολογικά στοιχεία δύο Γάλλοι οικονομολόγοι, οι Τομά Πικετί (Thomas Piketty) κι Εμανιέλ Σαέζ (Emmanuel Saez), δείχνουν επίσης πως οι πιο πλούσιοι έχουν περισσότερες πιθανότητες να δημιουργούν πλούτο, παρά να τον κληρονομούν. Πράγμα που δεν είναι και τόσο εντυπωσιακό: η ταχεία ανάπτυξη των αμερικανικών επιχειρήσεων -που δραστηριοποιούνται στις τεχνολογίες αιχμής ή τα χρηματοοικονομικά- έχουν αυξήσει τη ζήτηση για πολύ καλά καταρτισμένους και μορφωμένους εργαζόμενους. Παράλληλα, οι παραδοσιακές βιομηχανίες χρειάζονται όλο και λιγότερους τυπικούς χειρώνακτες εργάτες.

Το αποτέλεσμα; Η αμοιβή των αποφοίτων κολεγίων αυξήθηκε σε πραγματικές τιμές κατά 15.7% τα τελευταία 32 χρόνια, ενώ την ίδια περίοδο εκείνη των εργαζόμενων που δεν έχουν αποφοιτήσει από το λύκειο μειώθηκε κατά 25.7%.

Η κρατική πολιτική έπαιξε κι αυτή το ρόλο της, ιδίως επί Τζορτζ Μπους (George W. Bush) που μεταξύ άλλων μείωσε κατά 15% τη φορολογία της κερδοφορίας και των μερισμάτων. Έτσι κατάφερε η γραμματέας του Ουόρεν Μπάφετ (Warren E. Buffett) να έχει ψηλότερο ποσοστό φορολογίας από το αφεντικό της.

Το αποτέλεσμα είναι πως το πλουσιότερο 1% τα πάει καλύτερα από οποτεδήποτε άλλοτε την τελευταία εικοσαετία. Στα χρόνια της οικονομικής άνθησης επί Κλίντον (Clinton) το πλουσιότερο 11% καρπώθηκε το 45% της υπεραξίας· επί Μπους, το αντίστοιχο ποσοστό έφτασε στο 65%·  σήμερα είναι 93%.

Καθώς γνωρίζουμε καλύτερα τις αιτίες που δημιουργούν αυτή την ανισότητα, βελτιώνεται και η δυνατότητά μας να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα: χρειαζόμαστε καλύτερη εκπαίδευση και κατάρτιση, δικαιότερο φορολογικό σύστημα, περισσότερα προγράμματα πρόνοιας για τους μη προνομιούχους, ενθάρρυνση της κοινωνικής κινητικότητας που να βοηθά να ξεφύγει κανείς από τον εισοδηματικό πάτο κ.ο.κ..

Όσο για το κράτος, ναι μεν δεν μπορεί να καθυποτάξει εντελώς ορισμένες από τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η οικονομία μας, όπως την παγκοσμιοποίηση, αλλά  μπορεί ακόμα να κάνει πολλά.

Μέσα στη χρονιά αναμένεται να εκπνεύσουν μια σειρά από χρονοδιαγράμματα που έχουν τεθεί πολύπλοκα νομοθετικά κείμενα, με αποτέλεσμα πολλά να κρίνονται από τη στάση του κογκρέσου. Το σημαντικότερο είναι πως θα λήξει η περίοδο ισχύος των φοροαπαλλαγών του Μπους. Αν το κογκρέσο δεν παρέμβει, η φορολογία των πλουσίων θα επιστρέψει στις πολύ υψηλότερες κλίμακες όπου βρισκόταν επί Κλίντον, πριν το 2000. Παράλληλα, λόγω της αποτυχίας να υπάρξει συμφωνία στη δημοσιονομική διαχείριση, θα ισχύσουν αυτομάτως περικοπές δαπανών ύψους 1.2 τρις δολαρίων.

Προς το παρόν όμως, οι πολιτικές προοπτικές μοιάζουν από ανησυχητικές ως τρομακτικές. Νωρίτερα αυτή την εβδομάδα, οι Ρεπουμπλικάνοι της βουλής των αντιπροσώπων δημοσιοποίησαν ένα πρόγραμμα βαθιά άνισων φορολογικών περικοπών, εκτενών και ασαφών περικοπών σε κοινωνικές δαπάνες (σαν την εκπαίδευση, τις υποδομές, την έρευνα και ανάπτυξη) και στραγγαλίσματος των κοινωνικών προγραμμάτων που απευθύνονται στους φτωχότερους, σαν τα επιδόματα ανεργίας, τα κουπόνια διατροφής, τις φοροαπαλλαγές των εισοδημάτων που προέρχονται από μισθοδοσία κ.λπ.

Παρόμοιες πολιτικές αντί να καταπραΰνουν, θα οξύνουν το πρόβλημα της εισοδηματικής ανισότητας. Το αντίστοιχο πρόγραμμα που θα ανακοινώσουν οι Δημοκρατικοί την επόμενη εβδομάδα θα είναι αναμφίβολα πολύ ελκυστικότερο. Και είναι προς τιμή του προέδρου Ομπάμα (Obama) που αναφέρθηκε ευφραδώς στην ανάγκη να αντιμετωπισθεί το πρόβλημα αυτό. Αλλά με τους Δημοκρατικούς να μειοψηφούν στη βουλή των αντιπροσώπων και τις εκλογές να επίκεινται, είναι αμφίβολο αν θα περάσουν οι προτάσεις τους.

Ο μόνος τρόπος να διορθωθούν οι εισοδηματικές ανισότητες είναι να εφαρμοσθούν πολιτικές που στοχεύουν στην άρση των αιτίων που τις δημιουργούν. Αυτό σημαίνει να αφεθούν να εκπνεύσουν οι φοροαπαλλαγές του Μπους υπέρ των πλουσίων και να χρηματοδοτηθούν περισσότερο ορισμένα από τα κοινωνικά προγράμματα που θέλουν να καταργήσουν οι Ρεπουμπλικάνοι. Η διαιώνιση του σημερινού εισοδηματικού χάσματος είναι ταυτόχρονα κακή οικονομική και κακή κοινωνική πολιτική. Χρωστάμε στους λιγότερο ευνοημένους μια ευκαιρία να ανέλθουν κοινωνικά.

---

Ο Steven Rattner είναι οικονομικός αναλυτής που υπήρξε επί μακρόν στέλεχος της Ουολ Στριτ

The Rich Get Even Richer

©New York Times

--------------------

(Πηγή: ppol.gr )